Gaurko hitza

Updates from iraila, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:14 pm on 2020/09/06 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bitxilore 

  iz. Belar landarea, loreak erdigune biribil hori batez eta hosto zuriz osatuak dituena (Bellis sp.). Ik. txiribita; margarita. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bitxilore. (Hb <bichi->), bitxilora (V-ger-m, G; Lar, Añ (G), Izt C 42, Lcq 106), pitxilore, pitxilora (V-gip). Ref.: A (bitxilora); Elexp Berg (pitxi lora).
  Margarita; manzanilla. “Manzanilla, yerba y flor” Lar, Añ. “Margarita menor” Elexp Berg. Cf. LzG 204: “Bichilora, maya o bellorita (Bellis perennis)”, y Baraib RIEV 1907, 362s. : “Bichilindra (Salvatierra), primavera silvestre, planta de la fam. de la primuláceas. Primula veris”. v. bitxi (I, 3) ; kamamila. Eskeñiten deutseez inzensoa, urrea, bitxilorak ta doe estimagarri balio andikoak. Añ MisE 46. Bidexigorraren ertzetan loratutzen diran pitxiloreak. Otag EE 1882c, 480. Bera izan zan ume denporan pitxi-lora bat, / Lirio zuri niri eskua emotean. AB AmaE 169. Belasoruetan bitxilorak (margaritas) ereiten dira. EEs 1913, 113. Ai Magali, i pitxi-lore egiñen? ni ur garbi egiñen; ureztaturen. ‘Marguerite’ . Or Mi 38 (en la versión de Otag EE 1884a, 30 pitxilora). Nexka zurbiltzen ari zen, zabaldu orduko eguzki-izpiek erretzen duten pitxi-lore zuria bezala. Ib. 147. Eldu iaken andreak / nai eban eguna / erakusteko gona / bitxi loraduna. Azc PB 97.

  Sinonimoak: iz.

  [kamamilaren antzeko lorea duen landarea]: margarita, txiribita, burupil g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Bot.) margarita, vellorita, chiribita (Bellis sp.)
  fr iz. pâquerette, marguerite
  en  iz. daisy
  port iz. (Bot.) margarida

  Testuinguruan

  Mendizerran, artean elurra dagoela, zelaietan, dagoeneko, bitxiloreak loratu dira eta lorategiak lore zuriz eta gorriz beteta daude. [Kriseiluaren argipean, Anxel Fole / Josemari Navascues (Alberdania-Elkar, 2010)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:59 pm on 2020/08/26 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  ezpeleta 

  iz. 1. Ezpeldia. 2. ITSAS. Txalupen bi aldeetan jartzen den makila, bertatik hiru bixigu-aparailu finkatzeko. 3. ITSAS. Belaontzietan, belari eusteko mastarekiko elkartzut eta zubiarekiko paralelo jartzen den haga birakaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  iz. Ontzietan, haga birakaria, belei eusteko, mastarekiko zut kokatzen dena.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ezpeleta.

  1. (gral.; Lar, H). Ref.: A; Lrq (ezpel). “Bojedal” A. Johan Arnalt de Ezpeleta. (1329). Arzam 237.

  2. “(V-m), vara, vergas que se ponen una a cada lado de la lancha y en ellas se fijan tres aparejos para bonitear (pescar bonitos)” A. ” Espeleta (V, L), botavara” A Apend.

  Sinonimoak: iz.

  [belaontziko hagetako bat]: botabera, pertxal, sarde (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [ezpeleta]: ezpeldi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. bojedal (2) iz. (Itsas.) [txaluparen alde banatan jartzen den makila] botavara
  fr (1) iz. (2) (Itsas.) bôme
  en (1) iz. (2) (Itsas.) boom
  port (1) iz. (2) Náut espicha

  Testuinguruan

  Ezpeleta trinko batek gailurrera eramango gaituen bidexka ezkutatzen du. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 7:25 pm on 2020/08/10 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  buxon 

  iz. Tapoia. Xanpain buxonak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  buxon. (B; Hb), buxoin (L, BN; T-L), buxun (Hb, Dv, DBPT ), buxu (S; Casve). Ref.: Lh; Izeta BHizt2. Tapón. “Bouchon” T-L. “Corcho de botella. Botil unen buxona non dago? ” Izeta BHizt2. Izan zazu untzi bat bazoskoa, buxon on batez garnitua. ECocin 52. Eta barrikari buxoina kendurik, zur-zur-zur harat husten du urez betherikako xahatoa. “Ayant débouché la barrique” . Barb Leg 143. Hola ongi alegera doazilarik, hor atxemaiten dute gizon bat, errota edo eihera harri eta buxon handi batzuekin jostetan ari dela. “Bouchons” . Ib. 130. buxuin. Juego consistente en derribar un tapón sobre el que se colocan monedas. Han asko dosteta egin litazke, edo birletan, edo buxuinean, dosteta pollita egun debalde utzia dena. EskLAlm 1868, 2. (DRA transcribe erróneamente baxuin)

  BUXONA-JALITZEKO. Sacacorchos. Aña, ekazu buxona jalitzeko bat hunarat. Larz GH 1955, 35.

  BUXOIN-SALTZAILE. “Bouchonnier, buxoin-saltzale” T-L.

  Sinonimoak: iz.

  [tapoia]: tapoi, tapotz Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) tapón; chapa, cápsula
  fr iz. (Ipar.) bouchon
  en iz. (Ipar.) cap, top; plug; cork
  port iz. (Ipar.) espicho, rolha, tampão

  Testuinguruan

  Ostatu batzuetan, markako botila hutsak zakarretara bota ordez, bigarren mailako ronarekin betetzen zituzten eta, buxon berria paratu eta etiketatu ondoren, bi aldiz garestiago saltzen zituzten atzerritarren ezjakintasunari esker. [Chevrolet tropikala, Rafa Egiguren (Susa, 2007). Ereduzko Prosa Dinamikoa]

  

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2020/08/05 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  berrikusketa 

  iz. Zerbait berriz ikustea edo aztertzea, aldatzeko edo zuzentzeko edo hartaz hobeki jabetzeko. Testuaren azken berrikusketa eta idazketa.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:

  [berrikuspena]: berrikuspen, berrikuste (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. revisión, recapitulación
  fr iz. révision, récapitulatif
  en iz. (UK) revision, (US) review
  port iz. revisão, recapitulação, rememoração

  Testuinguruan

  Asko falta da oraino, baina COVID-19aren inguruko ezagutzak egunero ari dira argitzen, osatzen; ondorioz, izurriaren hasieran gaitzaz esan ziren hainbat gauza zahartuta eta atzeratuta geratu dira guztiz. Etengabeko berrikusketa eskatzen du gai honek. [Eritasunari buruzko lezio berrikusia, Arantxa Iraola (Berria.eus, 2020-08-05)]

  

   
• 

  Maite 10:07 pm on 2020/08/02 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barakuilu 

  iz. Barraskiloa. Barakuiluak belarjaleak dira. Saskia bete barakuilu. Barakuiluak jan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  barakuilu. barakuilo (G ap. A ; H; -ullo Lar, Añ (G), H), barakulu (Lar), barakulo, barakoil, barekuilo (H), barrakulio. Caracol. v. marakulu, baraskoil, barekarakoil, barekurkuilo, marraskilo, karakoil.
  *Andreak etxea behar luke nola baitu barakoilak. Ox 177. Ondoan, barakullu zuri saski bat zedukan, eta gal-ondotik esku beltzean bakoizka artuki, onela kantatzen zien: Barakallu, barakallu, / atera adi gelatik; / barakullu, kullubara, / adarrak eguzkitara; / barakullu mojatxi, / ortik irten ez ba adi, / autsiko nik etxeñi. Or Mi 102. Barekuillo-azal batean argi aul batek aitzuloko orma zerbelak gorrixtatzen zituen. Ib. 72. Yardun au zuen nexkaren aurrean, saskia bete barakulludun mutikoak. Ib. 105. Barrakulio edo karakolak omen dauzka aoan ogeitamar milla ortz. Euzkal-Egutegi 18-11-1928 (ap. DRA). Gizonari, barakuloari bezela, bere oskol aztuna karriatu eziñik, bizia narran dijoakio. Elizdo EEs 1929, 177. Belarrizut, barakuillo bat bere etxearen pean dirudi. Amez Plat 82 (ap. DRA). En DFrec hay un ej. más de barakuilo y otro de barakuilu.

  ITSAS-BARAKUILU. “Itsas barakulloa, coquillage. v. maskulua” H.

  Sinonimoak: iz.

  iz. [barraskiloa]: barraskilo, karakoil, karakol, kurkuilo , barekurkuilo (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Zool.) caracol (2) iz. (Anat.) cóclea, caracol
  fr (1) iz. (Zool.) escargot (2) iz. (Anat.) limaçon ; cochlée
  en (1) iz. (Zool.) snail (2) iz. (Anat.) ochlea
  port (1) iz. (Zool.) caracol (2) iz. (Anat.) cóclea, caracol

  Testuinguruan

  Ezin bertatik irten, ez aurrera ez atzera, ilaran erabat atrapatuta, barakuiluak baino mantsoago, aizue. [Berria, 2009-06-16, «Postal galanta», Ane Muñoz [Gaiak]]

  

   
• 

  Maite 7:01 pm on 2020/07/20 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bage 

  bage postpos. [Oharra: Euskaltzaindiak, bage-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gabe]. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bage. v. gabe; bahe. (Chaho, T-L).

  Sinonimoak: iz.

  [bage]: e. gabe || (1) gaberik, barik (2) gabeko (3) gabetasun, gabezia (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es Ik. gabe || (1) postp. sin (2) postp. en vez de, en lugar de (3) postp. (denborazkoetan) antes de (4) postp. (aditzaren era burutuaren ondoren, agintzeko edo ohartarazteko) no (5) iz. carencia, necesidad, privación, falta (6) izond. pobre, necesitado, -a; carente, desprovisto, -a
  fr (1) postp. sans (2) postp. au lieu de, à défaut de ; à la place de (3) postp. (denborazkoetan) en moins de, sans plus de (4) izond. pauvre, nécessiteux, -euse ; défectueux, -euse
  en (1) postp. without (2) postp. instead, rather (3) postp. [denborazkoetan] before
  port (1) postp. sem

  Testuinguruan

  Guztiz ederra, parerik bagea! #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 7:56 pm on 2020/07/14 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bidesari 

  iz. Bide bat erabiltzeagatik ordaindu behar den diru kopurua. Bidesaria ordaindu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  BIDE-SARI. (Añ A; bidasari Lar).
  a) “Portazgo” Lar y Añ.
  b) (Su) merecido, justo premio o castigo.
  Berezte bakarkako onetan ekusiko ditu Jesus juezak ongi bizitu diranak egin dituzten gauz onak eta gaistoen gaistoak, bakoitzari bertatik emateko dagokan bide-saria. Mb IArg I 202.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. peaje
  fr  iz. péage
  en iz. toll
  port iz. pedágio

  Testuinguruan

  Gipuzkoako Foru Aldundiak onartu egin du Beasain-Bergara arteko autobian bidesaria ezartzea [Paulo Ostolaza, Berria.eus (2020-07-14)]