Gaurko hitza

Recent Updates Page 9 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:35 pm on 2022/05/29 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  patxadaz 

  adb. Lasai, larritu gabe. Ik. patxadan. Patxadaz jarrita. Patxadaz itxarotea baino beste lanik ez zuen. || Hemen ez dugun soseguz eta patxadaz elkarrizketa luzeren bat egiteko bidea aurkituko bagenu.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  PATXADAZ (V-arr-gip; patxaraz V-arr-gip). Ref.: Totor Arr; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 42. Tranquilamente, pacientemente; tranquilamente, cómodamente. “Bien, correctamente. Patxadas bisi sarie?” Totor Arr. “Tranquilamente, sosegadamente. Badoia betikuori, patxadaz kafera, lagunekin kontuetan arrasaldia emotera” Etxba Eib. “Lanak patxaraz ein bia die” Elexp Berg. Patxaraz itxarotia baño beste biarrik ezeukan. Otx 24. Patxadaz, –lenengoa ez zan-ta– artu eben […] untzi-galtzea. Erkiag Arran 165. Jarraitu eban patxaraz ta maisukeraz. Ib. 143. Biak bakar-bakarrik patxaraz jarri ziran keixapian. SM Zirik 73. Zer poza eman izandu digun / patxaraz irakurtziak! Olea 40. Emen, patxadaz jarrita egon barik, zutunik eta itzar jokatu biarra ikusten genduan. Gerrika 150. v. tbn. AZink 24.
  (Con reduplicación intensiva). Patxada-patxadaz maitik jagi-ta. Bilbao IpuiB 191. Baina hobe genuke, hemen ez dugun soseguz eta patxaraz, elkar hizketa luzeren bat egiteko bidea aurkituko bagenu beste aldi batean. MEIG VIII 40.
  (Con adj.). Patxada andiz otzaratik urten. Otx 139. Patxada ederrez artu eta jasan oi ditugu [atsekabeak] . Erkiag Arran 165. Patxada handiaz zegoan amabitxiren besoetan. Osk Kurl 38. Baiña diot egiz /gaur patxara aundiz. Insausti 140.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. tranquilamente, pausadamente, con calma (2) adb. debidamente
  fr (1) adb. calmement, tranquillement (2) adb. adéquatement, correctement
  en (1) adb. calmly, slowly (2) adb. duly, properly, correctly
  port (1) adb. tranquilamente, calmamente (2) devidamente, adequadamente

  Testuinguruan

  Patxadaz itxarotea baino beste lanik ez zuen. (Hiztegi batua)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:44 pm on 2022/05/28 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  goitizen 

  iz. Izengoitia. Ik. ezizen; gaitzizen. “Bakotxa” zuen goitizena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  goitizen. Apodo, sobrenombre. v. goi-izen. Geratu zan senarra bere bizitza guztirako Simon-en goitizen ondraduarekin. ‘Apodo’ . Aran SIgn 31. Andik dator Edom goitizena Esautarrentzat. Ol Gen 25, 30 (Dv, Ur, Bibl, BiblE izena, Ker izenordea). Goitizen bezala Platon ezarri bide zioten geroago. Zait Plat 8. Mutil orrek zeukan goitizena Bakotxa. And AUzta 47. Goitizena deitzen zioten Pazientzia. Ib. 51. (V-arr ap. A ). Apellido. Zelan, zelan goitizen edo apelliduok? Ezale 1899, 4b. Batek badaki nundiko ta zelango deiturak, gaurko goitizen mamintsu onen ordezkoak, izango gebazan. A EEs 1916, 108.

  Sinonimoak: iz.

  [izengoitia]: ezizen, gaitzizen, izengoiti, izenorde, deitura Ipar., izengain g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. mote, apodo, alias; lema [en oposiciones y certámenes]
  fr iz. surnom, sobriquet
  en iz. nickname
  port iz. apelido, alcunha

  Testuinguruan

  Herrian ez zioten deitzen bere benetako izenaz, goitizen bat jarri zioten: Beti-irri. [Ararat mendiaren sumina, Yasar Kemal / Fernando Rey (Alberdania-Elkar, 2003)]

  

   
• 

  Maite 9:58 pm on 2022/05/23 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  baztanga 

  iz. Gaitz kutsakor larria, sukarra eragiten duena eta larruazalean zuloak uzten dituzten pikor zornetsuak ezaugarri dituena. Ik. nafarreri. Emakume itsusi baztangak zulatu batekin. || Baztanga-pikatua: baztangak jotako pertsona. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  baztanga.
  (G; Lar, Añ (AN), H), bastanga (G; H). Ref.: A (baztanga, bastanga); Arin AEF 1955, 108. Viruela; varicela. “Viruela” Lar y Añ. “Petite vérole. Baztanga edo nabarreria (Mb)” H. “Viruela” (de las ovejas) Arin AEF 1955, 108. v. nafarreri. Aurtasun guzian bagenuen zer edo zer. Bagenuen bein ortz-aginen agertzea; bein baztanga edo nabarreria; gaur txisariak, bigar gornia. Mb OtGai I 18. Aurten baztanga soñurik ez da izan, ta kolera murmorik ere ez. Sor Bar 88. Goiko Amerikako Texasko Errialdean naparreria edo zakutea edo baztanga deritxon gaiso zikiña zabaldu zan baten. Ezale 1897, 182b. Ill egiten nituben bastangak arrapatu bañan len. Sor AKaik 122. Nik detana da baztanga, eta badakit zeñek pegatu ditan. Iraola 139. Zuk etzenduen pasiatzen juan dan udan, emakume itxusi baztangak zulatu batekin? Ib. 53. Gaitz itsaskorren bat –esaterako, baztanga naiz sukarrustela (tifus)– norbaitek zuenean. A Eusk 1925 (2-3), 4. Gure bertsolarietan naparreri edo baztanga maiz azaldu oi da. Inzag RIEV 1933, 415. Baztanga deritzaion eritasun bildurgarriak jota. Jaukol Xenpel 19 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.

  [nafarreria]: nafarreri, pikota Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Med.) viruela (2) iz. (Zool.) Ik. bastanga
  fr iz. variole, petite vérole
  iz. (Med.) smallpox
  port iz. varíola

  Testuinguruan

  Baztanga izugarri batek jota dago. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:31 pm on 2022/05/22 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  argi-muki 

  iz. Metxa; metxaren zati errea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ARGI-MUKI (SP; -khi Hb). “Mèche de chandelle. Argi mukiz lizuntzea” SP. Kea darion argi-mukia eztu itzaliko. (Is 42, 3). Ir YKBiz 116 (Ol muki illurrena; Dv mitxa, Ker argizari).

  Sinonimoak: iz.

  [argi-muki]: muki, babil, metxa Heg., drunda g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. moco, mecha
  fr iz. mèche
  en iz. wick
  port iz. mecha, pavio

  Testuinguruan

  Kandela pizteko argi-mukiari su eman behar zaio. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2022/05/21 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kalekotu 

  ad. Kaletar bihurtu, kaleko ohitura edo eretara egokitu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz.

  [kalekotu]: kaletartu (Labayru hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad. hacerse de la ciudad.
  fr
  en
  port

  Testuinguruan

  Beti baserritarra izan arren, laster kalekotu da. (Labayru hiztegia)

  

   
• 

  Maite 9:44 pm on 2022/05/20 Permalink | Reply  

  supazter 

  iz. Sutondoa. Ostatu bateko supazterrean. Supazterraren inguruan jartzera gindoazen. Bizpahiru eskutada gaztaina goxoki janik supazterrean. Supazterreko istorioak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  supazter.

  1 (AN-5vill-burg, L, B, BN, S, Sal; Gèze 333, Dv, H; -ph- Arch VocGr , H), supaster (AN-erro, L-arcang), supaztar (V-arr-oroz), subazter (G, L-sar, B, Sal, S, R; VocBN, Gèze, Dv, H), subaztar, subaster. Ref.: A (supaztar, subazter); Satr VocP; EAEL 123. Rincón del fuego; rincón junto al fuego. Ikhusi zuenean hura neskato batek su bazterrean iarria. Lç Lc 22, 56 (He, Dv suaren aitzinean, TB, IBk su ondoan, Oteiza, Brunet suaren ondoan, Ol, Or, Ker, IBe sutondoan). Landak eta supazterrak / betetzen tuzten gezurrak. Monho 54. Su basterrean iragaten ditutzuen neguko arrats luze hetan. EgunO ( in Arb Igand 186). Hotzetan behar bezala / su-phazterreko plazera. Gy 263. Su bazterrean idorrarazten zituen athorrak. Hb Egia 138. Jende multzo bat khausitzen du ostatu bateko suphazterrean. Laph 57. Sasoi obia dator emendik aurrera su-baztarrean gaztaiñ danboliñari eragiñaz egoteko. Sor Bar 109. Su-bazterrean aparia zaitzen. Urruz Urz 26. Ileti bat su-bazterrean harturik. Elzb PAd 33. Supazterraren inguruan jartzera ginoazin. JE Bur 77. Su-bazterrean dagoenean / eztauka mozkorra gaiztoa. A Ardi 97. Ikusi zian süpazterrian putiko bat. Const 34. Bizpahiru ahutara gaztena goxoki janik supazterrean. Barb Sup 13. Supazter bero bat ez dugun ber, deusetako ez gira hon. Zub 122. Su baztarrera begiratu. Munita 105. Huna ixtorio bat mila aldiz supazterrean aditu dioguna. Zerb Azk 39. Supazterra murritz, familia hits. Egunaria 20-11-1956 (ap. DRA). Aritz eta lizar enborrak metatzen ditute supazterrera. Ibiñ Virgil 101. Gorputza eta bihotza direlarik supazterrean ontsa berotuak. Ardoy SFran 63. Su bazterrean jarri eta pipatzeko. Etchebarne 40. Daukat aro harekin supazterra piztua zutela. Larre ArtzainE 114. v. tbn. Elsb Fram 137 (-ph-). HU Zez 148. Ox 150. A Aezk 188. TP Kattalin 186. Iratz 81. Lf Murtuts 52. JEtchep 19. Subaztar: Xe 261.

  2 supaster (Sal). “Plancha de hierro que colocan ante el hogar” VocNav.

  Sinonimoak: iz.

  [sutondo]: sutondo, su-txoko (Adorez sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) rincón junto al hogar; fuego, hogar, cocina, fogón
  fr iz. iz. foyer, coin du feu
  en iz. fireplace, hearth, home
  port iz. lareira

  Testuinguruan

  Supazterraren inguruan jartzera gindoazen. (Hiztegi batua)

  

   
• 

  Maite 11:45 pm on 2022/05/19 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  garagarraka 

  adb. Zilipurdiak eginez. 

  Orotariko Euskal Hiztegian

  garagarraka.

  1. Escarbando. Olloak auts-artean garagarraka? Denbora txarra. EgutAr 4-1-1959 (ap. DRA).

  2. Revolcándose. v. GARAGARRA(K) IRABAZI s.v. garagar. Katua eta umea erreta, gizonak prakak kiskalduta eta atzoa morokiltzan garra-garraka. Eskual 30-1-1958 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.

  [garagarraka]: aztalka (Labayru hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. dando corcovos, revolcándose
  en adb. wallowing

  Testuinguruan

  Astoaren antzean zabilz garagarraka. (Labayru hiztegia)