iz. ZOOL. Erranidoen eta hilidoen familietako anfibio anuruen izen arrunta. Azala leuna, atzeko hankak luzeak eta sendoak, aurrekoak motzak, eta begiak irtenak dituzte. Intsektu, araknido, molusku eta beste hainbat animalia txikiz elikatzen dira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
iz. Trontzaz enborrak ebakitzen dituena, bereziki kirolaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian:
trontzalari (V-gip ap. Elexp Berg).
Leñador que usa la tronzadora; participante en una competición de tronzar.
Sinonimoak: iz.
[trontzalari] : arpanlari, zerrari (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es tronzador, -a [persona]
Entzun:
Joan den urtean Nafarroako trontzalari txapelketa jantzi zuten Amaia Garcia eta Nerea Sorondok Euskal Herrikoa janzten saiatuko dira ortziralean Aian. [Euskal Herriko emakumezkoen trontzalari txapelketa eta gizonezkoen bigarren mailakoa jokatuko dira abuztuaren 10ean Aian, Ttipi-ttapa (2012-08-09)]
trontzalari (Wikimedia Commons)
HitzaPasa ‘Herri kirolak’ 1 eta 2:
 |
|
| HP ‘Herri kirolak’ 1 | HP ‘Herri kirolak’ 2 |
iz. Eskulekudun metalezko ontzia.
Orotariko Euskal Hiztegian:
antoxin (V-gip; A Apend), antoisin (V, G), antosin (V, G-to), antoitxin (A Apend), antotxin (A Apend), antixon (V-gip), antixun (G-goi-to; VocZeg 287, H (G)), antusin (V-gip), antuxin (V, G), antuxun (G-goi-azp), antuxune (G-goi), antuxan (Darric ap. DRA), andosin (Darric ap. DRA). Ref.: A (antoisin, antixon, antoxin); EI 382; Urkia EEs 1930, 9; Iz ArOñ (urúntzi), UrrAnz y To (antosiña); EAEL 130; Elexp Berg (antosiñ).
Sinonimoak:Â iz.
[txolota] :Â txolot, txolot-ontzi, gailleta. (Labayru Ikastegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Labayru Ikastegia eta Word Reference hiztegiak):
es tazón; vaso de metal con asa
fr mug, grande tasse, tasse haute
en mug, large drinking cup with handle
port caneca
Entzun:
-Utzazu antoxin hori! – esan zuen oihuka zerbitzuburuak eta antoxin urdinari zartakoa eman eta lurrera bota zuen, eta zerbitzuburuak halako ostikoa eman zion ezen armairu azpiraino bidali baitzuen hegan kinki eta kanka. [Zorrotz begiratutako trenak, Bohumil Hrabal / Fernando Rey (Alberdania-Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)
antoxin (Dreamstime.com)
@euskaljakintza Antosin berba ere ederra da, proposamentxo bat etxeko tresneriarekin sartzeko!
— leire narbaiza arizm (@txargain) January 18, 2014
@euskaljakintza Guretako metalezko ontzia da, kirtenduna mendira-eta eramateko edo kanpinean.@asarasua-k post 1 du http://t.co/9NNlSjcdWb
— leire narbaiza arizm (@txargain) January 23, 2014
@txargain @euskaljakintza @asarasua Guretzako ere metalezko ontzi hori da, baina 'antuxiñe' esanda
— Idurre Eskisabel (@idurreski) January 23, 2014
@txargain @idurreski @euskaljakintza @asarasua Hemen inguruan, txoleta da hori.
— IñigoRoqueEguzkitza (@Idazkola) January 23, 2014
@euskaljakintza @Idazkola @txargain @idurreski Bai, berez, txolet da forma estandarra, Eibarko hiztegian ahozkoa (txolot) jaso genuen arren.
— Asier Sarasua (@asarasua) January 23, 2014
@idurreski @txargain @asarasua @euskaljakintza @Idazkola gurean berriz txoropitoa erabiltzen dugu
— Xegun Altolagirre (@xenekan) January 23, 2014
@JGabiMark @euskaljakintza @txargain Atxabaltan 'txoleta' puntzoi 1 da, txikitan artazien ordez paperean irudiaren buelta osoan zulatzeko.
— X10 (@X10tweet) January 24, 2014
@JGabiMark mendiko itxurrixetako guzti horreik zulotxotatik ura galtzian arrazoia zein uste dozu dala ba? Txoletatuta dauz!
— X10 (@X10tweet) January 24, 2014
@JGabiMark holan esaten gauen haurtzaindegixen, aditz propiua dauko puntzoi horrekin zulatziak.
— X10 (@X10tweet) January 24, 2014
@euskaljakintza Hitz ederra, nik pertsona nagusiei "potixa" (potoa) ere entzun izan diet, "antoxina"ren ordez.
— arilari (@txantxibiri) January 24, 2014
@euskaljakintza Eskerrik asko! Guk antuxina esaten dugu, eta ez nekien nola idazten zen.
— Ana Galarraga (@AnaGalarraga1) January 24, 2014
iz. (Ipar.) Lizuna, lizuntzen edo zurmintzen denari sortzen zaion orban-multzoa. Â (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â Â iz. Ipar.
[lizuna] : lizun, lizuntasun, mutxidura Ipar., zurmin Ipar., zurmindura Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (Ipar.) moho, enmohecimientoo
fr (Ipar.) moisi
en mould (Br); mold (Am)
port mofo, bolor
Entzun:
Hirugarreneko estaia-artean goiti egitear geratu zen, gohain eta gogoeta: nola mila deabru bizitzen ahal ziren jendeak, familia osoak alaina, zahar, zoko eta mutxi baporea zekarten kukumixa kaiola hauetan? [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)
mutxi (Wikimedia Commons)
iz. Auzokidea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian:
barride (B, L-ain, Sal, R; SP, Ht VocGr 438, Dv, H). Ref.: A; Izeta BHizt2.
1. Vecino. “Barridea (O), voisin” SP.
2. (G-nav, Sal, R; H). Ref.: A; Iz Als. Vecindad, barrio.
Sinonimoak:Â iz. Naf.
[auzoa] : auzo, auzokide, auzoko, auzotar, bizilagun, etxelagun, etxekide g.e (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Orotariko Euskal Hiztegia eta Word Reference hiztegiak):
es (1) (GN) convecino, -a (2) vecindad, barrio
fr (1) voisin, -e (2) voisinage
en (1) neighbour, neighbor EEUU (2) neighbourhood, neighborhood EEUU
port (1) convizinho m, -a (2) vizinhança
Entzun:Â
Polizia-nobela bat idatzi nahi duen kazetari baten istorioa: barride marjinatu batean jaioa, usma-zakur baten moduan dabil bera bizi den hiriko desmasiak ikertzen. [Errebolta, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2014-01-16)] (Berria.info)
 barride (FotopediaCC, Debora Ratliff) |
 barride (FlickrCC, UrbanGrammar) |
1. iz. Hutsa, akatsa. Zure lanak ments bat badu. 2. izond. Ergela, zozoa, adimen gutxikoa. 3. iz. EKON. Defizita. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
ments iz. Zub. [eskasia] : ez, gabetasun, gabezia, huts, hutsaldi, peitu, eskas Ipar., eskasia Ipar., eskastasun Ipar., eskaskeria Zub., falta beh., gabe jas., peitutasun Ipar. zah.
ments izond. Ipar. [ergela] : arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) (Z) falta, carencia, déficit (2) (Z) defecto, error, tacha (3) (Ekon.) déficit (4) (Ipar.) idiota, lelo, -a, imbécil
fr (Ekon.) manque, absence, défaut, déficit
en lack, shortage, scarcity
port falha, carência, déficit
Entzun:
Batzordeetan ari dira euskaltzain urgazleak eta euskaltzain ez direnak. Badute behar adinako zeresanik? Ez. Argi esan behar dut. Beti sentitu dut faltan. Urgazleei esku gehiago eman beharko litzaieke. Hori bideratzen, hor dago mentsa. [Andres Urrutia. Euskaltzainburua: «Euskaltzaindiak, zerbitzua ematen ez badu, jai dauka», Garikoitz Goikoetxea (Harian, 2014-01-19)] (Berria.info)
ments (Gaurko Hitza, CC)
iz. 1. ITSAS. (B) Ontzietan geletako ate aurrean jartzen den alfonbra. 2. Etxeetako ate aurrean oinetakoak garbitzeko jartzen den alfonbra txikia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian:
lanpas. “(V-ple), alfombra colocada a la entrada de la cámara en los buques” A.
Hiztegi Batuan:
lanpas iz. ‘ate aurreko alfonbra txikia’
Sinonimoak: iz.
[oinetakoak garbitzeko alfonbra] : zerria (Elhuyar Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) (B) (Itsas.) alfombra colocada delante de las cabinas (2) felpudo
fr paillasson
en doormat; mat
port apacho
Entzun:
Ez du lurra lantzen, ez du ehuntzen, eta hala ere Salomon bere loria guztian ere ez zen egun oson etzanda egoten lanpas baten gainean, eguzkipean izerditan blai, euli-bazka bihurturik eta guri-guri, bere jabeak lan egiten zuen bitartean isats salomonikoaren dantza alferra eta gainera esker oneko begirada gozoa erosteko. [Deabruaren hiztegia, Ambroise Bierce / Xabier Olarra (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
lanpas (Orreaga Aranburu, CC)
Edo palindromotan esanda, “ateko moketa” 😉
Reply