Tagged: U Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:21 pm on 2021/08/12 Permalink | Reply
    Tags: U   

    urde 

    1 iz. Txerria. Urdeak urde-jana behar du. Urde ahardia: txerri emea. 2 adj. Zikina, lizuna. Are da lizunago eta urdeago bekatua. || Urde ohoina! || urde festa, urde-festa iz. Txerria hiltzen denean egiten den festa. Ik. txarriboda. || urde mutur, urde-mutur iz. Ipar. Urrebotoia. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    urde. Onom.: Sancho Urdea. (1258) Arzam 426. Maria Urdea. (1330) Ib. 426. (gral.; Lcc, IC 448v, Volt 107, SP, Deen I 277, Urt I 65, Ht VocGr, Lar, Mg Nom 68 (G), Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, VocCB , Dv, H, Zam Voc ), urdi. Ref.: A; EI 88; Lrq; Etxba Eib; EAEL 85 . Cerdo. ” Urde, urdaonde, caecia etondo, que son las castas de los puercos ” (Fuero de Vizcaya, 1452). Arzam 426. “Puerco” Lcc. “Cochino, cerdo” Lar, Añ. “Porc, ne se dit que des grands porcs” Dv. ” Urde ilak uzkia otz (S), a muertos y a idos no hay amigos” A. ” Urde mainhatuak laguna nahi (BN-mix) […]. Se dice, por ejemplo, del autor de una fechoría que, por aminorar su responsabilidad, se empeña en presentar cómplices” Ib. Sg. EI 88, en BN-ciz-ad-lab distinguen xerri ‘cerdo pequeño’ de urde ‘cerdo grande’. Cf. Ech 34: “Urdeta, que quiere decir ‘sitio de puercos'”. Tr. De empleo general, aunque más usual en la tradición septentrional. En DFrec hay 7 ejs. de urde.

    Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    urde iz. Ipar.

    [txerria]: ganadu beltz, lauoineko, azienda beltz Ipar., bortako Ipar., estera Heg., txerri Heg., belarluze Bizk., zerri Ipar./Naf.

    urde izond. 

    [zikina]: likits, lohi, satsu, zikin, zikintsu Ipar., enas Heg., txerri Heg., ugerdo Bizk., ugertsu Bizk., zerri Ipar./Naf., endes Zub., teiu Zub., ahats zah., zital zah.    

    [moralarekiko garbia ez dena]: biziozko, haragikoi, haragikor, lizun, lizunkoi, lohi, zikin, biziotsu Ipar., likits Ipar., teiu Zub., indezente beh., satsu jas., limuri g.e., ahats zah., bizioso zah., desonest zah., debox Ipar. g.e

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. (Zool.) cerdo, -a, cochino, -a, cocho, -a, gorrino, -a, marrano, -a, puerco, -a (Sus scrofa) (2)  izond. puerco, -a, cerdo, -a, asqueroso, -a; sucio, -a, grosero, -a; cicatero, -a, mezquino, -a
    fr (1) iz. cochon, porc, pourceau (2) izond. sale, dégoûtant, -e
    en (1) iz. pig, hog (2)  izond. dirty, filthy
    port (1) iz. (Zool.) porco, -a (2) nojento, -a, asqueroso, -a, sujo, -a

    Testuinguruan

    Urde zikina halakoa”, pentsatu nuen. [Hobe nuen etxean gelditu, Horace McCoy / Fernando Rey (Igela, 2002)]

     
  • Maite 10:50 pm on 2021/07/07 Permalink | Reply
    Tags: U   

    urdekeria 

    iz. Zikinkeria, lohikeria. Ikusten dugu gaiztakeriak, lapurretak, urdekeriak gainez egin duela munduan. Lasaikeria eta urdekeria itsusienak leku santuan egiten ziren. Haren ahotik ateratzen ziren urdekeriak. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    urdekeria.

    1. (AN, L, BN, S ap. A ; Añ, Hb, Dv, H), urdakeria (Lar, Hb, H), urdankeria. Suciedad; cosa sucia. “Asquerosidad” , “suciedad”, “porquería” Lar y Añ. “Horrura, bascosidad” Lar. “1. cochonnerie, choses d’une saleté dégoûtante. Khen bitez begietarik urdekeria horiek, […] ces choses dégoûtantes; 2. aliments de mauvaise qualité, de mauvais goût, de mauvaise préparation. Hori da mahainerat ekhartzeko urdekeria?” H. “Cochinada” A. Tenplo gontan (gorputzean) nola daike agoanta desonestidadeain urdakeria? (186) LE-Ir. Urdankeriak sortüko dü phozoña janhariak ezarten ditügün untzietan. Arch Gram 35. (Urt, H), urdakeria (G, AN ap. A), urdikeri, urdankeri. Obscenidad, dicho o acción obscena. “Cohircinatio, elkharrekiko […] urdekeriak” Urt V 301. “Non ikhasiak dituk urdekeria horiek?” H. Urlia, zuk in duzu, ta ixiltzen duzu ladronkeria gau, urdakeria gau. (287) LE-Ir. Orregaitik lotsa izan biar gara infernuko urdekerija, eta pekatuben zikinkerija bilauben artian ibilten. Astar II 253. Gizonak emakumeakin beren buruak zikintzez nagaturik, elkarrekin egiten zituen ezin aitatu ditezkean urdakeriak. AA II 131. Lasaikeria eta urdakeriarik itsusienak leku santuan egiten ziran. Lard 333. Ezin erran ere ditazke haren ahotik ateratzen ziren urdekeriak. HU Aurp 47s. Au da urdakeri bat iñon ikusten eztana. Iraola 17. Itz loi ta urdikeri ta katarren marruak. EG 1952 (1-2), 53. Ele-eder dalako ori, eunetatik larogei ta emeretzi, gordinkeri, likiskeri, lizunkeri, urdekeri, ustelkeri besterik ez da. Or EG 1954 (5-8), 101. Erriak bere urdankeriz ta bazterrak bere sorginkeriz saltzen zitun, urdanga eder ta zoragarri arengatik. Ol Nah 3, 4 (Dv linburkeriez, Ker lillurakeriz, BiblE lohikeriez). (B), urdankeria (S). Ref.: Lrq (urdankeria); Izeta BHizt2. .
    Vileza, villanía, acción vil. “Infamie, action infâme” Lrq. “Urdekerie in dakute” Izeta BHizt

    2. Eta hori, zakurkeriaz, bardin du den bezala erranik ere, urdekeriaz; soldadoen arropa nahiz desohoratu, eta bereziki soldado aitzindariei afruntu egin. HU Zez 134s. Aitortu bear da Agata ta Joxe Migeli egindakoa urdekeri bat besterik eztela. Etxde Egan 1958 (3-6), 288. 2. (H), urdankeria ( -ri S? ap. A). Charcutería, productos derivados del cerdo. “Urdekeriarik etzaio lakhet, la cochonnaille ne lui plaît pas” H. “Salchichería” A. Cf. GAlm 1958, 61: “Urdekeria edo zerrikeria frantsesez ez da ‘cochonnaille’ bainan bai ‘cochonnerie'”. Saldaren orde, “charcuterie”. Ez ginakien hatik hitz hori eskuaraz “urdekeriak” erraiten zela. Herr 19-12-1957 4. Ez gira guti harritu irakurtuz haste-hastetik janen zituztela “urdekeriak”! GAlm 1958, 61.

    Sinonimoak: iz.

    [zikinkeria]: berdekeria, gordinkeria, haragikeria, lizunkeria, lohikeria, txerrikeria, zikinkeria, indezentzia beh., haragikoikeria g.e., haragikoitasun g.e., likinkeria g.e., limurkeria g.e., luxuria g.e., desoneskeria zah., likiskeria Ipar. jas., pailardiza Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. cerdada, cochinada, guarrada, gorrinada; guarrería, marranada
    fr iz. cochonnerie, saleté, action malhonnête
    en iz. dirty thing, disgusting thing
    port iz. sujeira, nojeira, porcaria

    Testuinguruan

    Ikusten dugu gaiztakeriak, lapurretak, urdekeriak gainez egin duela munduan. (Hiztegi batua)

     
  • Maite 11:08 pm on 2021/05/07 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uzkurtu 

    ad. uzkurtu, uzkur/uzkurtu, uzkurtzen || 1 da/du ad. Batez ere gorputzaz, giharrez eta kidekoez mintzatuz, tamaina txikiagoko bihurtu, laburrago bihurtu. Ik. kuzkurtu. Hotzak uzkurtua dauka su ondoan. Gihar bat uzkurtu. 2 da/du ad. Makurtu. Zure uztarri bigunari lepoa uzkurtzeko. Bere burua uzkurtzen duenaren otoitzak igaroko ditu hodeiak. 3 da/du ad. Kikildu, adorea galdu edo kendu, ezeri aurre egiteko gauza ez dela gertatu; uzkurtasuna sentitu. Uzkurtua gelditzen da Jainkoaren aitzinean. Heriotzaren oroitzapenak uzkurtzen du bekataria. Hain karitate sutuaz miretsi eta uzkurturik. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [kuzkurtu]: kikildu, kizkurtu, kuzkurtu, mokortu Ipar., kuxkuldu Gip. g.e.    

    [adorea galdu]: adoregabetu, kikildu, koldartu, kukuldu, txepeldu, makaldu Bizk., oilotu Bizk., ikarakortu g.e., kubildu Bizk. g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. [koldartu] acobardar(se), apoquinar(se), amilanar(se) (2) da/du ad. [hozmindu] encoger(se); acurrucarse; agachar(se) (3) da ad. [muskulua] contraer(se)
    fr (1) da/du ad. hésiter, prendre peur, (s’)intimider (2) da/du ad. se blottir, se pelotonner, se recroqueviller (3) da ad. se rétrécir, se contracter
    en (1)  da/du ad. [koldartu] to unnerve, to intimidate, to frighten; to get frightened, to get scared, to quail, to shrink back (2)  da/du ad. [hozmindu] to curl up; to crouch (3) da ad. [muskulua] to contract
    port (1) da/du ad. [koldartu] acovardar, abater-se, desanimar-se, acovardar-se; (2) da/du ad. [hozmindu] encolher-se, proteger-se de forma (3) da ad. [muskulua] contrair

    Testuinguruan

    Gorputz osoa uzkurtu zitzaidan ur koloregabe horren ukipen hotza sentitzean. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)]

     
  • Maite 9:36 pm on 2021/03/30 Permalink | Reply
    Tags: U   

    umildu 

    da/du ad. Apaldu, umil bihurtu. Harro eta hantustez beteak umilduko dira. Deusek ere ezin umil gaitzake. Gaitzak gara umiltzen. Hirurogeita hamasei urte, garaia dut umiltzeko, bultza beharrik ez naukate goitik behera amiltzeko. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    umildu. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII, donde convive con umillatu y el menos frec. umildatu (q.v.). Al Norte se encuentra en autores labortanos de los ss. XVII y XVIII como Etcheberri de Ziburu, Haramburu, Pouvreau, Gasteluçar y Chourio, y ya en el s. XX, en Etchamendi y Mattin, alternando con (h)umiliatu (q.v.) en algunos de ellos. Hay part. humiltu en un ej. de Mendiburu. En DFrec hay 7 ejs. de umildu.

    1. (V, G, AN, L; Añ, Dv; h- SP, Lar, Izt 60r, H), humiltu. Ref.: A; Iz Ulz (umíllek) ArOñ (umilddu); Elexp Berg; Gte Erd 275. Humillar(se), postrarse; volver(se) humilde. “Humilier, s’humilier. Humildu da, s’est humilié” SP. “S’humilier; devenir soumis” Dv. “1. rendre ou devenir docile, obéissant […]; 2. (V, G), rendre ou devenir humble; […] humilier, s’humilier” H. “Sosegarse, aplacarse. Oso arrua zan gaztetan baina majo umilddu da edadiakin” Elexp Berg. . v. umilatu, umiliatu, umildatu. Imajina sainduaren oiñera naiz hurbiltzen, / eta haren aitziñean belhauriko humilltzen. EZ Man I 10. Belhauriko makhurtzen naiz guztia humildurik. EZ Man II 9. [Iongoikoren Semeari] humilduko zaio / heriotze kruela, / ezaguturik garaia / haren gañean duela. EZ Noel 33. Eliza sainduaren etsaiak zuk humilzeagatik, othoi adi. Harb 363. Merezi onez bada humil gaitezke, sekulan gure burua handi iduki gabe. SP Imit I 22, 6 (Ch gure buruen humiliatzeko). Guzien gainetik humildu behar zare eta apaldu. SP Imit IV 15, 1 (Ch humiliatu). Deusek ere ezin humil gaitzake Iainkoaren miserikordiaren begietan hark egin derauskigun ontasunen hainitztasunak humil gaitzakeien bezanbat. SP Phil 204 (He 206 humiliatu). Erran behar dugu bihotz guziaz eta barrena humildurik. Ib. 489s (He 496 humilitate barreneko batekiñ). Othoitzten zaitut humildurik. Gç 189. [Leoirik] aserreenak ere barkatzen dio bere atzaparren […] artean urratzera zijoan gizonari artara baño len beratzen ta humilzen zaion aldian. Mb IArg I 336s. Ta bere Jangoiko maitagarria noizbait galdu zuelako naigabez beterik eta berriz galzeko beldurrez humilturik bizitzea . (Ps 37, 9). Ib. 247. ( s. XIX.) Zeinbat nagusiago zarean, ainbat geiago humildu bear zara; lenengo, goitura, arrotasun, ta andi-usteaz geiago galduko zendukelako. Añ LoraS 166s. Iraun beti humildurik ta etxunik Jangoikoaren aurrean. Ib. 88. Eurok dira asko humildu, ta beeratuteko gizonik panparroiena. Ib. 167. Zek alan humildu, auspeztu, ezerbereztu, ta beeratu eban lurregiño zure Anditasun beneragarria? Añ EL1 194. Arro, eta antustez beteak umilduko dira. AA III 536. Ezagutu daiguzan geure pekatubak, eta humildurik ezauera onegaz […]. Astar II 186. Ezagututen dau semiak bere gatx egitia, humilduten jatzu, parka eskatuten deutsu. Ib. 64. Umildubaz eskatu / ezkeroz pakia. Afrika 136. Bildotx baten antzera humildu zitzaion. Aran SIgn 55. Damutasun bat artu dezagun / asi gaitezen umiltzen. Xe 364. [Arbolaren] azpian umildu ziran / Errege Gaztelakoak. AB AmaE 16 (tbn. en Or Eus 198, que traduce “se postraron”). Nai dozun guztia egingo dot zugaitik: auspeztuko natxazu, umilduko natxatzu ta. Ag AL 40. Kristoren legeak erakutsi duela nola barkatu, nola umildu, nola beartsu eta ezer eztuenari begiratu. Etxeg ib. 5. Jaun au bi bider dago / lenago ere ezkonduta, […]; zenbait umildu izandu dira / orrela alargunduta, / azari gisa eizian dabill / leio-zulotik sartuta. PE 138. Andreak daruzkagu / nun-nai agintari, / begira umilduta / gizonen plantari. JanEd I 24. ( s. XX.) Ikusiko degu zein diran fanfarroi oiek. –Umilduko dira, bai. Ill Testim 16. Nunbait kontrarioak / ikaratzen ziran, / solo umildu ziren / plazara sartzian. EusJok 75. Nai diet lagundu, / nik baldin al banu, / alkarri umildu, / berriz ere bildu. Ib. 131. Arrokeriyaz oiek kontatzen / or zebillen jai ta aste, / nik orrelako buru gogorrak / umiltzen badakit laiste. Ib. 135. Bakotxa gure hutsez, / apaldu, umildu, / bide hortaz bakezko / estaturat heldu. Etcham 58. Arriturikan alkarri beira / ango seriyotasunez, / gaixto samarrak umildu ziran / naiz fede asko izan ez. Tx B II 92. Biotzez gaiten umildu. Yanzi 83. Otxan asko egondu zan / lepotik eltzian, / gizona umiltzen da / dirua galtzian. Lizaso in Uzt Noiz 36. Elgarretarik urruntzen gaitu / gure urguilu trixteak, […]; umildurikan hurbil gaitezen / batzuek ala bertzeak. Mattin 67. Arrokeriak utzi ta biotzak umiltzeko orduak dituk oiek. Ataño TxanKan 174. Ea […] erregela batera edo bateratsura umiltzeko prest bihurtzen ote garen. MEIG VI 135. v. tbn. Ch III 7, 2. LE Ong 96v. Ur Mt 18, 4. Zab Gabon 105. Arti MaldanB 230. Zendoia 24. (Con bere burua)
    Ezin dagoke nihor hemen, nahi ezpadu bere burua bihotz guziaz Iainkoa gatik humildu. SP Imit I 17, 3 (Ch ez bada Jainkoagatik humiliatzen). Bainan hori eztu egiten bere buruaren humiltzeko eta Iainkoaren handietsteko baizen. SP Phil 205s. Goratu egiten bait du Jaungoikoak bere burua umiltzen duana. “A quien se humilla” . Berron Kijote 124. (Part. en función de adj. o sust.) Eta etxekotzat hautatu baitutzu pobreak, humilduak, beherenak eta munduaz mesprezatuak. SP Imit III 22, 4 (Ch humillenak). Pekatari oso damutu eta umilduari. AJauregi EE 1885b, 216. Humillar, bajar, inclinar (la cabeza, los ojos…). Jaso biotzak batera, / begiak umildu bera, / eta belaunak lurrera, / guazen Jaunaren aurrera. Echag 124. Nai izan baleu onek umildu burua / Okendok laster eutsan […] / O! zer gatx txarra dan izatia arrua! AB AmaE 97s. [Beorrak] lerro lerro doakoz / umilduz buru ta begi. “Con la cabeza y vista bajas” . Or Eus 331. Bestia berriz Juan / ikaragarrie, / orrek umildu ditu / oien panparrokeriek.EusJok 76. Piarres […] bere aurka oldartzen ausartu zen. Bere puztukeria umildu ta bere agintearen ahalmena lotsagarri bizian utzi zion. Etxde JJ 40.

    2. Derribar, abatir. Jakin zazu ezik, izan zerala umildua […] mirabe gazte batengandik. ‘Te lanzó fuera de la silla’ . Bil 163. [Zezenak] begiyak erne zeuzkan, / belarriyak tente, […]. Saiatu naiagatik / ori umiltzera, / igual sartuko zan / legoia iltzera. Xe 207.

    3. Decaer; quedar abatido. Utzirik sarrazenua umildurik eta sekulan bañan nastutuagua. ‘Dejando al sarraceno tan abatido’ . Bil 163. Iya guriak egin du / badegu zeñek agindu; / ez oraindik umildu, / alkarrengana bildu; / gerra nai duben guziya, / berari kendu biziya. Xe 410. [Uri] au ezereztua eta umildua badago ere, antxinako denboretan izan du dala […]. Zab EE 1884b, 201. Gizona oso umildua da, / juan zaio lengo garbua / egun guzia pasa daneko / erango zuen mordua. Uzt Sas 234. Irurogei ta amasei urte, / garaia det umiltzeko, / bultza bearrik ez nadukate / goitik bera amiltzeko. Tx B III 140.

    Sinonimoak: ad. beh.

    [apaldu]: apaldu, umiliatu Ipar., baxatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da ad. volverse humilde, humillarse (2) da ad. abatir(se), decaer (3) du ad. humillar, denigrar, agraviar; menospreciar, ultrajar
    fr (1) da ad. (s’)humilier, (s’)abaisser (2) da ad. se décourager, se laisser abattre (3) du ad. offenser, dénigrer ; mépriser
    en (1) da ad. to humble oneself, to lower oneself (2) du ad. to humble; to humiliate
    port (1) tornar-se humilde, curvar-se, humilhar-se (2) abater-se, decair (3) humilhar, denegrir, agravar; menosprezar, ultrajar

    Testuinguruan

    Deusek ere ezin umil gaitzake. (Hiztegi batua)

     
  • Maite 11:14 pm on 2021/01/13 Permalink | Reply
    Tags: U   

    ukatzaile 

    iz. Aipatzen dena ukatzen duen pertsona. Jakite berriaren ukatzailea. Arrotzak eta beren sorlekuaren ukatzaileak. Hala mintzo dira gaurko jainko-ukatzaileak. Ukatzaile horiek badakite gezurrez mintzo direla. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ukatzaile.

    1. (-alle Lar, Añ, -kh- Dv, H), ukatzale (T-L), ukazale (-kh- S ap. Lrq , -kh- H), ukazalle. Negador. “Negador” , “negativo” Lar. “Celui qui nie” Dv. “Négateur” Lrq, T-L. Jainkoaren ukhazaleak. Prop 1888, 161. Ukhatzaile horiek badakite gezurrez mintzo direla. Arb Igand 150. Ikusten ditu Jesusek mendez-mende haren jainkotasunaren ukhatzaileak. Etcheb Zeruari 140. Ongia ukatzen dutenak, agerriz eta itxuraz dira ukatzailleak, baiña ezkutuan eta muiñean ongiagan siñesten dute. Vill Jaink 89. En DFrec hay 3 ejs. de ukatzaile. (Como segundo miembro de compuestos). “Jainkogabea, Jainko-ukatzailea, athée” Dv ( A). Au gaiti esaten deutsee Eleisiaren Gurasuak […] errijeetako […] komedijai: jentilidadiaren zatijak, […], idolatrijak, Jaungoiko-ukatzalliak. fB Olg 145. Ala mintzo dira gaurko jainko-ukatzailleak. Vill Jaink 35s.

    2. (-kh- Urt, H), ukazale (-kh- H), ukatzale. Renegado, que reniega. “Apostata, errelijio ukhatzáillea” Urt II 172. “Qui renie” H. San Pedro ukatzallea, ta San Pablo Jesusen persegillea. Añ MisE 88. Alzimo judu bere lege eta erlejioaren ukatzalle biurria. Lard 345. Zoinek arrotz eta beren sor-lekhuaren ukhatzale batzu bezala baitauzkate. Prop 1885, 90. Behar-orduetan haren alde agertzen ez dena, haren kontra dela; eta ukhatzaile bati bezala behatzen dioela. Arb Erlis 244s. Lege horri uko egiten diona deitzen da ukatzailea edo trahitzailea. Herr 30-7-1964 4. Jakite berriaren ukatzailea. MIH 293. (fede-ukh- Dv). (Como segundo miembro de compuestos). Siniste-gabeak, siniste-ausleak, sinispen-ukatzalleak. KIkG 25. (KIKV 38 siniste-ukatzalleak)

    3. (-kh- H), ukazale (-kh- H). “Qui refuse” H.

    4. (-kh- H), ukazale (-kh- H). “Qui renonce” H.

    Sinonimoak:

    [ukatzaile] : negazionista

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz./izond. negacionista
    fr iz. négateur, -trice ; renégat
    en iz./izond. denialist

    Testuinguruan

    Ukatzaile horiek badakite gezurrez mintzo direla. (Hiztegi Batua)

     
  • Maite 11:07 pm on 2020/11/28 Permalink | Reply
    Tags: U   

    uxo 

    izond. Iheskor. (Hiztegi Batua)

    Hiztegi batuan

    iz. Adkor. Usoa. Ik. izar uxo. Uxo polit hori.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 uxo. (V-oroz ap. A ), uzo (V-ger-ple ap. A). “Espantadizo” A. ” Uzo […], arisco, espantadizo, incivil” Ib. v. 3 ixo, 1 uxaka. Zer liteke zaldi uxo ostikari batez, eziko ezpaliz? Añ MisE 69.

    2 uxo. 1. “(BN-mix), voz con que se detiene a los animales” A. Cf. ux. 2. ” Ãœxo! Ãœxo! (S-saug), cri de pasteur pour pousser le bétail” Lh. Cf. 2 ixo, iso.

    3 uxo. (V-gip), ixo (V-gip). “Uxo, ixo, ixua, el hongo” Iz ArOñ (s.v. onddua).

    4 uxo. v. ux.

    Sinonimoak: izond.

    [itzurkorra]: itzurkor jas., itzurti g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. espantadizo, -a; huidizo, -a
    fr izond. fuyant, craintif(ive)
    en izond. easily frightened, easily scared; elusive, evasive
    port izond. espantadiço, -a; fugidio, -a

    Testuinguruan

    Aizaroak ilunpean murgiltzen gintuen, eta hitza baino ez zen azaleratzen handik, ausaz han edo hemen, eta berehala itzaltzen zen izar uxo bat bezala. [Ene herri txikia, Gaël Faye / Irati Bereau (Igela, 2019)]

     
  • Maite 10:26 pm on 2020/09/29 Permalink | Reply
    Tags: U   

    udagoien 

    iz. Bizk. Udazkena. Ik. larrazken. Udagoieneko arratsalde epel batean.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    udagoien. (V-ger-ple-oroz-gip; Añ (V), Izt 85v, Zam Voc ), udagoen, udaguen (V-m), uragoien. Ref.: A; Holmer ApuntV; Vill (comunicación personal).
    Otoño. Eldu zanean uda-goiena. Azc PB 159. Udagoien da neguan. Echta Jos 57. Sastu biar da uragoienian, negua baño lenago. NecCartV 13. Udagoieneko arratzalde epel-epela da. Kk Ab I 68. Udagoienak igali gozuak ekarri eutsezan baratz gustijai. Altuna 46. Erle nagiok be erlauntzean bizi oi dira udagueneraño. Eguzk GizAuz 110. Urrilla deritxogun illera eldu ezkero, udagoiena oso-osoan sartzen yaku. Martiartu Karmen Egutegia 1932, 119 (ap. DRA). Samin gozo bat daroat: / udagoengoa. Gand Elorri 201. Onek aurtengo udagoien otz onek (1964) badaroia beragaz euskalari pillo bat. Alzola Atalak 109. Uda goienak ziur naroa / bidean neguganantza. Ayesta 80. 1966ko udaguen aldera, Reno-ko osaba etorri zan. Gerrika 161.

    UDAGOIEN-AZKEN. Final del otoño. Udagoen azkena, orbel zarataz, doan bitartean. Gand Elorri 192. Udagoen azkenetako laiñoa. Ib. 192.

    Sinonimoak: iz. Bizk.

    [udazkena]: udazken, larrazken Ipar./Naf., neguantz g.e., udatzen g.e., ihartze Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es  iz. (B) otoño
    fr iz. (B) automne
    en iz. autumn, fall
    port iz. (B) outono

    Testuinguruan

    Ustezko paradoxa ez da horren paradoxikoa. [Europako mugetan barrena, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2000)]

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel