axut

  1. Norbait mesprezatzeko edo erronka jotzeko hitza. Biba Napoleon, axut Wellington! 2. Erronka. • AXUT EGIN. Norbaiti demarako edo norgehiagoka aritzeko deia egin, eskuarki harrokeriaz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Orotariko Euskal Hiztegian

axut (B, L, BN, S; VocBN, Dv, H). Ref.: A; Lh.

1. (Interj. que expresa desafío, provocación o desprecio). “Forme de mépris, de provocation, correspondant à ces mots: fuyez, lâches!” VocBN. “Palabra de desafío, provocación” A. Harrabots bat hoin hurbil aditzean, nere gizona salto batez itzulten da “Axut!” oihu egiten duelarik. Elzb PAd 5. Hurbiltzen da, saltoka, sasi hortara, boz ikharagarri batekin oihu egiten duelarik: “Axut! muthikoak, Axut!”. Ib. 52. –Han da ere Napoleon, bere soldadoen artian. –Biba Napoleon, axut Wellington! Eskual 8-5-1908 (ap. DRA). –Axut! –Haugi bide-erdi! Barb Sup 182.

2. (Sust.). Recelo. Naiago nigan bizi; / griñatxar, bekaitz, gorroto, axut / ta ustekeri ezik. “Libre de amor, de celo, / de odio, de esperanzas, de recelo”. Gazt MusIx 77.

Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

interj. Ipar. [kanpora]: kanpora, fuera beh.
iz. [erronka]: desafio, erronka Heg., ahaika g.e.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) interj. (Ipar.) interjección que expresa desafío, provocación o desprecio (2) iz. (Ipar.) desafío, provocación, duelo
fr (1) interj. (Ipar.) cri de défi entre jeunes gens (2) iz. (Ipar.) défi
en (1) interjection expressing defiance, provocation or contempt (2) defiance, provocation, contempt
port (1) interjeição que expressa desafio, provocação ou desprezo (2) desafio

Harriturik, hitzorduaren tokian, gurutzearen ondoan, ez zegoelako inor, halako batean, hots batek asaldatu zuen zuberotarra: Axut!  [Eguzkipekoak, Pablo Sastre (Alberdania, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

«Aldeok jarrera erabat kontrajarriak dauzkagu eta argi da Iranek axut egiten diola nazioarteko komunitateari osotasunean», azaldu zuen Douste-Blazyk.  [Iranek eta EBk ez dute pausorik eman Bruselan eginiko bileran, BERRIA – ERREDAKZIOA, 2006-01-31]

axut (Gaurko hitza, CC)