Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:54 pm on 2018/04/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  egitate 

  iz.  Egitea, egintza. Nire hitz, gogoeta eta egitate guztiak badakizki. Jainkoaren graziaren egitate azkarraz. Gure bizio eta egitate gaiztoak. Egitate arbuiagarria. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:  iz. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [egintza]: egin, egintza, ekin, ekintza, egikera Bizk., egitada Bizk., egikai g.e., egikari g.e., egikunde g.e., eginbide g.e., akto zah., akzio zah., eginkari zah., egitura zah., egikune Heg. g.e., egipen Bizk. g.e., egite Ipar. zah.

      [jokabidea]: g.e.jokabide, jokaera, jokamodu, jokamolde, ibilmolde Ipar., portaera Heg., portamen Heg.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. acción, acto (2) iz. (Ipar.) modo de actuar, conducta (3) iz. efecto (4) iz. (Fil.) (Log.) hecho
  fr iz. traitement, procédé, façon de faire
  en iz. action, act
  port (1) iz. ação, ato (2) iz. (Ipar.) conduta

  – Justiziaren egitate batzuk krimenak izaten dira; krimen batzuk justiziazko egitateak dira.  [Nik ere Germinal! egin gura nuen aldarri, Koldo Izagirre (Susa, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  egitate (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:03 pm on 2018/03/31 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eustazpi 

  iz. g.er. Euskarria. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eustazpi. Base, fundamento. Iraskunden eustazpiyak ixango dira: […]. Eusk 1919-1920 (I), 40. Errian oñak doguzala yokatu bear dogu, ez egazkiñean erri gañetik jira-biraka ibillita, eustazpi bako lana izango litzake ta. GMant Y 1933, 190. Lege orren eustazpi ta oñarria zein izango litzake? Eguzk GizAuz 181. Arrantzalearen untzia, txikia betiere, kilinkolonka ibili dabil oiñarri sendo bage, eustazpi ziriñaren azal-azalean. Erkiag Arran 116. Orregatik berorregatik da olerkari aundi Bergili ere, menderik mende eutsi diona eta oraindik bear dute izan gure lan guztien eustazpi eta oiñarri. Ibiñ Virgil 25.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [oinarria]: asentu, egarzola, egonarri, fundamentu, oinarri, zimendu, zimentarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. apoyo, base, fundamento, sostén, soporte
  fr iz. base, fondation, appui ; socle
  en iz. foundation
  port iz. apoio, sustentação

  Arloan sartuz, bada: historia edo kultura ororen eustazpianatura baita, natura bera ere ordea izpi ri tuaren agerketa, hots, bideak jarraitua izan behar baitu naturatik historiara, Hegel-ek geologia eta klimatologia “razional” bitxienak asmatu ditu, arrazen teoria ez gutxiago bitxiaren oinarri. [Volksgeist – Herri gogoa. Ilustraziotik nazismora, Joxe Azurmendi (Elkar, 2007.)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

   

  

  eustazpi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2018/02/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  elurtza 

  iz.  Elur-erauntsia; elur kopuru handia. Elurtzarik ikaragarrienekin ere. Elurtzan biluzik sarturik. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elurtza (G-azp), elurtze (S; -lh- SP (sin trad.), Dv, H (L), A), edurtza (V-gip), edurtze (V-arr-gip). Ref.: Lrq (elhurtze); Etxba Eib y Elexp Berg (edurtza); SM EiTec2 134; Gte Erd 24 y 89.

  Tr. Documentado en textos vizcaínos de los ss. XIX y XX, además de en Mirande. En DFrec hay 4 ejs. de elurtza.

  Nevada; nieve caída. “Elhurketa ou elhurtze, quantité de neige” Dv. “Grande quantité de neige” H. “Cúmulos de nieve que duran en las umbrías. Kerizpietan, udabarrixan aurrera irauntzen eben edurtzak” Etxba Eib. “Glaciar, acumulación de nieve. Mendiarte aretan batzen dan edurtzia, izotz biurturik bere astuntasunan bultziagaz, etortzen da ibai bat bezela” Ib. “Edurtzekin Asturiastik trenak etorri ezinda ei dauaz” SM EiTec2 134. “Ori da elurtza (G-azp)” Gte Erd 24. “Mendian edurtza itzala euen (V-gip)” Ib. 89. “Mendian edurtze andia dao (V-arr, G-goi), […] edurtze handie dago (V-arr)” Gte Erd 89. “Edur haundia. Nieve en abundancia, lugar con mucha nieve. Gorlan izan gaittun. Han jaon edurtzia” Elexp Berg. Neguko edurtza ta lei otz andiak. Añ NekeA 225. Edurtzan billosik sarturik. Añ MisE 107. Kana betean beukan edurtzea. AB AmaE 390. Deabruak, edurtzan erpe-markak itxirik. A Ezale 1897, 5b. Edurtzak ixoztuta mendi, baso ta nai-ñun. Enb 41. Edurtzan emen bixi ezinda / Ango lurmenak topetan. Ib. 122. Ixil berak didatzi edurtze ganian. “Sobre la nieve”. Laux BBa 18. Mendi, lur, elhurtza guritan / dizdir argizari zuritan. Mde Po 88.

  (Bera), elurtze (H), edurtza (Zam Voc). Nevada. “Erori zen gabaz elhurtze handi bat” H. Jausi edurtza andiak. AB AmaE 368. [Iaungoikoaren] agindupean bizi dira aizea ta trumoia, ekaitz, euri, txingor da edurtza zuri zuria. Ag AL 142. Emeko uzabak eta bere etzekoak, edurtzerik ikaragarrienakaz be, domeketako mezea eta sarriyaune-artzea ezteuriez isten. Akes Ipiñ 19.

  Sinonimoak: iz.

      [elur-erauntsia]: elurte (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. nevada; temporada de nieves
  fr iz. temps de neige, quantité de neige, grande chute de neige
  en iz. [erauntsia] snowstorm; snowfall
  port iz. nevada

  Bizitza elurtzaamaigabea iruditu zait, zuritasun horretan betiko noraezean ikusi dut neure burua, etxe eta haitzuloen babesik gabe, suaren epeltasunik gabe, izututa eta izoztuta. [Pendrive, Arrate Mardaras (Susa, 2013)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  elurtza (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:37 pm on 2018/02/26 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ebatu 

  ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, ebatu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. oratu]. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal hiztegia

  ebatu. v. 1 oratu.

  Sinonimoak: iz.
  [ebatu] : e. oratu, heldu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es asir, agarrar, coger, apresar
  fr saisir, prendre
  en to seize, to grab, to grip, to take hold of
  port segurar, agarrar

  Eta gela batean
  bi ohe bakar pegatuta
  har dezaten arnasa
  izaretatik ebatuta.
  Eta aurrean, bilutsik eta garbi ikusteko elkar
  dutxa zuri bat.

  [KoiLarak, Izaro (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ebatu (Argazkia: izaromusika.com)

   
• 

  Maite 11:34 pm on 2018/02/22 Permalink | Reply
  Tags: E   

  errebolta 

  iz.  Matxinada, jazarraldia. Diru garbi eta ohore handiak eskaini dizkie erreboltan parte hartzen dutenei. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  errebolta (H), errebuelta (SP, H), erreboilta (S ap. Lrq).

  1. Revuelta, alzamiento. Jaunaren hitzaren plazan / errebolta garbi-garbia / predikatzen du elizan. Monho 38. Maiatzeko hilaren bigarrenian / errebolta izan dugu Madrillako hirian. FrantzesB I 25. Frantzian errebuelta / zenbait du asirik, / ogei eta bost urte / ditu konpliturik. Ib. 20. Kontrariorik gabe, erreboltarik gabe, bekhaturik gabe bere sujet dohatsuen amodioarekin. Jaur 184. Israeltarren errebolta eta gaztigia. CatS XII (tít). Erreboluzionea da errebolta autoritate zibil suerte guzien kontra. Elsb Fram IX. Ezen bekatua Jainkoaren kontrako errebolta bat da. Lap 379 (V 173).

  2. errebuelta (G, B). Revuelta, curva. v. bihurgune (4). Bat-batean, gu buru giñala, errebuelta batean, beltzak aurrez aurrez. Auspoa 292, 211. Nik bein batez, errebuelta batean, esku beretik zetorren batekin, muturrez mutur aariak bezela jo nuen. JAIraz Auspoa 143, 107. Geure eskumatik errebueltan zan eta lar belozidade ekarren aurretik etorren orrek. Gerrika 167.

  3. errebuelta. Réplica. Txiboak beste baten deitu zidan txio, / isilldu nuen laster esanaz adio; / baña zuk nola dezun jotzen txorrotxio; / errebuelterako [sic] nik ez det balio. AB AmaE 404.

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. revuelta, alzamiento
  fr iz. révolte, sédition
  en iz. revolt, uprising; mutiny
  port iz. revolta, alçamento, levantamento, levantada

  Erretiratuen erreboltak ez du atzera-bueltarik. 

  

  errebolta (Argazkia: Marisol Ramirez/Argazki Press (Berriatik hartua)

   
• 

  Maite 7:48 pm on 2018/02/09 Permalink | Reply
  Tags: E   

  elurbizi 

  iz. Elur-jausia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elurbizi. “Alud” PMuj. En DFrec hay un ej.

  Sinonimoak: iz.

      [elur-jausia]: elur-jausi, elauso Ipar., elurbildu Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. alud, avalancha
  fr iz. avalanche
  en iz. avalanche
  port iz. avalanche, avalancha, alude

  Lurmentzen duenean, teilatu-hegaletik behera elurbizi txikiak gertatzen dira.

  

  lurbizi (Argazkia: meteopt.com)

   
• 

  Maite 10:05 pm on 2018/02/01 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ezeduki 

  iz. i 1 adj. Ezer ez duena, behartsua. Behartsu ezedukiak. 2 iz. Bizk. Ezer ez izatea, behartasuna. Ezedukian bizi dena. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [behartasuna]: behartasun, eskaletasun, eskekotasun, gabezia, miseria, txirotasun, erromeskeria Ipar., erromestasun Ipar., lazeria Ipar., nekezia Ipar., pobreza Heg., pegorreria BN, pobrezia Ipar./Naf., pobretasun, landertasun jas., eskalego Ipar. g.e., kaukezia Ipar. g.e., ezedukitasun Bizk. g.e.

  ezeduki iz./izond.

      [behartsua]: arlote, behar, behartsu, erromes, eskas, pobre, premiadun, txiro, behardun Ipar., gabe jas., lander jas., onbehar jas., beharti g.e., noharroin zah., deusgabe Ipar. g.e., kauke Ipar. g.e., miserable Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz./izond. pobre, necesitado, -a, desharrapado, -a, desheredado, -a, desposeído, -a (2) iz. (B) pobreza, necesidad
  fr (1) iz./izond. nécessiteux, -euse ; pauvre (2) pauvreté, pénurie
  en (1) iz./izond. needy; poor (2) poverty, need
  port (1) iz./izond. pobre, necessitado, -a (2) pobreza, necessidade

  Ezedukian bizi da.

  

  ezeduki (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)