Gaurko hitza

Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:24 pm on 2018/07/04 Permalink | Reply
  Tags: B   

  brebeta 

  iz. Ipar. Frantziako lehen mailako ikasketen agiria edo sinestamendua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  brebeta (T-L).

  Diploma, certificado de estudios primarios. “Brevet, brebeta, ageri” T-L. Ni ere hamazazpi urthe artino etxean egon niz, lohian irrisa landatzen. […]. Eskola poxi bat baduzu? –Breveta. JEtchep 94. En DFrec hay un ej. más, septentrional.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Hezk.) (Ipar.) en Francia, examen que ha de hacerse al final del primer ciclo de educación secundaria (Elhuyar hiztegia) || iz. brevet, título o certificado de educación primaria en el estado francés (5000 Adorez hiztegia) || diploma, certificado de estudios primarios. (Labayru hiztegia)
  fr brevet
  en brevet (French qualification) || (UK, equivalent, acronym) GCSEs npl
  

  Bordeleko errektoretzaren aurrean kateatu dira brebeta euskaraz egiteko eskubidea aldarrikatzeko  (Berria.eus, 2018-07-04)

  

  brebeta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:50 pm on 2018/06/29 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bestelakotasun 

  iz. Bestelakoa denaren nolakotasuna. Han espiritua hain eztiki zoraturik aurkitzen da, hain jainkotasunez erabat beterik, non batasunean galtzen baita bestelakotasun guztia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bestelakotasun, bestelakotarzun (Casve).Diferencia. “Hétérogénéité” Casve. [Demokreitoren] ustean, zer guziak banako gogor eta ebaki-ezinez osotuak daude: banako oiek berdinak omen dira, izan. Zer diranen bestelakotasuna, beraz, banako oiek, elkarrekin eratzeko ta ezarteko erak omen dakar. Zait Plat 57. Bestela, oraingoek ez bezala, pentsatuko dutela segur da, ez hain segur zer-nolako izango den “bestelakotasun” hori. MIH 214.

  Sinonimoak: desberdintasun, ezberdintasun, alde (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. diferencia
  fr différence
  en difference
  port diferença

  Ez da segur zer nolakoa izango den bestelakotasuna. (Elhuyar hiztegia)

   

  

  bestelakotasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:38 pm on 2018/06/22 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bortxatzaile 

  iz.  Bortxatzen duen pertsona; bereziki, emakume bat bortxatzen duen gizonezkoa. Bortxatzaileentzako zigorra. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bortxatzaile (SP, Urt V 237, Dv, A), bortxazale (S ap. Lh y Lrq; Foix ap. Lh)

  Que obliga. “Qui contraint” SP. “Coactor” Urt V 237. “Celui qui force; celui qui fait ou a fait violence” Dv. “El que hace violencia” A.

  Violador. Neskato edo emazten bortxazaliak. FPrS 26.

  Allanador, que fuerza (una puerta, etc.). Bortxazailerik balitz, lehen hetsgailua trenkatu ondoan, etxola bakhotxa bortxaz hartzekoa lukete. Prop 1896, 268.

  bortxazale (Gèze). “Importun” Gèze.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. violador, -a; que violenta, que utiliza medios violentos
  fr iz. violeur, -euse
  en iz. rapist
  port iz. estuprador(a)

  Mobilizazioak deitu dituzte gaur, ‘La Manada’ auziko bost bortxatzaileak aske utzi ostean (Argia.eus, 2018-06-22)
  

  

  bortxatzaile (Argazkia: Pablo Lasaosa)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2018/06/07 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bitantza 

  iz. Janaria, elikagaia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bitantza (-nz- Lar), pitantza (-nz- Lar).

  Sustento, pitanza. “Pitanza” Lar. “Pre de soldados, egunoroko bitanza” Ib. “Hatería, hato, provisión de pastores para una semana, otamena, arzai-bitanza, asteko janaria” Ib. “Comida que se da para algún tiempo” Ib. Eta zein da zerbitzari leiala eta zuhurra, nabusiak muthillen konpainiaren gaineko ezarri duena, haei denborán bitanza deienzat? “Nourriture”. Lç Mt 24, 45 (Dv janari, Ol azkurri). Eta baldin anaiea edo arrebá billuziak badirade, eta peitu eguneko bitanzaren. Lç Iac 2, 15 (He bizikai). Bitanzá dugularik eta zerzaz estal ahal gaitezen. Lç 1 Tim 6, 8. Biziaren erremedioa, ene bideko pitanza, ene hatsaren konfortua, ene lanaren pagua. Harb 215. Gipuzkoako irurki edo terzioai etzekiotela eman Erregegandik artzen zuten egunoroko ogia eta bitanza. Izt C 380. Baldiñ bazen nonbait / Tenpesta edo harri formatzen nolazpait, / Segur hartarik partea, / Eta boltsa gutitzea, / Zurezko Yainkoak bethi zaramala / Bere pitantza ber-bera. Gy 313.

  Sinonimoak: iz.
  [bitantza] : janaria, elikagaia 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. sustento, pitanza, ración de comida diaria
  fr pitance
  en daily rations
  port iz. sustento, manutenção, alimento

  Biziaren erremedioa, ene bideko bitantza, ene hatsaren konfortua, ene lanaren pagua. Harb 215.  (OEH)

  

  bitantza (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:36 pm on 2018/06/06 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bestainez 

  lok.  Zub. Bestela. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bestainez (-añez VocBN ->A, Hb y Foix ap. Lh, Dv, H), bertzainez (-iñez BN, Sal, R), besteinez (-eñez Foix ap. Lh; Casve), besteñiz. Ref.: A (bertzaiñez, zirindu).

  1. De lo contrario, si no. “Bestañez, autrement” VocBN. “Intza txukatu artio eztizie alatu bear ardi ta axuriak, bertzaiñez zirinduren xu (Sal)”. A s.v. zirindu. v. bestela. Kek, eskiua arrapatu zabein, eta gentu nabaja; berzainez, eztakid zer izanen zen kan. Mdg 126. Gaizo hori delegatiek ororek enthelegatzen othe die? Behar ere bai, besteñiz elukie berek hanitx balio ez eta haien izentazalek. Eskual 4-12-1908 (ap. DRA).

  Si no, en otro caso. Olibetako baratzian ixuri zien gotera bat bera, edo bestañez gure arerosteko egin zukeen gauzarik ttipiena, aski zukezun mundiaren […] arerosteko. AR 172.

  2. bertzainez. De algún modo (?). Klarki behar gira, baldin konbeni bada berzaiñez, oposatü medisenziari. CatLan 98. –Eztea behin ere permis Igande-Bestetan tribaillatzia? –Bai, permis da, berzainez bada nezesitaterik, jardiretsi onduan permisionia. Ib. 88.

  3. besteinez (Casve). Por otra parte. “D’ailleurs” Casve. v. bestalde. Ãœskaldünak bakia dü bethi galthatzen, / Zeren libertatia gerlak dian khentzen; / Besteñiz deüsek eztü nihun ikharazten. Anduarain UskIb 89 (en A Apend se cita erróneamente besteriz).

  Sinonimoak: lok. Zub.

      [bestela]: bestela, ezperen, ezpabere Bizk., bestenaz Ipar./Naf., ezpere zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es lok. (Z) de lo contrario, si no
  fr lok. sinon
  en lok. otherwise, or, or else, if not
  port lok. em caso contrário;
  

  Ordaintzeko eskatu zion, bestainez artxibo guztiak ezabatuko zizkiola.

  

  bestainez (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2018/06/01 Permalink | Reply
  Tags: B   

  berpiztu 

  ad. berpiztu, berpitz, berpizten 1 da/du ad. Hilik zegoena piztu. Jesus berpiztu ondoan. Hilen artetik berpiztu zenean. Hildako guztiak berpiztuko ditu. 2 da/du ad. Hilda bezala zegoenak berriz bizitasuna edo bizkortasuna hartu; hilda bezala zegoenari berriz bizitasuna edo bizkortasuna eman. Landak berpizten dituen udaberria. Hilzorian zegoen hizkuntza berpiztu nahian. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [hilik zegoena piztu]: biztu, piztu, arrapiztu Zub., pizberritu g.e.

      [bizkortu]: birjaio, birsortu, bizkortu, suspertu, sustatu, amatu Ipar./Naf.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. resucitar; renacer (2) da/du ad. reanimar(se), revivir, reavivar
  fr (1) da/du ad. renaître, ressusciter (2) da/du ad. réanimer, raviver
  en (1) da/du ad. to resuscitate, to revive, to resurrect; to rise from the dead (2) da/du ad. to resuscitate, to revive, to resurrect
  port (1) ressuscitar; renascer (2) reanimar, reviver

  Berpiztu egin da tupustean.

  

  berpiztu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:43 pm on 2018/05/13 Permalink | Reply
  Tags: B   

  baratz 

  iz. 1 adb. Baratxe, astiro. Bere aurrerapen urratsak hain baratz eta geldo doaz! 2 adj. Astiro egina. Lan baratza, lan aratza (esr. zah.). (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  baratz (V-gip), baraitz (A, que cita Sacram), barats.

  I (Adv.).

  Lentamente. “Pausua baratz botaten dau” Iz ArOñ. v. baratx, baratxe. Atzerrian lurra garratz / hoña ibini egik baratz. “El pie pondrásle espaciosamente”. RS 9. Dendari baten etxean […] aprendiza bakhan, baratz eta pontuak kontatuz bezala hari dela. Ax (2.a ed.) 91 (ed. 1643 baratx). Khantatüren dela phausüz edo baraitz. Sacram 13. Piztuko gu ere. Jesusek zerua digu irabazi. / Egunero baratz, zeruko mugara urbilduz goazi. Or Poem 552. Hiltzea zaluago ala baratsago jiten da gorputz moldearen eta, oroz lehen, paldoari eman izan zaion zuzenbidearen arauera. Mde Pr 79. Eta bere aurrerapen-urratsak ain baratz eta geldo dijoaz! Vill Jaink 165. Gizarteak berak berakin daramazkian gaitzak: oiñazeak, nahasketak, baratzegi ibiltzea, ondamenak. Ib. 178s.

  II (Adj.).

  1. (V-ger-m-gip; Dv, H). Ref.: A; Iz ArOñ. Lento. “Baratza […] una cosa que va muy despacio” IC I 485. “Pauso baratza” Iz ArOñ. Cf. A Txirrist 107: Markiñarra dan Markiñarrak badaki gure baratza, ta erderazko “lento” bardiñak direana. Sg. DRA, s.v. baratza, “blando. Nabal baratza, cuchillo mal templado, blando de boca (Harriet)”, pero lo que aparece en éste es nabala beratza (v. 1 beratz). Lan baratza, lan aratza. “Le travail fait lentement”. O Pr 294 (tbn. en Saug 162). Edozer gauzagaitik. Edo lodi eder guria, edo argal me zatarra delako, apaindua edo prakazarduna, azkarra edo baratsa, argitsua edo argibagea [ipiñi deutse izengaiztoa]. Ag Kr 29. Lengoa [potintxoa] zarra daukat, zarra ta sorra (baratza; pesada), askotan arabakindua. Ib. 147s.

  2. “Perezoso, baraz” Lar Sup (cf. el ej. de RS citado supra). “Moroso, de poca actividad” Dgs-Lar 2. Baratza da gizon edo emakuma geldia, alpersamarra, ganora gitxikoa. Ezale 1892 [sic] (ap. DRA).

  3. Paciente. Euskaraan anditasunak emen iragarten abiatea baino obea izango dai irakurle baratzak liburu-guenean neurtutea. “Lectores diligentes”. A Gram VII. O! behiak, jinkosa baratsak, ez khexü izan: ez nitzaizie horra sorhoetako bake handia nahastera. Mde Pr 131. Ugazaba, ta onen emazte manatsu ta baratza, arriskuan dakusaz. Erkiag BatB 142.

  III (Sust.).

  “(V-gip), calma” A.

  Sinonimoak: adond.

      [baratxe]: apurka, astiro, astiz, emaro, emeki, geldika, geldiro, poliki, poliki-poliki, polito, baratxe Ipar., erreposki Ipar., pausatuki Ipar., pirka-pirka Ipar., geldi-geldika Bizk., geldika-geldika Bizk., astiki g.e., betaro g.e., betaz zah., astiroki Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. despacio, lentamente, poco a poco (2) izond. lento, -a; pausado, -a; tranquilo, -a; paciente; calmoso, -a (3) iz. Ik. baratze
  fr (1) cilentement (2) lent, calme, posé
  en (1) slowly, little by little, gradually (2) slow, unhurried, calm, quiet, tranquil, serene
  port (1)  adb. devagar, pouco a pouco (2) izond. lento(a), tranqüilo(a), sossegado(a)

  Lan baratza, lan aratza (esr. zah.). (Hiztegi Batua)

  

  baratz (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)