gaudi

iz. 1. Borroka 2. Unibertsoa

Orotariko Euskal Hiztegian

1 gaudi. Lucha. “Ezarririk gaudian bizia, ayant engagé la vie en garantie (Hb Esk)” H (pero no encontramos el ej. que cita).  Santxo handiak zuen altxatu hiria, / Sarrasinei khentzean gaudian bizia. Hb Esk 84 (v. nota de la ed. de P. Altuna (pág. 96): “Guduan, borrokan”). Ethorkia bertzeak zuen Kantabrian; / Haren omena handi gerlako gaudian. Ib. 34.

2 gaudi. Neol. de Arana Goiri, creado en 1896 a partir de gau- (que parece considerar raíz o componente de gauza) y -di (AG 1014). Mundo; universo. Gaudija Jaungoikuak irazan ebazanetik [5880 urte] (1896). AG 984. —Izarrizti ori zer da? –Izarrak zer eta zertarako diren, eta Gaudiari dakarzkioten onaren atzalketa. Bera EEs 1915, 163. Gaudia izanen da ortzeko ta ludiko gauza guzien biltza. Ib. 163. v. tbn. Zink Crit 17. Odeiak dantzan gaudi gustijan. Enb 49 (v. tbn. 61). Egilleaz gero / zu zera zârrenik; / gaudi-sabelean, / zerau sabelenik. Ldi UO 18. Gaudiko indarrak jainkotzat zeuzkaten. JMB ELG 103. Gaudiko zenbait izaki eta indarrenganako sinismen eta gurtzak. Ib. 65. Deukalionek gaudi utsalean gizonen kasta gogorra sortu-arazi zuten arriak iaurti zituenez gero. Ibiñ Virgil 71.

Sinonimoak: iz.  (5000 adorez hiztegia)

[garaitzeko egiten den indarrezko ahalegina]: borroka, gatazka Ipar., auska Bizk., pelea Heg. zah.
[unibertso]: unibertso, kosmos

Beste hizkuntza batzuetan (5000 adorez eta Word Reference hiztegiak):

es (1) lucha, pelea (2) universo
fr (1) lutte, bagarre  (2) univers
en (1) dispute, duel of wits (2) universe
port (1)  luta, briga (2) terraço

Entzun:

Santxo handiak zuen altxatu hiria, Sarrasinei kentzean gaudian bizia. [Eskaldunak (1853), Jean Martin Hiribarren] (Euskal Klasikoen Corpusa)

gaudi (Wikimedia Commons)

gaudi (Wikimedia Commons)