1. (L-ain, B, BN-baig ap. A ; SP, Lar, H; -kh- Dv, H (L, BN, S)), likasta (det., -kh- H). Garrapata. “Lou […] qui s’attache aux bÅ“ufs. Lakasta>k idiei datxeste, les lous […] se tiennent aux bÅ“ufs” SP. “Tique, […] qui s’attache aux chiens, bÅ“ufs, moutons, etc. Badira batzu ezin gainetik khenduzkoak eta lakhastak bezala lotzen direnak” H. v. 1 lakain, lakats, bakasta. Estalia zaragarrez, / lakhastaz eta zakharrez. Zby RIEV 1909, 104. Lakasta batzuen pare aztaparka elgarri lothuak. Barb Piar I 44. Badakigu zer den dorifora (doryphore), lur-sagarreko lakasta tzarra.Gatxitegi Laborantza 98.
2. (S ap. Lh ). “Fig., impertinente, inoportuno (Darric)” DRA . “(Alth), au fig., visiteur ennuyeux, collant, qui ne veut pas partir” Lh.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Ipar.) garrapata ➥ akain fr iz. (Ipar.) tique en iz. (Ipar.) tick port iz. (Ipar.) carrapato
Testuinguruan
Hondora goazela, lortutako txertoen formulak zergatik ez libre utzi eta unibertsaldu hori bada denontzat potinak lortzeko bidea, galdera arrunt lakasta da, galdera humano gehienak bezain desegokia. [Titanic-en gu, Iñigo Aranbarri (berria.eus, 2021-01-31)]
1 iz. Haize musika-tresna, hainbat zulo dituen hodi batez eta aho batez osatua. Ik. flauta;txilibitu1 1. San Ignazio martxa joaz, bata txirularekin eta bestea atabalarekin. Txirula jo. Artzain txirula. Txirula hotsa. 2 iz. Txistuaren antzeko musika-tresna, hura baino txikiagoa eta zoliagoa, Zuberoan ttunttunak lagundurik jotzen dena. Pastoraletan, txirulak laguntzen ditu Satanen dantzak, eta beste musika tresnek, gainerako aireak oro. (Hiztegi Batua)
1iz. Errieta, agiraka. Ik. aharra. Aitaren ahakarrari ez entzun eginaz. Jainkoaren kontra erasi dituzten ahakar guztiak. 2iz. Liskarra. Ezkontide arteko ahakar sutsu horietariko batean ziharduten. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
ahakar. (L? ap. A, que cita a Ax; H, que cita a He), akar (Sal ap. A ; Aq 733 (AN), H (G, AN); ãkar R ap. A ). Reprimenda; reproche. AxN explica liskar eta beltzuri (422) por akar eta muker. v. aharra.
*Bekhatuen eritasunetik sendatzeko borondatearekin egiten diren liskarrak, ahakarrak, mehatxuak, eta eranzuteak ere. Ax 277 (V 185). Jainkoaren kontra erasi dituzten ahakar guziez. “De omnibus duris” . He Iudae 15 (Lç, IBe hitz gogor, Dv ahapaldi gaixto, Ol gordinkeri). Akar ta izkuntza gaistoetan zaude ixilik. (108) ‘Cuando te reprenden y dicen malas palabras, estate callando’ . LE-Ir. Bere eretxi ta asmuak ezetariko akar edo agirakarik merezi eztaben mallaraño eratsi ta gazatuko balitu. Eguzk GizAuz 83. “Gorrotogarriro ilko al aiz! ta beko yainkoek negar oiek iñoiz itzurtzerik ez al dizkitzue emango!” Onelako akarrez larderiatzen nau. Zait Sof 19. Aitaren akarrari ez entzun egiñaz. Etxde AlosT 63. Esker gaiztotzat salatuz Usoak bein baño geiagotan egin zizkion akarrak (errita). Ib. 98. Hamletek, ordea, akarra akar ordain ematen dio. Amez Hamlet 12. Zer zentzun eta zentzunondo gero! Akar ori, ori, duk emakumekeri. SMitx Unam 5. Doatsu, beraz, egi utsez pozten dana, guziak Beregandik egi duten Aren akarrik gabe. Or Aitork 273. Ez dakit akar ta asarreok zegaitik agertzen dituzun iñoren aurrean. Erkiag BatB 180. Goratzarrearen naiz akarraren deadar latza biziagotuz. Zait Plat 124.
(SP, H), ankar (Sc, R ap. A). Riña, disputa. “Querelle, dispute” SP. “Ãnkar (Sc, R), riña” A. Leku egongiuarengatik, ankartu zren bi emazte […]; kalako gisan izazen ankarra. Mdg 125 (tal vez la grafÃa quiera representar ãkar-). Ez du akarrik, ez oiurik aterako. ‘Non contendet, neque clamabit’ . Ol Mt 12, 19 (Dv aharrarik, Ker eztabaidarik).
ad. elkortu, elkor/elkortu, elkortzen || 1da/du ad. Elkor bihurtu. Ik. idortu. Mendiak, soiltzeaz, elkortu eta hondatu egiten dira ezin gehiago. 2da/du ad. Irud.Gogortzen eta elkortzen du bihotza, bekatua bekatuari erantsiaz. Biziak are gehiago elkortuko bagintu, ez geundeke zeharo hilik, barne muin hori heze duguno. (Hiztegi Batua)
Reply