da/du ad. 1. Bukatu, agortu. Ura ahitu zaie. 2. (hed.) Ahuldu, akitu (giza indar edo kemenari buruz). Indarrak ahitu zaizkio.
Sinonimoak: (1) agortu, amaitu, bukatu, iraungi, konplitu (2) gastatu, higatu (3) erre, irazi, irion (4) indargabetu, jota utzi, jota geratu.
“Bakarrik zaude” esan nion neure buruari beste behin, malkoak ahitu zitzaizkidanean, eta gauza asko nuela egiteko, gero. [Gorde nazazu lurpean, Ramon Saizarbitoria]
iz. Orratzez nahiz bestelako tresna sarkorrez egindako zauria.
Sinonimoak: zizta, ziztada, sastako, zimiko, zirikada, kroskada, sablada, zulakada, zulaketa, labainkada, labankada.
Haren hortzen sastada sentitu nahi zuen lepoan, hilezkortasuna eskuratu, eta jendearen odol gorriaz ezpainak margotu.[Korapiloak, Jasone Osoro]
adb. (Ipar.) Koloka, irmo finkatu gabe. Kordoka egon, ezarri. • KORDOKAN. Kordoka, koloka.
Sinonimoak: (1) koloka, loka, kili-kolo, kulunka, zabuka, kanpix, dinbili-danbala (2) arrisku (3) zalantza, duda.
Alde batetik bestera kordoka, ertzetik oso gertu, amilduko zela zirudien.Atzera egin, erori, altxatu, eta berriz erortzen zen, etengabe isi eginez, ezer esan gabe. [Eraztunen Jauna III, J.R.R. Tolkien / Agustin Otsoa]
iz. (Ipar.) Aitzakia. Zahartzaroko bekatuek ez dute desenkusarik.
Sinonimoak: aitzakia, zuribide, estakuru, eskusa.
Isilune pisu bat jarraiki zitzaien nire desenkusa ahulei. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza]
iz. (batez ere Ipar.) Joera, bereziki arimaren edo gogoarena; grina. Amodioak goiti du jaidura, eta ezin geldi daiteke gauza beheretan.
Sinonimoak: jaiera, jas, grina, gogobizi, joera, zaletasun, irrits, gar, su, lera.
Eta, bestalde, denon ezaguna da itsasoko jendearen mihi arina eta berriketa lotsagaberako joera, alberdanian aritzeko jaidura. [Euskal karma, Jon Alonso]
da/du ad. (B) Itsustu. Euskara erdarakadaz ezaintzen. Norbaiten omen ona ezaindu.
Sinonimoak: (1) itsustu, zatartu (2) desohoratu, desohore egin, desohore izan, desondratu, ohorea kendu.
Idukiko ditu soñekoak desjosirik, burua utsik, aoa soñekoarekin tapaturik, deadar egingo du ezaindurik eta loiturik dagoala. [Biblia (1) Jose Antonio Uriarte, 1858-1859, 2004]
iz. (BN/ Z) Distira.
Sinonimoak: distira, dirdira, zohargi, leinuru, disdisera, dirdirapen, dizdizada, ñirñir, zirtzirt, erlantz, printz, argitasun, bristada.
“Zerbait gertatzen da?” izan zen Juleneren galdera bakarra, jada atearen beste aldean, eskaileretako ilunpean zutunik zegoen Ilunen begien zohardura zekusala. [Gure Gauzak S.A., Ur Apalategi Idirin]
Reply