Tagged: U Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:55 pm on 2020/09/24 Permalink | Reply
    Tags: U   

    urdinarre 

    adj. Urdinaren eta arrearen arteko kolorekoa. Harkaitz urdinarrea.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    URDIN-ARRE ( (Lar, H)). “Gris, color entre azul y pardo, urdiñarrea” Lar.
    Gorontz-urdiñ-arre, bular-mokanes kolorezko, ta zanko-erditaraiñoko gona gorriakin. “Gris” . Mok 16. –Bere bizarra urdiña zan, ez? –Bai, urdiñarrea: bizi zala ikusi nion bezelaxe. Amez Hamlet 32. Eta nire begiek harkaitz urdinarre larri bat idoro zuten. Mde Pr 118. Margo urdiñarre, beltza jabetuz, / emen, or, an. I. Olabeaga EG 1956 (9-10), 2.

    Sinonimoak: iz.

    [urdinarre] : grisaxka (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es  izond. azul gris/grisáceo
    fr izond. grisâtre
    en izond. (UK) greyish, (US) grayish
    port izond. cinzento(a)

    Testuinguruan

    Eta nire begiek harkaitz urdinarre larri bat idoro zuten, ibai bazterrean zegoena, ilargiteak argiturik. Harkaitza urdinarre latz eta gora zegoen, harroka urdinarre zegoen. [Jon Mirande, Narrazioak (1951-1963, 1999) (Euskal Klasikoen Gordailua, 2000)]

     
  • Maite 9:11 pm on 2020/04/29 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uhanditu 

    uhanditu, uhandi, uhanditzen 1 da/du ad. g.er. Harrotu. Hainbeste zorionekin aurkitu zenean, bihotza uhanditu zitzaion. 2 da/du ad. g.er. Urez hanpatu. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1. (H), uhantu (SP→Dv, A, H). “Devenir hydropique. Uhantua, hydropique” SP. “Rendre ou devenir hydropique; causer ou être atteint de tympanite” H. (Lar, H (+ ua- V, G)), uhantu (H), uaunditu (H). Hinchar(se). “Hincharse” , “abotagarse, hincharse como una bota”, “embotijarse, hincharse” Lar. ” Belar bustiak uanditzen ditu abereak, l’herbe humide gonfle les animaux. […] Belar bustia janez uanditzen dira abereak, […]” H. (AN-5vill ap. A ), uranditu (V, G, AN ap. A ), urhantu (L-côte, BN ap. A ), urhauntu (L, B, BN-baig ap. A ). “Hincharse (algo puesto a remojo)” A. “Arrufar, curar la madera metiéndola en el agua” , “meter grandes maderos en el agua para hincharlos” Ib. ” Urhantu (BN-mix), dejar corromper el lino en agua, para separar la arista” Ib.
    Goizaldeak ere liho ur-hantzen deramatzate. Lf GH 1924, 393. Empaparse.
    O mokadera, lienzo txuri alako negar tantaz bete ta uanditu ziñatenak! Lar SermAzc 46.

    2. (H, A (que cita a Izt y Lard)). Envanecer(se). Aiñ arro dabill, […] ta bere buruz betea ta uanditua dago, non dirudien iñor ere eztaukala ezertan. Lar DT CCXIV. Augusto agintaria egun aetan arkitzen zala arroturik berez betea eta arras uanditua. Izt C 258. Ainbeste zorionekin arkitu zanean biotza uanditu zitzaion. Lard 270.

    3. + uganditu. Acrecentar(se), hacer(se) más grande. Bataio Santubaren urak leenere baño birtute eta indar geiagoz betetzen, arrotzen eta uanditzen. Lar SAgust 9. Azi, zuzendu, eraendu ta uganditu zuben [Jesusen Konpañiya] . Aran EE 1885a, 73.

    4. (Part. en función de adj.). Ahuecado. “Raro, ralo, arroa, uanditua ” Lar. 5. hurhantu (Foix ap. Lh). (Sust.). Hidropesía.

    Sinonimoak (Adorez sinonimoen hiztegia)

    1. ik. harrotu.
    2. ik. urez hanpatu

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es (1) da/du ad. [uretan edo bustita egoteagatik] hinchar(se), agrandar(se) (2) da/du ad. (hed.) envanecer(se), engreír(se), ensoberbecer(se)
    • fr (1) da/du ad. [uretan edo bustita egoteagatik] (se) gonfler, (s’)enfler (2) da/du ad. (hed.) (s’)enorgueillir, (se) targuer, (se) vanter
    • en (1)  da/du ad. to swell [usually sth that has been in water] (2) da/du ad. to become haughty/proud
    • port (1) inchar-se (2) envaidecer-se

    Testuinguruan

    Ez al zarete oraindik ohartu egurrezko ziri lehorrak uhandituz gero harrobirik gogorrena leher lezakeela? [Absurdoko kontuak, Patxi Zabaleta, Pamiela, 2013]

    Hurrengo goizean, su-hiltzaileek atera zuten motorra ibaitik; uhanditurik zetorren ibaia, azken euriteak zirela eta. [Hauts bihurtu zineten, Juan Kruz Igerabide, Alberdania, 2005]

     
  • Maite 10:02 pm on 2020/04/05 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uhartedi 

    iz. Uharte multzoa. Ik. artxipelago. Kanaria uharteak Ozeano Atlantikoko uhartedietako bat dira. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ugartedi. Archipiélago. Cf. Bera EEs 1915, 169: “Ugartediko [= ‘de Oceanía’] ugarte aundienak zein dire?”. v. uharteri.

    [Ugarte] ok aunitz direnean orduan ugartedia deritza. Bera EEs 1915, 167. Iguzkipean ugartedia. Ldi BB 138.

    Sinonimoak

    iz. [artxipelagoa]: artxipelago

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es iz. archipiélago
    • en iz. archipelago
    • fr iz. archipel
    • port iz. arquipélago

    Testuinguruan

    Imajinatu uhartedi bat, milaka lur zati txikiz osatua, itsasoaren erdian. Berria, 2011-02-22, «Koloreen transmisioa», BEÑAT GAZTELUMENDI [Kultura]

     
  • Maite 10:40 pm on 2019/11/07 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uztondo 

    iz. 1 iz. Garia ebaki den soroa. Ik. galondo. Uztondoan arbia erein dugu. 2 iz. Uzta bildu ondoren lurrean gelditzen den zurtoin hondakina. Nekazariek uztondoa baimenik gabe erretzen dutenean gertatzen dira suteak, batez ere. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    (B ap. A e Izeta BHizt2 ). “Rastrojera, terreno en que se ha segado el trigo. Uztondoan arbia erin dugu, hemos sembrado el nabo en la rastrojera” Diccionario Vasco-Español-Francés hiztegiari (1905-1906) dagokio.”>A. Erria orduan Aigitoko mugapean alde orotara barreiatu zan, lastoaren orde uztondoak biltzeko. Ol Ex 5, 12 (BiblE soroetan lasto bila).
    Sinonimoak: iz.
    [galondoa]: galondo, ibintze Naf., kizki g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. rastrojo (2) iz. rastrojera, terreno en rastrojo
    fr iz. chaume
    en iz. stubble
    port iz. restolho sm

    Uztondoan arbia erein dugu. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    uztondo (Argazkia: manuel m. v., Flickr,CC)

     

     
  • Maite 11:23 pm on 2019/08/25 Permalink | Reply
    Tags: U   

    ustekabean 

    iz. 1 adb. Espero izan gabe. Udazkenean, hau ere ustekabean, H. Gavel jauna galdu dugu. Ustekabean hartu gaitu haren heriotzak. Egun hura ustekabean etor ez dakizuen. 2 adb. Oharkabean. Ez dakigu ustekabean ala berariaz egin zuen. Askotan hutsak egiten ditugu ustekabean eta oharkabean. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [ustekabean]: oharkabe, oharkabean, ezustean, ustekabez, ustekabe, ustekaberik, otoz otoan. Ant. nahita, berariaz.
    [ustekabean]: bat-batean, itsumustuan, mementoan, tupustean, ziplo

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) adb. por sorpresa, de repente, de manera imprevista; por arte de birlibirloque, (como) por arte de magia (2) adb. involuntariamente, sin querer; inadvertidamente; accidentalmente
    fr (1) adb. au dépourvu, soudain, tout à coup (2) adb. par inadvertance
    en (1) adb. by surprise, unexpectedly (3) adb. [ohartu gabe] inadvertently, unintentionally
    port (1) adb. por surpresa, de repente (2) adb. involuntariamente, inadvertidamente; por engano

    Ustekabean harrapatu gaitu  (Elhuyar hiztegia)

    ustekabean (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

     
  • Maite 11:28 pm on 2019/07/08 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uholde 

    iz. 1 iz. Eurite handiaren ondorioz, ibaiek gainez egitea eta lur eremuak urez estaltzea. Ik. uraldi. Euri-jasa jaitsi zen, uholdeak etorri ziren, haizeek erauntsi eta etxe hari eraso zioten. Uholdeak bezala etorriko dira gaitz guztiak zuen gainera. Uholdeak eraginiko kalteak. Gure mendi eta herriak odol horren uholdeaz itoak genituen. || Uholde handia: Bibliak dioenez, Noeren garaian gertatu zen uholdea, mundu osoa estali zuena. 2 iz. Irud. Negar uholdeak. Laugarren mendean, iparraldeko uholde hark kristau herria eta erromatarren inperioa estali zituen. Hortik etorkinen lehen uholde gaitza. . (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz.

        [eurite guztiz handia]: uraldi, pesia Ipar., zoperna Ipar., uralde Ipar., ufal Bizk., uriola Bizk., dilubio zah., tulubio Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. inundación, anegamiento, anegación (2) iz. lluvia torrencial; aguacero (3) iz. (hed.) oleada
    fr (1) iz. inondation, crue (2) iz. déluge (3) iz. (hed.) vague, remous
    en (1) iz. flood (2) iz. [euri-jasa] torrential rain, downpour (3) iz. (hed.) wave, torrent, surge
    port (1) iz. inundação, alagamento (2) aguaceiro

    Tafallako ipar eta heagoaldeko sarrera-irteerak blokeatuta gelditu dira uholdeekin (Berria.eus, 2019-07-08)

    uholde (Argazkia: @dominguez_jdm, Twitter)

     
  • Maite 7:54 pm on 2019/06/23 Permalink | Reply
    Tags: U   

    ugerdo 

    adj. Bizk. Zikina. Bizar zikin, ile luze, ugerdo, koipetsua. Txanpon ugerdo batzuengatik. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ugerdo (V-ger-ple ap. EI 171).

    Sucio. Eskeko agure bat, bizar zikin, ule luze, ugerdo koipatsu bat. Erkiag BatB 114. Txanpon ugerdo batzukaitik. Ib. 182. Atenasko filosofo ugerdo au (Diojenes) barregarria genduan benetan. EgutAr 13-10-1957 (ap. DRA). Roñoso, herrumbroso. Farol ugerdo batean eukiten zituan. Erkiag BatB 40.

    Sinonimoak: izond. Bizk.

        [zikina]: likits, lohi, satsu, urde, zikin, zikintsu Ipar., enas Heg., txerri Heg., ugertsu Bizk., zerri Ipar./Naf., endes Zub., teiu Zub., ahats zah., zital zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. (B) sucio, -a, mugriento, -a, cochambroso, -a
    fr izond. sale, crasseux
    en izond. filthy, grubby, dirty
    port izond. sujo(a), sebento(a), seboso(a)

    Txanpon ugerdo batzuengatik. (Hiztegi Batua)

    ugerdo (Argazkia: udit saptarshi on Unsplash, Domeinu Publikoan)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel