iz. BOT. 1. Liliazeoen familiako landare belarkara eta bienala, zurtoin kofaduna eta unbela batean elkartuta dauden lore zuri-berdexkak dituena. Bere erraboilagatik lantzen da (Allium cepa). 2. Delako landarearen erraboila jangarria, biribildu samarra eta horixka, zurixka edo morexka dena. (Harluxet Hiztgi Entziklopedikoa)
agind. Haur. Haur txikiari eseritzeko agindua ematen zaionean erraten dena. (Baztango Mintzoa: gramatika eta hiztegia, Pello Salaburu eta Maite Lakar)
Orotariko Euskal Hiztegian:
1 ttuttu. “(V-ger), huevo” A EY III 360. v. 4 txutxu.
2 ttuttu. v. TTUTTU (s.v. tutu).
3 ttuttu. “(B), siéntate (voc. puer.)” A. “Expresión dicha al niño pequeño para que se siente. Ttuttu emen. Yarri emen” Izeta BHizt2. Cf. 4 toto.
Sinonimoak: agind.
[esertzeko agindua] : jarri, eseri
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 eta Word Reference hiztegiak):
es (1) siéntate (expresión dicha al niño pequeño para que se siente) (2) iz. Haur. cualquier vehÃculo que toque el claxon
fr asseyez-vous
en sit down
port sentar-se
Entzun:
Ttuttu hemen, maitea!
ttuttu (Wikimedia Commons)
iz. (Ipar.) Jertsea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. Ipar.
[jertsea] : elastiko, jertse Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es jersey
fr tricot, pull-over
en jumper, pullover, sweater
port suéter
Entzun:
Gogoko nuen jarlekuan emazte txiki samar bat zegoen trikota bat egiten arrastiri goibel baina, hala ere, epel hartan. [Arrainak ura baino, Hasier Etxeberria (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)
trikota (Wikimedia Commons)
izond. Kaskarina, zentzu gutxikoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: izond.
[buruarina]: arin, babalore, babo, bulunba, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, 5000 eta Word Reference hiztegiak):
es 1 izond. casquivano/na, ligero/ra de mollera, calavera, persona de poco juicio. 2 iz. hilo de grosor desigual
fr vaniteux, -euse ; écervelé, -e ; cervelle d’oiseau, sans cervelle
en bird-brained, scatterbrained; [batez ere emakumeez] flighty
port leviano(a), volúvel, frÃvolo(a); vaidoso(a)
Entzun:
Ni ere ez nindunan horren txoriburua eta konturatzen nindunan mutil harekin ez nuela etorkizunik eta beraz ez nuela aurreraegi egin behar, badaezpada ere.[16 ipuin amodiozko, Xabier Mendiguren Elizegi (Susa, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)
txoriburu (Gaurko Hitza, CC)
izond. (Ipar.) Iritziz edo ideiaz maiz aldatzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â izond.
[iritziz maiz aldatzen duena]: pikabuztan (Labayru Ikastegia)
[erraz aldatzen dena]: aldakor, mudakor Ipar., aldabera g.e., birakor zah., sanjakor Ipar. beh., kanbiakor Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es izond. persona inconstante, veleta, voluble, versátil
fr girouette, inconstant(e)
en fickle person, weathercock
port veleta, volúvel
Entzun:
Mutikoa txoribuztan samarra zen, gaur hau eta bihar beste hura esaten zuen horietakoa.Â
txoribuztan (Gaurko Hitza, CC)
iz. (Ipar.) Sasoia. Izerditan biak, baina beti berdin trenpuan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[garaia] : aldi, aro, denbora, egunpl., garai, periodo, adiuntza Bizk., noizaldi jas. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, ‘sasoi’)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) perÃodo, sazón, oportunidad, ocasión (2) disposición, estado de ánimo (3) sazón, tempero (4) temple, temperatura
fr (1) moment, occasion, opportunité (2) humeur, tempérament ; disposition [bonne ou mauvaise] (3) température
en mood, temper; disposition, temperament
port (1) perÃodo, ocasião (2) estado de ânimo (3) temperatura
Entzun:
Izugarria baita Santiagoko tren istripuarekin egiten ari direna. Eta ez bakarrik hasierako nahasmenean batak edo besteak eman zion erantzuna ikusita, hemen aipatu genuen Espainia aldeko telebista publikoarena. Ez, batez ere ondorengo egunetan, ustez trenpu, tarte, tentu handiagoarekin, Espainia aldeko telebista kate asko eta asko, publikoa barne, egiten ari den erabilera makur-makabroa da benetan salatzekoa. [Jainkoak baino ez daki, Aritz Galarraga (Berria, 2013-07-30)]
trenpu (Gaurko Hitza CC)
iz. ITSAS. Hondo lauko txalupa txikia, bereziki portuetan lehorretik ontzira joateko erabiltzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz.
[xalanta] : xalant Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es chinchorro
fr péniche
en rowing boat, dinghy
port dinga
Entzun:
Reply