Gaurko hitza

seta

iz.  Asmo, erabaki edo iritzi bati, amore eman gabe eusten dionaren jarrera. Badu seta nagusi bat: euskal gauzak, hala ez badirudi ere, gero eta okerrago dabiltzalakoa. Bere nahia egiteko, bere setarekin irteteko grina. Geure setari eutsi diogu, ez ginen dudan hasiak. Sandia da seta hutsa, eta berearekin irteten ez bada, bakerik emango ez duena. Setak itsutu duelako. Fariseuak bere setan gogor zeuden. Gaitzik gabeko anitz jolas jansenisten setak deuseztatu zituen. Setaz eta elkarri ezin amore emanez. Setaz bekatuan gogortua dagoela. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

seta, sekta. Etim. De rom. se(c)ta, lat. secta.

I (Sust.).

1. Secta. Nola neure aitzinekoak danik gure relijioneko sekta guzizko exzelentaren arauez bizi izan naizen Fariseu. Lç Act 26, 5 (He sekta; TB thema, Dv aralde, Ol, Arriand, Ker, IBk, IBe alderdi). Heresia, erran nahi da sekta. Heretikoa da sekta berezirik apart egiten duena ezpa dadukana. Lç Decl a) 4r. Sektek zehaturen dute Eliz-Ama noblea. EZ Man I 64. Etsaiak bere sektara / ezinean tiratu. Hm 188. Zeren begiratu baitgaitu eresia eta seta gaixto guztietarik. ES 122. Premeti ezazü ezagüt dezen / othoi zure legia, / bai eta kita dezen / seta maradikatia. StJul 105. Ore sekta gaistua dela kausa. Xarlem 701. Bérze sektagoietán eztá ikúsi milagrobát oráño sékulan. LE Urt ms. 24v. Beraren setako apez batek sermoia egin zezala. Izt C 363. Kalbinoren setako erregeak. Zab EE 1884b, 204. Denbora aietan asko seta gaiztoko jende, Elizak debekaturik zeuzkan dotrina txarrekin, ibilli oi ziralako. Bv AsL 157. Zeintzuk dira seta infernuko orren agintari nagusiak? Itz Azald 213. Zer dinozu komunismoaren, sozialismoaren, demokrazia barriaren, anarkismoaren eta eurak legezko beste seten ganean? Ib. 213s. “Methodismus” delako igikundeak, laster sekta berezi bat izatera helduko zenak. Mde Pr 254. Madarikazioaren / erlijio sekta. Azurm HitzB 53. Ez ote du sekta minorizatu edo gutitu bat iduri gure elizetan beretan euskarak? Larre ArtzainE 299. Gaitzik gabeko anitz jolas XVIIIgn mendean sartu zitzaigun jansenisten setak deuseztatu zituela. MIH 246.

2. (V-arr-m-gip, G, AN-gip-5vill, L-ain, B; Lar, Añ (G, AN), Dv (V, G), H (V, G)). Ref.: A; Gte Erd 180. Obstinación. “Obstinación”, “porfía”, “pertinacia”, “tema, porfía” Lar y Añ. “Segi ortxe zere setari! (AN-gip), segi zere setan! (AN-5vill), orrek bere setari eusten dio (G-azp, AN-gip), bere setarekin dago (B), ori bere seta artan (AN-5vill), […] bere setatik ezin atra (B)” Gte Erd 180. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos desde finales del s. XVIII (cf. setaz ya en Ochoa de Arin); también se encuentra en algún autor vizcaíno moderno. En DFrec hay 7 ejs. de seta.

Eren setan gogorturik gelditu ziran Judatar hoek. Ub 101. Seta ori utzi nai ezpadezu. AA I 581. Sandia da seta utsa. Ib. 594. Bere setarekin irteteko. AA III 609. Eskriba eta Fariseoak beren setan gogor zeuden. Lard 481. Seta orrekin segitu nai badezu. Sor AKaik 131. Gordetzen duelarik azkenik Aita santuak beretzako bakarrik seta gaistozko zenbait pekatu larrienak. AJauregi EE 1885b, 253. Setan gogortutako Nestorioren kontra. Arr May 166. Kendu zezala jokorako seta gaiztoa. Ag G 98. Zure betiko setara bazuaz orain ere. Alz Ram 60. Sekula aitzen eztan seta bat / onlaxe artu genduan. Tx B II 149. Erri aundi oien seta gaiztoa. Ldi IL 168. Gure egun ôtan iritxia du / Bolibar-ek aren seta. Or Eus 203. Jarri zaik seta. ABar Goi 56. Piarresek bere setari eutsiko ziola. Etxde JJ 80. Alkar artean ez degu bear / seta gaiztozko auzirik. Basarri 20. Nikanor-en ezerako seta barrukoa. Erkiag BatB 151. Emakumea ta astua, seta aundikuk. (AN-gip). EZBB I 94. Umeak ume, ta tema ta seta ugari. JAzpiroz 130. Eta hori, nere iritziz, ez da euskara maitatzea, nork bere burua, bere usteak eta setak, baizik. MIH 83. Baina, ikusleak bereganatzeko setak itsutu duelako edo, ahaztu egin da zinemaz. MEIG I 180s. v. tbn. PE 43. AzpPr 74. EusJok 30. EA OlBe 74. NEtx Antz 58. Txill Let 76. Zait Plat 34. Insausti 268.

3. (c. sg. A; Mg Nom, Añ, Zam Voc). “Seta txarrekoa, ruin, mal acondicionado” Mg Nom 68 (tbn. en Añ). “Carácter, índole. Seta ona (c.), buen carácter. Seta txarra (V), seta gaiztoa (c.), mala índole” A. “Seta gogorrekoa da (G-azp)” Gte Erd 212 (junto a egoskor, kaskagor, haserrekor, etc., de otras zonas). Seta gaiztozko animaliya, / batalla asko egiña. EusJok II 87. Norbaiten aiurri ta izakera auek [gogo-almenak eta zentzunak] dagiten ezkero, setaz ere bikaiñenetarikoa dugula esan bear [Joan Gurutzekoa]. Onaind in Gazt MusIx 145.

4. “Pari, gageure” H.

II (Adj.).

Obstinado, terco. O Klaudius eta Maximisa / seta handi paria. Mustafa (ap. DRA)

Sinonimoak: iz.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. obstinación, terquedad, tozudez (2) iz. (Ipar.) carácter, índole
fr (1) iz. [kasketaldia] obstination, entêtement (2) iz. (Ipar.) caractère, naturel
en (1) iz. obstinacy, stubbornness (2) iz. [kasketaldia] character, nature
port (1) iz. obstinação, tenacidade (2) iz. (Ipar.) índole

Setak itsutu du! (Hiztegi Batua)

seta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)