ike

  iz. (Ipar.) 1. Aldapa. 2. Mendixka. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Orotariko Euskal Hiztegia

ike (L (-kh-), BN-arb ap. A; Lar Sup; -kh- Urt I 82, Ht VocGr 399, H), ika (H), ige (Lar Sup > Dv y A, H), iki (H < Ast).

Cuesta; (fig.) dificultad. Azkue, siguiendo a Pablo P. Astarloa, relaciona con este término el suf. toponímico -ika, frecuente en Vizcaya y Alava, sin mucho fundamento (v. ApV 317). La variante ige (<ige>, tal vez ije en grafía moderna) puede tratarse de una corrupción. Cf. piko. v. ikai. Eta ikhean ioatera bortxatzen. EZ Man I 108. Iñdazu iautstegi eta ikheetan indarra. EZ Man II 124. Hain ikhe xut eta gora batetan. SP Phil 183. Zu ikhean gora sustengatzeko. He Phil 65. Astea da iketakorik gaitzena, zailena. M.A. Iñarra Ezale 1897, 101a. (-kh- SP A, H). Colina. “Ikhez ikhe, de colline en colline” SP. Iaunak gobernatzen nau eta eztut izanen deusen eskasik. / Ikhe bazkatzeko lekhuan han eman nau (Ps 23, 1). EZ Eliç 240 (Interpr?; han puede estar por hark).

Sinonimoak: ike iz. Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[aldapa]: aldapa, aldats, hegi, malda, malkar, pendiz, aurbera Bizk., patar Ipar./Naf., apit g.e.
[mendixka]: bizkar, bizkargune, mailo, menditxo, mendixka, muino, menditto Ipar., panttupa Ipar., pentoka Ipar., aldapa Ipar. zah.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) (Ipar.) cuesta, pendiente (2) (Ipar.) colina, montículo, cerro
fr (1) côte, pente, montée; inclinaison (2) hauteur, colline
en (1) slope, incline (2) hill, hillock
port (1) ladeira (2) colina, cerro

Hamar bat urte pasatu dira ordutik, baina merezi izan du itxaroak, obratu da hitzaren berri emateko testuingururik ederrena: hitzak ike (aldapa) du grazia, eta orain ahal dugu gure ibilbideetan ikean gora eta ikean behera eroso ibili (…). [Hitz magikoa, Angel Lertxundi (Hitz beste, 2001)] (Berria.eus)

ike (Pixabay, CC0 Public Domain)