txonta

 iz. ZOOL. Fringilidoen familiako eta Montifringilla eta Fringilla generoetako hegazti paseriformeen izen arrunta. • txonta arrunt. 15 cm ingurukoa da eta moko sendoa du. Arrak buru eta lepo grisa, bizkar arrea eta sabelalde arrosa ditu. Emea arre-berdexka da. Arrunta da (F. coelebs). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

Orotariko Euskal Hiztegia

txonta (V; Arzdi Aves 164). Ref.: A; SM EiPáj.

1. “Pinzón, cierto pájaro” A. “(Fringilla coelebs), pinzón vulgar” MItziar Txoriak 173. Cf. Baraib RIEV 1907, 353: “Chónta, pinzón, ave del orden de los pájaros”, y VocNav: “Txonta, nombre vasco del pardillo”. Txori kaiolaz beterik dago, ainbat txori politez beteta: kanarioak, txontak, kardantxilluak, tariñak […]. Alzola ZArg 1957, 249. Emen, zearo asarretuta txonta arra ‘pin-pin’ joaz… Aldendu gaitezen, Iñaki, kabira sartu nai dik eta… MItziar Txoriak 173.

2. (G-azp ap. Gte Erd 287). Tonto.

Gaztelaniaz ere erabiltzen da:

Él y Palento y Domenion y yo pasamos aquella noche a la puerta de la perrera municipal con todo el pueblo y no pudimos echarle mano, y luego Santi se mete a ratos en la cuadra y a ratos anda por la casa como una chonta tocada, y ahora está con el hacha porque no puede hacer otra cosa. (El cementerio vacío, R. Pinilla)

Sinonimoak: iz.

    [negu-txoria]: elur-txori, neguta, negu-txori Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (species. wikimedia.org):

es (Zool.) pinzón vulgar
fr (Zool.) pinson des arbres
en (Zool.) common chaffinch
port (Zool.) tentilhão

Txori kaiolaz beterik dago, ainbat txori politez beteta: kanarioak, txontak, kardantxilluak, tariñak […]. Alzola ZArg 1957, 249. (Orotariko Euskal Hiztegia)

Baina ez hadi txonta izan, hainbat gaiztoagoa baita bikea zauriaren gainera hire bota behar tamal hori. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

txonta (FlickrCC, mongider)