MAHATS-LUKU (mats- G-goi; maats-luke G-goi). Ref.: Gte Erd 257. Racimo de uva. v. MAHATS-MORDO. Hay tbn. mahats-luku en el voc. final de BiblE. Maats luku (mordo) ederrak. Ayerb EEs 1912, 156. Mahats-lukuen gozoa dute niretzat zure bularrek. BiblE Cant 7, 9 (Dv mahatsaren molkho, Ol, Ker maats-mordo ).
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. racimo [de uva] fr iz. grappe de raisin en iz. bunch of grapes port iz. racemo, cacho [de uva]
Testuinguruan
Irtetean, makila urrun bota zuen eta, gau hartan, amets egin zuen makila hura lurrera erortzean sustraiak ateratzen zitzaizkiola, berehala ernatu eta loreak eta mahats-hostoak ateratzen zituela eta berehala betetzen zela urre koloreko mahats-lukuz. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)]
BEGI-ORDE (L ap. A ; SP, Lar, Hb, H). “Lunettes, biserak (Ax)” SP. “Antojos, anteojos, begiordeak, beakaiak, miserak ” Lar. ” Begietakoak ou begiordeak (SP), lunettes” Dv. ” Begiordeak, lunettes; id. begi-orde thailluak (Ax)” H. Presuna hirosak, erreak eta haserrekorrak ez ohi du begiorde anhitz higatzen eta ez komunzki bere umen umerik ere bere ingurunean ikhusten. ‘No gasta muchos pares de gafas’ . Ax 280 (V 187). Badira bisera batzuk, begi-ordethaillu batzuk, zeiñek gauzak diren baiño handiago iduri arazitzen baitituzte. Ib. 143 (V 94). Ala nola bista laburra duena baliatzen den begiordez edo anteojoz, billatuz argi, ta begiratuz ongi. LE Urt 176. Eskribauaren jantziya izan biar du jaun batena, bañan arras antziñakua. […]. Begiordeak eta kapela gopa. Sor AKaik 110. Catalejo(s). “Antojo de puño, eskuko begiordea ” Lar. “Antojo de larga vista, de allende, begiorde luzea, misera urrutirakoa ” Ib. Fedea da errazoiarentzat, begiorde luzea begientzat dana legez, an, nun begiak ikusi ezin daben, begiorde luzeak agertu eragiten dau miragarrizko gauzen mundu bat. Itz Azald 15. Gauza bera urrutitik begiratzen baduzu, berriz, begitasunaren begi-ordeekin, orduan aunditu oi da, dizdiratsu ageri da. Vill Jaink 128.
Ozenki eta gogotik ari zen xurga eta xurga; eta sarritan sudur gaineko begi-ordeak kentzen zituen begiak xukatzeko, musuzapi zimur, gris eta mela-mela egindakoaz xukatu ere. [Hona hemen gu biok, Dorothy Parker / Mirentxu Larrañaga (Alberdania-Elkar, 2006)]
da ad. zapartatu, zaparta/zapartatu, zapartatzen ||Ipar. Zapart egin, lehertu. Ez da ezartzen ardo berria ontzi zaharretan, bestenaz ontziak zapartatzen dira. Danbada batez zapartatzen diren ezkur eta gaztainak.(Hiztegi Batua)
Euria lur lehorrean erortzen denean sortzen den usainaren izena.
Wikipedian
Petrikor (antzinako grezieraz: Ï€ÎÏ„Ïα harria eta á¼°Ï‡ÏŽÏ ikor) euria lur lehorrean erortzen denean sortzen den usainaren izena da. Askotan «lur bustia» edo «euriaren usain» gisa adierazten da. Normalki, euririk egin gabe denbora bat egon behar da usain hori agertzeko, eta nabarmena da lehorte baten ostean. (Jarraitu irakurtzen…)
Sinonimoak: iz.
[petrikor] : lur bustia, euriaren usain (Wikipedia euskaraz)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. petricor en iz. petrichor port iz. petricor
Testuinguruan
Zapaltzen dugun zoru gehiena infernuan egon da noizbait, orain, ekaitz ondorengo arratsaldetan, petrikor usaina darion arren. [La Palma: esnatu da lokartutako erraldoia, Juanma Gallego / Anakoz Amenabar (Alea.eus, 2021-10-08)]
1da/du ad. Antzu bihurtu. Zahartzaroan antzutu zen. Ardiak antzutzeko zain. Emakume juduak antzutzen zituzten. 2da ad. (Ugatzak) esne ematetik gelditu. Umeari ugatza ez emanaz antzutu eta lehortzen zaio bularra. Behiari errapea antzutu zaio. (Hiztegi Batua)
4. ” Antzutzerat utz ardiak, ne plus traire les brebis, leur faire perdre le lait” Hb. ” Antzutu ein bittugu, tenemos que dejar de ordeñar” Iz ArOñ. .
Sinonimoak: ad.
[agortu]: agortu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
adb. Heiagoraz. Eskuak bere begitarte erreari loturik, heiagoraka ari zen.(Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
heiagoraka. (H), heigoraka. A gritos, gritando. “À hauts cris” H. Izialdurak heiagoraka abiarazi zituen. “Prae timore clamaverunt” . Dv Mt 14, 26 (Ip oihuz hasi). Heigoraka zauden (muttiko) bi biak. Iratz (ap. DRA). Eskuak bere begitarte erreari lothurik, heiagoraka ari zen. “Il se lamente sans arrêt” . Barb Leg 24. Heiagoraka joan zen gero jaunaren ganat, eta, bethi bezala, Maria Balentinaren gain eman zituen oro. “En poussant les hauts cris” . Ib. 68.
1 iz. Administrazioari, gastu publikoei aurre egiteko, ordaindu behar zaion diru kopurua. Zergak ordaindu ezinik. Estatuak bakoitzaren jabetzari ez dio zerga larregirik ezarri behar. Zenbateko zergak jarri behar zituzten asmatzeko. Ez duzu, beraz, zerga hori zor. Zergari erantzun. Errentaren gaineko zerga. Tabakoaren zergak igotzea proposatu du Bruselak. 2 iz. Jaunak mendekoei ezartzen zien ordaintzekoa. Ardiak zergak ordaintzeko eman behar zituztelako. Hiru behien zerga. 3 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Ik. fiskal1. Aberatsen aldeko zerga-politika bultzatu izana leporatzen diote gobernuari. Bergarako zerga-bulegoan. Interes-tasa txikiek eta zerga-murrizketek kontsumoa indartu dute. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
zerga. (L, BN ap. A ; Arch VocGr, HeH Voc, VocBN, Dv, H), zerda (Lh) Tributo, impuesto. “Impôt public” VocBN. “Impôt, tribut” Dv. “Imposition, tribut, impôt […]. Zergak biltzea, recueillir les impositions (Mb)” H. “Tributo, alcabala, contribución, impuesto público” A. v. 1 petxu, 2 petxa, 2 legar, zergera. Tr. Documentado en autores septentrionales desde finales del s. XVIII y en meridionales modernos. La forma zerda sólo se encuentra en Hiribarren. En DFrec hay 97 ejs. de zerga. Jarraitu irakurtzen…
Reply