bakartu

iz. 1 da ad. Lagunartetik urrundu. Basamortura bakartzen direnak. Moises berehala bakartu zen Jaunari erregutzera. 2 du ad. Norbait edo zerbait bakarrik jarri, berarekin daudenetatik bereizi. Kaiola berean zeuden txoriak bakartu egin ditugu. Kutsaturik daudenak gela berezi batean bakartu dituzte. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

1. (V, G, B ap. A ; H, Zam Voc; -kh- SP (sin trad.), Hb, Dv). Aislar(se), quedarse solo, retirarse. “Devenir seul, solitaire” Dv. “(V, G), se retirer, se rendre solitaire. Bakartzen diranak, ceux qui se retirent dans la solitude” H. “Aislar, dejar algo o a alguien sin compañía. Como verbo reflexivo, aislarse, quedar algo o alguien sin compañía” Zam Voc. Eta arratsalderuntz albadau, bakartu puska baten bere Jainkuaz gozatu ta atsereteko. CrIc 142. Iges bada iges Babilonia gaiztotik. Bakartzen diranak ere badue zer egin irauteko bide onean. Mg CC 186. Ez eben inos urteten dibersinoe garbijetara bere; ta egozan bakartuta deskomulgadu batzuk legez. Mg CO 229. Bakartu ta ezkutatu gaur Elexen batera edo etxean Kristoren aurrera ordu lauren bat edo geiago. Añ EL1 45. Moises bereala bakartu zan, Jaunari erregutzera. Lard 77. Berriz ere Jesus bakartu zan, eta Aitari erregutzen zion. Ib. 442. Onek gauzok esanda / euren bakarrean, / gizona bakartu zan / gaztelu zarrean. Azc PB 178. Ta gero bakartuten / mendian alperrak / Mediku ta Eskribauak / lapurrak ta okerrak. Ib. 334. Gogoketan asi nintzan, bakartu nintzanean. A Ardi 117. Oi dan bizi-lekua utzi ta bakartuta. Anab Usauri 90. Mihitik ala galtzen / gorpuz ta gogoa; / isil ta bakartzean / baretzen gogoa. Or BM 122. Gaitz itxaskorren bat erne dala somatuko balitz, gaixoa bakartu bedi bereala. EAEg 5-11-1936, 223. Quedarse a solas (más de una persona). Lagundurik bazabiltz, laster bakartu ta bekatuan jausi zara. Añ LoraS 25. Bakartu ginanean, aurreguneko burubidea eman nion. A Ardi 90. Andrea asi zitzaion senarrari, bakartu ziranean, Poliren bearra izango zutela esaten. Anab Poli 89. Florentzia arreba ezkondu zitzaigun eta bakartu egin giñan. JAzpiroz 205. Orduan asten zan jendea alde egiten, bakoitza bere aldera. Gu ere bai geren bidean, bakartutzen giñanean. BBarand 74. (Referido a cosas). Neurri oneek dagoz gatxari gogor egitian, eta gatxa bakartuta imintian, beste batzubei itsatsi ez dakijuen. (1866) BBatzarN217. Berba bat bakarturik edo banakaturik dagoanean, ondo aditu edo ulertu ezarren, beste berba batzun ondoan ederto adituten da. Ezale 1897, 105b. Bearkunak bakartu-ta ez dira gogartu bear, aldeki oro begiratu bear dira. “Los deberes no han de considerarse en abstracto; es preciso atender a todas las circunstancias” . Zink Crit 45. Kale-etxera bezala basarri bakartuetara. Munita 115. Adinduaren dei onen bidez / nai dot izkuntza indartu, / geurea danez zorrez gagoz ta / iñok ez daien bakartu. Ayesta 92.

2. (V ap. A ; Lar, Añ). “Singularizarse” Lar, Añ. “Distinguirse, sobresalir” A.

3. Separarse. Bakarketan itzi ein deikiena. msOñ 234v. Bakartu badedi, egon dedilla ezkontzaka. Ib. 233r. Andi-etxe ta andikigurakuenetan, otseinak jaten dabee bakarturik, ta ez ugazabak dabeen guztiti. Emen guztijok bardinduten gara. Mg PAb 111. Oh, ze gauza ona ta pozgarrija, alkar maite dabeen senar emazteentzat, beti alkarregaz biziko diriana jakitia! Inok bere alkarrenganik ezin bakartu izatia! fB Ic III 343. Batzuk alkarregaz, ta beste asko bakartuta, senarra leku baten, ta emaztia beste baten. Ib. 347. Bein ezagutu giñaden eta / geiago ezin bakartu. Uzt Sas 138. Bearrak bakartu, bearrak elkartu. EZBB I 62. Diferenciar(se). Bada pekatuko gurarijak bere ez dira ez bat, ta ez bardinak, ez bada bakartubak, ta bata bestiak ez dirianak. fB Ic II 244. Pekatubak bakartuten dirian legez alkarreganik, alan pekatubaren gurarijak bere bakartuten dira. Ib. 244.

4. Hacerse único, hacerse uno. Itxi ninduen biotz bikotxau bakartua. AB AmaE 170. 5. “Entresacar” Iz Ulz. v. bakandu.

Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[bakoiztu]: bakoiztu jas.    

[ezkontidearengandik bereizi]: g.e.bakandu, banakatu, banatu, bereizi, banandu Bizk., apartatu beh., berezkatu g.e., separatu g.e.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) da ad. aislarse, apartarse; quedarse solo (2) da ad. [senar-emazteak] separarse (3) du ad. apartar, aislar, distanciar; incomunicar
fr (1) da ad. s’isoler, s’écarter, s’éloigner, devenir solitaire (2) du ad. isoler, écarter
en (1) da ad. to isolate oneself, to stay alone, to cut oneself off (2) du ad. to isolate, to leave alone; to separate
port (1) isolar-se (2) separar-se (3) distanciar; incomunicar.

Testuinguruan

Kutsatuek eta bakartuta daudenek gaixotasun profesionalagatik hartuko dute gaixo agiria. (Berria.eus, 2020-03-11)

iXimus (Pixabay, CC0)