Gaurko hitza

Recent Updates Page 130 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:03 pm on 2019/11/12 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  oti 

  iz. Intsektu hegalari eta jauzkaria, kolore arrekoa, oso jatuna, landetan kalte handiak egiten dituena (Fam. Acrididae). Otiz beteriko landak. Oti samaldak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 oti. (G; BN (-th-); Lar, Añ, H (G); -th- SP, Lar, H), hoti (-th- H (S)), ote (BN-ciz). Ref.: A (oti); A Apend (ote). Langosta (insecto); tbn. aplicado a otros insectos similares. “Cigarra” A Apend. v. larrapote. Eta haren biandá zen othiz eta basa eztiz. Lç Mt 3, 4 (TB, Ol ot(h)i, Echn ote, SalabBN otte; He larrepota, Dv xartal, Ur, Ur (V), Hual langosta, Ip igel, Leon larrapote, Ker matxingorringo, IBk basalangosta, IBe matxin-salto). Otijen errira eldu ziran. “Cavallette” . Otx 58. Eman zien aien uzta podenari, / aien lan saria otiari. Or Ps 77, 46 (Ol otti). OTTI (H; otte BN-ciz-mix ap. A; Dv). (Forma con palat.). “Sauterelle” Dv. “Saltamontes, langosta de los campos” A. Haren hazgarria zen otte . eta ezti basa. SalabBN Mt 3, 4 (Lç othi). Ottia suondoan ari, dena kantu. Barb Sup 187. Alhor-xiloetarik kantazak, ottia! Ox 150. Gelditu ziren ondarrak uharra bezala jinikako otte . batzuek jan zituzten. CatJauf 26. Izurrite, usteldura, suzko harri eta otte eta ilhunbeek oro funditu zituzten. Zerb IxtS 35. Aien zituak podenari eman zizkion / ta okuntzak ottiari. Ol Ps 78, 46.

  2 oti. (B). Ref.: A; Izeta BHizt2.”Primer brote de la patata. […] Otiek aundituek, eriteko prest” Izeta BHizt2.

  Sinonimoak: iz.

      [intsektu jauzkaria]: larrapote, larrepetit (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) langosta [ortóptero]
  fr iz. criquet
  en iz. locust
  port iz. (Zool.) gafanhoto

  Haserre ziren aberatsak, zeren otiek beraien abereek behar zuten belarra jaten baitzuten.  [Gauzen presentzia, Pablo Sastre (Elkar, 2007)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  oti (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:24 pm on 2019/11/11 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txobo 

  izond. (B) Ezkerreko eskuaz baliatzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txobo. “(V-och), zurdo” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

  [ezkerra]: ezker, ezkerti, ezkerdo g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) zurdo, -a
  fr izond. gaucher, -ère
  en izond. left-handed
  port izond. (B) canhoto(a)

  Txomin txoboa da eta ezkerreko eskuarekin idazten du.  #gaurkohitza

  

  txobo (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:19 pm on 2019/11/10 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  ospa egin 

  iz. interj. Lgart. Norbaiti, alde egin dezala adierazteko esaten zaion hitza. Ospa hemendik! || ospa egin Lgart. Alde egin. Ik. hanka egin. Inor konturatu baino lehen, ospa egin zuen. Hau entzun zutenean, beldurturik, ospa egin zuten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ospa. (V-gip, G-azp-goi, AN-gip). Ref.: A EY III 308; Elexp Berg ; Gte Erd 303. (Interj.).¡Fuera!, ¡largo!. ” Ospa emendik, largo de aquí (G-goi)” A EY III 308. ” Ale mutikuak, ospa emendik ” Elexp Berg. “Ospa emendik (G-azp, AN-gip), alde hemendik (G-azp, AN-gip)” Gte Erd 303. Cf. VocNav s.v. (h)ospe, (h)ospo. v. alde (III). . Ospa emendikan. Alz Txib 108. Orduantxen iñori “ospa” esateko gai zegoan. Anab Usauri 56. Umeak ez dabe nagusien autuetan zetan sarturik. Ospa! Erkiag BatB 15. Ospa ortik, ospa! Zendoia 90. Peria guztietan egun bat bakarrik egoten dala, bere sakukadia saldu ta ospa, bada-ezpadan. Kk Ab II 34. Ikusiaz gañera gauza berririk ez zala… ta, ospa, sartu giñan zalgurdian. Anab Aprika 28.

  OSPA EGIN (V, AN-larr; eiñ V-gip), OSPO EGIN. Ref.: A EY III 301; Asp Leiz; Etxba Eib y Elexp Berg (ospa eiñ). Marcharse, irse. “Lekua ustu (V), ospa egin (V); litm., vaciar el lugar, hacer ospa” A EY III 301. “Escaparse. Orrek ospa egin dik” Asp Leiz. “Iñor konturatu baño len, ospa eiñ eban” Etxba Eib. “Afari demasa jan da ospa ein giñuan pagau barik” Elexp Berg.  Gogortxo ari zirala igarrita ospa egin nuan iskanbil artatik. Anab Usauri 21. Asi niñukan kolkoan nizkikan laranjak arrikadan berari botatzen eta, ilko ezpazan, etxera ospa–egin bear izan zikan. Egan 1957 (5-6), 397. Au entzun zuenean otsoak, bildurturik, ospo egin zuen. Zeruko Argia. Illeroko aldizkingi edergarriduna (1919-1936, 1954-, 1964-). “>ZArg 1957, 248. Al dauanak al dauana, Nikanor-ek bere ospa egin dau, erdi bildur, erdi durduri. Erkiag Batetik bestera (1962). “>BatB 147. Etortzen zaizkitzu batzuk esku-utsik, aitzakia aboan, etzanleku eske ta goiz asko ospa egiten dute. Anab Aprikako basamortua (1961).”>Aprika 12. Andikan ospa egin. Gure izkuntzaren mugatik (1992).”>Ayesta 112. Guretako batek utzi eta ospa eginda. Bizi naiak lege zorrotzak (1995).”>AZink 77.

  Sinonimoak: ad.

  [alde egin]: alboratu, aldaratu, alde egin, aldendu, baztertu, hastandu, lekutu, saihestu, urrundu, urrutiratu, airatu Ipar., asagotu Bizk., lekuratu g.e., urrutitu g.e., apartatu Heg. beh., alderatu Bizk. g.e., aldameneratu Gip. g.e., azkendu Ipar. zah., erauzi Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (lgart.) irse, largarse, pirarse, pirárselas
  fr vpr fam ficher le camp
  en leave, split, beat it
  port ir embora, largar; sumir, puxar o carro

  Hau entzun zutenean, beldurturik, ospa egin zuten.   (Hiztegi batua)

  

  ospa egin (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:43 pm on 2019/11/10 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eurialdi 

  iz. Euritea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eurialdi. eurialdi , urialdi (Dv). “Coup d’averse” Dv.

  Sinonimoak: iz.
  

  [eurialdi] : eurite, euri-sasoi, euri-garaia (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. temporada/época de lluvias
  fr iz. abondance de pluie, saison des pluies
  en iz. the rains, period of rains
  port iz. período das chuvas

  Honez gainera, urteko eurialdi jakin batzuk gabe, lurrak ezingo luke fruitu gozorik eman, eta animaliek ere, jana kenduz gero, ezingo lukete euren endarik zabaldu ez biziari eutsi. [Gauzen izaeraz, Lukrezio / Xabier Amuriza (Klasikoak, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  eurialdi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:55 pm on 2019/11/09 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  areka 

  iz. 1. Luebakia, ubidea. 2. Bide- edo errepide-bazterretan dagoen luebaki edo ubide txikia, ura edo zaborra jasotzen dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  areka. (V-gip). Ref.: Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A; Iz ArOñ; Elexp Bergara aldeko lexikoa (1996).”>Berg. “Acequia, zanja, cuneta” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. ” Aréka bat, una zanja (en la heredad)” Iz ArOñ. . ” Ariakin arekak eiñ ” Elexp Berg. Cf. Dv: “Areka. Arrese lui donne pour synonyme erretena qu’il traduit par canal. Areka ne semble pas être différent de erreka”. Gosetzen zanari etzitzaion debekatzen ogi-amesa, ta egarritzen zanak an izaten zuan ur-txangilla arekaren baten. Ag Garoa (1912). “>G 24. Bera jaikiko zan gaberdian, truxuaren zaparrada entzun ezkero, euri-osiñak arekatik zear bialtzera. Ib. 133. Martin abadek konjurua eginda areka batera yaurtigi eban arri-erauntsi osoa. A EY II 243.

  Sinonimoak: iz.
  

  [areka] : zanga, lubaki, pezoi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. zanja, acequia; canal, regata; cuneta
  fr iz. caniveau, fossé
  en iz. ditch, canal
  port iz. vala, valeta

  Eta familia anitzek ezta jakin ere non zebilen senidea, kartzelaren batean sartuta, ihes eginda, edo areka batean hilik.  [Ehiztariaren isilaldia, Luis Garde (Pamiela, 2015)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  

  areka (Argazkia: CanalSur)

   
• 

  Maite 10:46 pm on 2019/11/08 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arbiska 

  iz.Zernahi intsektu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arbiska. (Lar, Añ, Hb). Insecto. “Insecto” , “falangio”, “musaraña” Lar. “Espèce de petit insecte” Hb (Lhande copia erróneamente arbixka). Bere büria ere enganatzen dialarik, uste dü bera beno gizon prestiagorik eztela mündian […]. Ãœdüri da, etxe hanitzer, latsünak xuri agerteraziten dütiena ürhünetik ta lohiz direnak, khaparrak argitzen dütien arbisker. Egiat 77. Eltxo pozoidunak eta beste arbiska pozoitsu askok. It Dial 42 (Dv asko marmutzek, Ur patari askok, Ip hanitx barbalotek). Emen lurrean arrastaka dabilltzan arraz ere aztutzen etzera, eta piztia eta arbiskamota guziai neguan ere dagozkien janariak eratzen dieztetzu. Arr GB 43. Gauza guzia dakust paketsu, ixill osoan… / Bakarrik dantzut arbisk (arbiska-insecto) burrunba nere alboan. Ag EE 1895a, 40.

  Sinonimoak: iz. zah.

  [intsektu txikia]: koko, kotxo, mamu, mamutxa, zomorro, marmalo Ipar., marmutxa Ipar., xomorro Heg., mamorro Gip., barbalot Zub., marbalo Ipar. g.e.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. insecto, bicho
  fr iz. insecte; (familier) bête, (familier ; plus petit) bestiole
  en iz. insect, bug, (colloquial) creepy-crawly
  port iz. inseto, bicho

  Nola, Ama, erliak, orren arbiska txikia izanik, onelako miñ aundia eman lezake? [Bilduma laburra (1877), Jose Manterola] (Euskal Klasikoen Corpusa)

  

  arbiska (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2019/11/07 Permalink | Reply
  Tags: U ( 112 )   

  uztondo 

  iz. 1 iz. Garia ebaki den soroa. Ik. galondo. Uztondoan arbia erein dugu. 2 iz. Uzta bildu ondoren lurrean gelditzen den zurtoin hondakina. Nekazariek uztondoa baimenik gabe erretzen dutenean gertatzen dira suteak, batez ere. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  (B ap. A e Izeta BHizt2 ). “Rastrojera, terreno en que se ha segado el trigo. Uztondoan arbia erin dugu, hemos sembrado el nabo en la rastrojera” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. Erria orduan Aigitoko mugapean alde orotara barreiatu zan, lastoaren orde uztondoak biltzeko. Ol Ex 5, 12 (BiblE soroetan lasto bila).

  Sinonimoak: iz.

  [galondoa]: galondo, ibintze Naf., kizki g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. rastrojo (2) iz. rastrojera, terreno en rastrojo
  fr iz. chaume
  en iz. stubble
  port iz. restolho sm

  Uztondoan arbia erein dugu. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  uztondo (Argazkia: manuel m. v., Flickr,CC)