zartailu

iz. Zigortzeko tresna. Zartailu latzez, erruki gabe jo eta jo. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

zartailu.

1. zartagailu. Látigo; azote. Yende abarrak arri bat edo zartaillu bat, gaitz bat edo kako bat dakusan tokian. ‘Fouet’ . Or Mi 73. Beorlariak zartagailluaz / aizatu ez baletza andik. Or Eus 338. Zartallu latzez soin-zigorketan / erruki gabe jo ta jo. SMitx Aranz 154. Zu ari zintzaidan oraino, Iauna, nere barnean, bildur-lotsaen zartaillu gogor urrikaltsuz. Or Aitork 205. Haizearen zartailuak zutik jarritako kima gogordun ile-kalparra dirudi. “El látigo del viento” . MEIG IX 139. (en colab. con NEtx) Porra. Poliziak erabilli oi dituan gomazko zartailluak zituzten. NEtx LBB 40.
2. Espada. Yuda ordokian agiri izan zan, ez babeskirik ez eta zartallurik ere ez zekartzen iru milla gizonekin. Ol 1 Mach 4, 6 (Dv, Ker, BiblE ezpata).
3. zartagailu. Explosivo. Erromatik hedatu da mundu guzirat Aita Sainduaren herrixkan norbaitek ezarri duela zartagailu bat, eta zartatu dela. Herr 19-7-1962, 3.

Sinonimoak: iz.

[zigortzeko tresna]: diziplina, zigor, azote Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es iz. azote [instrumento]
fr iz. fouet [instrument]
en iz. whip
port iz. flagelo

Mikel Strogoffek zaldiak aurrerago joan daitezen ahalegindu da zartailu ukaldi indartsu bat joaz; baina uko egin haiek. [Mikel Strogoff, Jules Verne / Karlos Zabala (Ibaizabal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

zartailu (Argazkia: wallpapershome.com)