Gaurko hitza

Tagged: G Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:03 pm on 2018/01/25 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gizatxar 

  adj./iz. Pertsona gaiztoa, doilorra, zitala. Torquemada gizatxarraren jarraitzaileak. Gizatxar gaizto bat.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gizatxar (V, G, AN, S; Lar, Añ, H). Ref.: A; Bon-Ond 152; Lrq /gisačár/; BU Arano.

  (Hombre) malvado; hombre de mal genio. “Hombre ruin”, “hombrecillo” Lar. “San Jose gizatxarra omen zan da elurra ta kazkabarra bialtzen ditu (G-to)” AEF 1924, 50. “Mesquin, peu généreux” Lrq. “Mal genio, impaciente. No mala persona” BU Arano. v. gizatzar (2). Giza txar blasfemari ta gezurti. Mb IArg I 261. Jaun ofenditúa / gizatxarrengátik! LE Kop 123 (v. otro ej. de LE s.v. gizarte). Soldadu giza-txarrak erakutsi ziotenarekin. Lard 457. Gizatxar ta asarrekorra da Kalbino. Inza Azalp 96. Ez nazak gizatxartzat jo au esan diatalako. Etxde AlosT 70. Giza txarra plazan ezagun da trazan (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1893. En DFrec hay 3 ejs.

  v. tbn. CrIc 142. Echag 161. Gy 290, Aran SIgn 100. Laph 219. AB AmaE 439. Urruz Urz 28. Ag G 275. Or Tormes 63. Tx B 109. EA OlBe 53. Basarri 145. Zait Plat 75. Lab SuEm 167. Uzt Sas 337.

  Sinonimoak: izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [pertsona gaiztoa]: bilau, doilor, gizatzar, zital, kiskil Ipar., mandil Ipar., andur g.e., kaldar g.e., bekaizti Ipar. g.e., brigant Ipar. g.e., miserable Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. canalla, vil, ruin, despreciable, mezquino, bellaco (2)
  fr iz./izond. canaille, racaille
  en (1) izond. despicable; wicked, evil, vile; bad (2) iz. despicable person, evildoer, villain, rogue, bastard
  port canalha, mesquinho(a), vil, desprezível

  Gizatxar haiek ziren gizartearen euskarriak; beren artean banatzen zuten harrapakina; bazuten tabu berezi bat elkarrekiko, polinesiarrek bezala. [Jakintzaren arbola, Pio Baroja / Josu Zabaleta (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gizatxar (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:20 pm on 2017/12/20 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gogaldu 

  ad. Gogoeta egin. 

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [gogoan erabili]: buruan erabili, gogoan erabili, gogoeta egin, gogoetatu, gogoratu, hausnar egin, hausnartu, meditatu, oldoztu, pentsatu, mamurtu Bizk., gogartu zah., kontsideratu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. pensar, considerar, meditar
  fr penser, considérer, réfléchir, méditer
  en to think, to meditate, to reflect, to ponder
  port pensar, considerar, meditar

  Hartu arnasa sakon eta gogaldu.

  

  gogaldu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:25 pm on 2017/11/17 Permalink | Reply
  Tags: G   

  galdukeria 

  iz.  Pertsona galduari dagokion egite gaitzesgarria. Galdukerian biziz, ondasun guztiak barreiatu zituen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  galdukeria (Dv-> A).

  “Débauche, corruption. Galdukerian ibiltzea, vivre dans la débauche” Dv. “Libertinaje, corrupción” A. Galdukeria edo bekhatu lohian pulunpatua. Dv LEd 59 (Cb Eg II 26 bizio; v. tbn. 235). Galdukerian xahutu zuen bere izate guzia. Dv Lc 15, 13 (IBe galdukerian; Lç prodigoki bizi izanez, He deboxkerian, IBk lasaikerian). Haren arima galdukeriatik iraiziz. Dv Iob 33, 18. Bere galdukeria utziko duala. “Su libertinaje”. Zink Crit 1919, 109. Gizon zikin eta ustelok egun argiko galdukerietan dabe atsegiña. Ker 2 Petr 2, 13 (Lç boluptate, Ol legunkeria, IBe atseginkeria).

  Sinonimoak: iz.
  

  [galdukeria]: lasaikeria, lizunkeria (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. perdición, libertinaje, malos hábitos
  fr iz. perdition, libertinage
  en iz. perdition, libertinage
  port iz. perdição, libertinagem, mal hábito

  Galdukerian biziz, ondasun guztiak barreiatu zituen. (Hiztegi Batua)

  

  galdukeria (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2017/10/29 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gibeljale 

  adj. Gaizki-esalea. Beti izango dugu mingain-zorrotz, gibeljaleren bat inguruan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gibeljale (AN-5vill, L, BN, S; SP, H). Ref.: A; Inza EsZarr 176 (gibel-jale).

  “Gibel ialea, qui mord par derrière, traître” H. “Murmurador” y “detractor, difamador” A. Gibel-jale eta errankizun dunak ongi obratuz mespreza zatzu. ES 199. Etzaite salatzaille, ez eta gibel-jale (Lev 19, 16). Or MB 292. Beti izango degu, mingain-zorrotz, gibel-jaleren bat […] izen garbiak zikinduz, ziri ta miri asiko zaiguna. Loidi 223. Inoiz bekaizkoa gibel-jalearen atzaparretan eroria. MEIG IV 119.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [gaizki-esalea]: gaitz-esale, gaizki-esale, gaitz-erraile Ipar., mihitzar Ipar., mihi-tzar Ipar., gaizki-erraile  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  izond. murmurador, -a; maldiciente; criticón, -ona; difamador, -a
  fr adj médisant(e), critiqueur, critiqueuse; qui a la critique facile loc adj
  en (to other people)gossiping adj; nit picker, fault finder; 
  port (fam) critiqueiro(a) , difamador(a)

  Beti izango degu, mingain-zorrotz, gibel-jaleren bat […] izen garbiak zikinduz, ziri ta miri asiko zaiguna. Loidi 223 (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  gibeljale (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2017/09/13 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gebendu 

  ad. Debekatu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gebendu (Lar Sup -> H, A), geben (rad.). Etim. Podría proceder de lat. defendere (REW 2517).

  Prohibir, vedar. Azkue trae geben en una entrada aparte, y lo da como adj. Sar dina geben lekuan, bere kaltean. “El que entrare en lugar vedado en su daño”. RS 209. Zer geiago gebentzen dausku lenengo aginduak? KIkV 61 (KIkG 49 debekatzen). Ikasbide au berriro argitaratzea guztiz gabendua [sic] dago. KIkG 2. Geuri gebendu euzkeraz eiten. Enb 37. Gebendutako tokitik irten! Zait Sof 110. Ori egitea gebentzen zun agindua. Ib. 173. Eunburuari Paul jaboteko eta estuntzaka ixateko agindu leutsan; batta Paul’enetariko iñorbati sorosten ez gebenduteko. Arriand Act 24, 23. Naiz guk gebendu, naiz ez gebendu. Zait Plat 128.

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [debekatu]: debekatu, galarazi, eragotzi Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  vedar, prohibir
  fr interdire, prohiber
  en prohibit, ban
  port vetar, proibir, interditar

  Zer gehiago  gebendu behar duzue?

  

  gebendu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 11:49 pm on 2017/08/02 Permalink | Reply
  Tags: G   

  garatxo 

  iz.  Azalean, bereziki eskuetan, oinetan eta aurpegian, agertzen den pikorta gogorra. Ik. kalitxa. Aurpegia zimurrez, orban arrez eta garatxoz beterik zuen. garatxo belar, garatxo-belar Zurtoinaren goialdean hazten diren hosto berde ilun distiratsu eta iraunkorrak dituen landarea, multzoak osatzen dituen lore txiki hori-berdexkak eta baia beltz pozoitsuak ematen dituena (Daphne laureola). Ik. bitxika. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  garatxo (V-ger ap. A), garatxu (V-m ap. A), geretxu (G-azp).

  1. “Cierto arbusto” A.

  2. garatxu. “Leño que se interpone, para facilitar la operación, entre la cadena y la piedra o madera que se desea arrastrar” A, que cita el ej. de Mg. Ona barriz burdijaren […] nire azterketia. […] kolzaak, garatxuba, burtezpatia, arasak […]. Mg PAb 148s.

  Sinonimoak: iz.

      [aurpegian-eta agertzen den pikorta gogorra]: kalitxa Ipar., marruka Ipar., gari Bizk., enor Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. verruga (2) iz. verruga de los árboles, repulgo
  fr iz. verrue
  en iz. wart
  port iz. verruga

  Garatxo beltz izugarri bat dauka sudurraren ezker aldean. [Mutuaren hitzak, Hasier Etxeberria (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  garatxo

   
• 

  Maite 11:40 pm on 2017/07/31 Permalink | Reply
  Tags: G   

  galtzetin 

  iz. Heg. Beh. Galtzerdi motza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  galtzetin (V-gip ap. Etxba Eib; G-bet). “Calcetines. Andrazkuenak galtzak, gizonezkuenak, galtzetiñak” Etxba Eib. Cf. VocNav s.v. galcetín. Galtzetin beltz ederrak. Anab Poli 53 (v. tbn. 54).

  Sinonimoak: iz. Heg. beh.

      [galtzerdi motza]: galtzerdi pl.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Heg.) (herr.) (batez ere pl.) calcetín
  fr iz. (batez ere pl.) chaussette
  en iz. (batez ere pl.) sock(s)
  port iz. meia

  Oso pozik zihoan oparitutako galtzetinekin.

  

  galtzetin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)