Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:44 pm on 2017/09/13 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gebendu 

  ad. Debekatu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gebendu (Lar Sup -> H, A), geben (rad.). Etim. Podría proceder de lat. defendere (REW 2517).

  Prohibir, vedar. Azkue trae geben en una entrada aparte, y lo da como adj. Sar dina geben lekuan, bere kaltean. “El que entrare en lugar vedado en su daño”. RS 209. Zer geiago gebentzen dausku lenengo aginduak? KIkV 61 (KIkG 49 debekatzen). Ikasbide au berriro argitaratzea guztiz gabendua [sic] dago. KIkG 2. Geuri gebendu euzkeraz eiten. Enb 37. Gebendutako tokitik irten! Zait Sof 110. Ori egitea gebentzen zun agindua. Ib. 173. Eunburuari Paul jaboteko eta estuntzaka ixateko agindu leutsan; batta Paul’enetariko iñorbati sorosten ez gebenduteko. Arriand Act 24, 23. Naiz guk gebendu, naiz ez gebendu. Zait Plat 128.

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [debekatu]: debekatu, galarazi, eragotzi Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  vedar, prohibir
  fr interdire, prohiber
  en prohibit, ban
  port vetar, proibir, interditar

  Zer gehiago  gebendu behar duzue?

  

  gebendu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:38 pm on 2017/09/12 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  alazo 

  adb. Egoki, aukeran. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  alazo (V-oroz ap. A; Añ (V)), alozo (V-arr ap. A Apend), aloso (V-arr ap. Gte Erd 229).

  1. “(A) propósito”, “lindamente” Añ. “Cómodamente. Alazo dator, viene ajustadamente, de perlas” A. “En grande” A Apend. “Zer moduz? […] aloso! (V-arr)” Gte Erd 229 (junto a ainbestean, aski ongi, etc., de otras zonas). Cf. alauso. Zeuk nai dozuna baño eztogu gura: atsedenez eta pozik urte luzietan alazo zeu bixi ixatia. Otx 182.

  2. (V-oroz ap. A), alozo (V-arr ap. A Apend). “Cómodo” A. “Conveniente, adecuado” A Apend.

  3. “Alazo kosta zirean, costaron mucho (V-oroz)” A EY III 315.

  Sinonimoak: adb.
  [alazo] : erosotasunez, eroso
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es cómodamente
  fr confortablement
  en comfortably
  port comodamente

  Izenak izen, ez al gara azken batean matoi baten hegalpean eroso eta alazo bizi den sasiestatu bat, geure kontzertu ekonomiko, polizia jator, ikur eder, hizkuntza sinboliko, jende satisfetxo eta guzti? [Erregeordetza, Iñigo Aranbarri (Berria.eus, 2017-09-10)]
  

  

  alazo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 9:51 pm on 2017/09/11 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kridatu 

  ad. kridatu, krida/kridatu, kridatzen du ad. Ipar. Aldarrikatu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal hiztegian

  kridatu (L, S; Urt III 95, Chaho, Dv, Foix ap. Lh), gridatu (Lh (BN)). Ref.: A; Lrq.

  1. Publicar, proclamar. “Proclamer, publier à cris, à son de tambour, de trompette” H. “Annoncer” Lh. Arnoa kridatzen dute, eta minagrea saltzen. ES 197. Hauk dira Jaunak igorriak munduaren bazter zabaletan lege sainduaren kridatzeko. Ib. 124s. Atabala soinuz, nola kridatzen zuten […] ezarriren zituztela zephoak bestia gaixto batzuen hatzemaiteko. Elsb Fram 180. “Vendre aux enchères” Lh.

  2. “Gronder” Lh.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [aldarrikatu]: aldarrikatu, oihuztatu, aldarri egin Ipar., pregonatu Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (Ipar.) proclamar, publicar
  fr proclamer
  en proclaim
  port du ad. (Ipar.) proclamar, publicar

  Karrikaz karrika, erabakitzeko eskubidea kridatzen.

  

  kridatu (Argazkia: eitb.eus)

  Save

  Save

  Save

  Save

   
• 

  Maite 10:01 pm on 2017/09/10 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  ameslari 

  iz. 1 adj./iz. Irudipenen munduan murgildurik bizi dena; ametsetan bezala egon ohi dena. Ik. amesgile. Emakume gazte ameslariak. Ni bakartia izan naiz beti, ameslaria. Zu ere erromantikoa eta ameslaria zara. Esne-saltzaile ameslariaren ilusio xaloa. 2 adj./iz. Ameskerietara emana, ezin lortuzko helburuen zalea. Frantziako Iraultza handiko gizonak, mundua azpikoz gora jarri nahi zuten ameslari porrokatu haiek. Gaurko On Kixote ameslari eta utopikoaren adibide gisa. Ameslari hutsa zen, adinak, ohi ez bezala, are ameslariago egin zuena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ameslari (V-gip ap. Etxba Eib; Añ, T-L), ametslari, amesari (Lar, Hb ap. Lh).

  (El) que sueña, tiene sueños (mientras duerme); soñador, persona a quien le gusta soñar. “Soñador” Lar y Añ. “Rêveur” T-L. “Tellatuetatik gora bizi dan ameslarixa nere seme gizajua, un soñador que vive tejas arriba, mi pobre hijo” Etxba Eib. v. amesgile. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII, y al Norte en J. Etchepare, Iratzeder y Larre. En DFrec hay 8 ejs. de ameslari.

  (No ref. a personas). Soñador. [Bakaldungaiak] begi ameslarijak eukozan. Altuna 73. Aintzezko itz-sakonak, idazti zarretan, / daurkiz gogo ameslarijak. / Asaben eredu garbijak… Laux BBa 8. Ene Donosti ameslaria. Basarri 159. Mistikarik beroena ta ameslariena. Zait Plat 7.

  (Tema nudo; uso pred.). Soñador; lleno de sueños

  Soñador, sonámbulo. Murelagan ameslariak Arteagako Santa Inesen Ermitara eroaten ebezan. “A los sonámbulos solían llevar”. A EY I 117. Dimati Errigoitira gorpu santuagana eroaten ditue ume ameslariak. Ib. 117.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [amesgilea]: amesgile, amesti, amesbera jas (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. soñador, -a
  fr iz./izond. rêveur, -euse
  en (1) iz. dreamer (2) izond. dreamy
  port sonhador(a)

  – Ametsetan berriro, Jimmy, nire ameslari txiki hori? [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ameslari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:01 pm on 2017/09/09 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  urakan 

  iz.  Haize guztiz indartsuko ekaitza. Ik. tifoi; zikloi. 2005ean Katrina urakanak AEBko Atlantikoko kostaldea gogor jo zuen eta hondamendi handia eragin zuen Louisiana, Mississippi eta Alabama estatuetan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  urakan (AN-egüés-ilzarb; Lar), urajan, urekan (AN-olza), uakana (V-m). Ref.: Bon-Ond 137; A (uakana).

  Huracán. Larramendi lo hace derivar de urak han o urak jan, por lo que tiene un cierto uso en el ambiente de los Juegos Florales. Aspaldi arrapatu zion urajanak bere burutik munduko korua. Otag EE 1881b, 59. Obedituaz urakan aldun, zemuiezgarriren bultzada bortxariari. Otag EE 1882c, 480. Urakan gogorrak bere bultzada izugarriyarekin arbola bat makurtzen duen antzera. Etxeg EE 1885b, 371. Urakan gogorrak oi dauz zugatzak ausi. AB AmaE 112. Gizon ta ontzi irunsten / daben urakana. Azc PB 274.

  udakan (G-to). “Udakanak, las lluvias torrenciales; udakan bat, una tromba de agua” Iz To.

  Sinonimoak: iz.
  [urakana] : haize-erauntsi, erauntsi, zirimola (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Meteorol.) hurakan
  fr iz. ouragan
  en iz. hurricane
  port iz. furacão

  “Irma urakana dela eta tentsioan gaude une oro, mezurik iristen zaigun edo ez begiratzen” [Ane Castro, Urola Kostako Hitza] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  urakan (Irudia: independent.co.uk)

   
• 

  Maite 11:50 pm on 2017/09/08 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bapore 

  iz. 1 iz. Lurruna. 2 iz. Lurrunaren indarrez ibiltzen den ontzia; hedaduraz, motordun itsasontzia. Kaia baporez beterik zegoenean. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. zah.

      [alporea]: putz, alpore Ipar., bafada Ipar., ufa Ipar., ufako Ipar., lurrun Bizk., buhada g.e., buhako g.e., ufada g.e., bafa zah (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. vapor (2) iz. (barco de) vapor
  fr iz. bateau à vapeur, vapeur
  en iz. steamboat, steamship
  port (1) iz. vapor (2) iz. barco a vapor

  Aldian behin, bapore baten txistua barneratzen zen gelan, beherantz eta indarge, elurra bezain geldiro. [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bapore (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2017/09/07 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bahiketa 

  iz.  Norbait bere borondatearen kontra bahitzea, bereziki askatzearen truke zerbait lortzeko asmoz. Lehendakariaren bahiketa. Bahiketaren erantzukizuna bere gain hartu dutenak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bahiketa.

  Detención. Baiketak dauzkan ondorio ta / beste arreman ta auziak. Ayesta 39.

  Secuestro. IRAren ustezko bahiketa bat, bake prozesuaren aurkako arma berria. Berria 26-2-2004. En DFrec hay 26 ejs.

  Sinonimoak: iz.

      [bahitura]: harrapaketa, bahitura Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. secuestro
  fr iz. séquestration, prise d’otage, rapt
  en (1) iz. [norbait] kidnapping (2) iz. [hegazkina, ibilgailua] hijacking, hijack
  port iz. seqüestro

  Hainbat komunikabidek “demokrazioaren bahiketaz” hitz egin du gaur.

  

  bahiketa (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)