Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:44 pm on 2016/09/29 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  istilu 

  iz. 1. Egoera larri batean sortzen den eztabaidazko zarata, iskanbila. Autoek elkar jo dutenean istilu bizia sortu da gidarien artean. 2. Arazo edo auzi eztabaidatsua. 3. Arazoa, estutasuna. Zenbat istilu eta buruhauste! (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [iskanbila]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa, gorabehera, iskanbila, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, mokokaldi, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., zirriparra g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., biahore Ipar. zah., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah., arroitu Naf.

      [estualdia]: Gip.ataka, egonezin, estualdi, estura, estutasun, ezinegon, hinka, kinka, larri, larrialdi, larridura, larrimin, larritasun, larriune, arrangura Ipar., arteka Ipar., behar-ordu Ipar., herstura Ipar., kexa Ipar., kexaldi Ipar., zinak eta minak Ipar., angustia Heg., elorrio Bizk., hertsidura Zub., estu g.e., herrestadura g.e., larri-ordu g.e., trantze Heg. beh., antsia Heg. g.e., arbin Bizk. g.e., erreki Gip. g.e., estres Ipar. zah., kexagune Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. alboroto, jaleo, estrépito, bulla, jarana (2) embrollo, enredo, lío, incidente, follón (3) apuro, trance
  fr tapage, pagaille, chahut, vacarme, troubles
  en (1) iz. [zarata] uproar; racket, row, din; noise (2) iz. [arazoa] commotion; disturbance; trouble; incident

  Naziorik aurreratuenetan ere istilu gorriak sortzen dituzte arratoiek. [India harrigarria, Gotzon Garate (Elkar, 2001))] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  istilu (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:57 pm on 2016/09/28 Permalink | Reply  

  arranpulu 

  iz. (G) Jendeak, bereziki haurrek, har ditzan dirua edo gozokiak botatzeko ohiturari ematen zaion izena, batez ere bataioetan eta aitabitxiaren eskutik burutzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal hiztegian

  1 arranpulu. “(Sal, R), ampolla de las manos o pies” A.

  2 arranpulu. v. arrapailo. || arrapailo (G-bet), arranpulu (G-bet), arranpallo (BeraLzM). “Arrapaillo bota, (G-bet), echar dinero después del bautismo” A. “Arranpallo bota, echar dinero para que lo cojan los chicos” BeraLzM. “Beste izen batzuk ere badaukaz [aitabixtiren diru-emoteak]: errautxe Beran (AN-5vill), karaputx Zaraitzun (Sal), […], arranpulu Donostian (G-bet)” A EY I 186 (no parece que se trate de un sust.; cf. arrautsi). En el cast. local de la comarca de San Sebastián es conocida la forma arrampulla. Cf. arrapailots.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar):

  es iz. (G) costumbre de que los padrinos en los bautizos arrojen dinero o caramelos para que los cojan los niños
  fr habitude que parrains et marraines baptêmes jeter de l’argent ou des bonbons pour les enfants attraper (Google translate)
  en habit that godparents at baptisms throw money or candy for the children to catch (Google translate)
  port hábito que padrinhos de batismo jogar dinheiro ou doces para as crianças pegar (Google translate)

  Telleriko alabak ere barre egin zuen, aitzina abiatu zen haurrek inguratua. «Horrek denak ume-lehorrak!» komentatu zuen agure batek, eta orduan aitajaunak sos mordo bat bota zuen arranpulu, urrun. Haurrak aztarrika oldartu ziren bila, kalapitan.  [Euzkadi merezi zuten, Koldo Izagirre (Susa, 2009)]
  

  

  arranpulu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:59 pm on 2016/09/27 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zergura 

  det. eta izord. (B) Zernahi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: det. Bizk.

      [zernahi]: zernahi  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es det. cualquiera; cualquier cosa
  fr det. n’importe quoi ; n’importe quel, -elle ; tout
  en det. anything; any

  Aitzitik, batbatean ama-alaba flandestarrak gogora etorrita, ontzi hartan segitu ahal izateagatik zergura emango nukeela ohartu nintzen.  [Sukar ustelaren urtea, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zergura (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2016/09/26 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  burtzoraldi 

    iz. Zorabio edo buru-galtze igarokorra. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  burtzoraldi (Dv > A), burzoroaldi, burxoraldi (bür- Casve). Vértigo, aturdimiento, desvarío. “Vertige momentané” Casve. Solas horiek hekien begietan izan ziren burtzoraldi baten iduriko, eta etzituzten sinhetsi. Dv Lc 24, 11 (Lç, HeH ergelkeria, He eldarnio, TB, Brunet amets, Oteiza zoraki, Ol, Leon ameskeri(a), Ker, Or, IBk, IBe zorakeri(a)). Eskual-herrian uda berria / bethi jinen duk ederra: / Burzoroaldi itsu batean / hirirat othoi ez lerra... Ox 143 (en versiones anteriores buru zoro kolpe batean (ib. 133) y burzoraturik (ib. 140)).

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [zorabioa]: burtzoro Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es vértigo, aturdimiento, desvarío
  fr étourdissement; délire, divagation
  en daze, bewilderment, shock
  port aturdimento, atordoamento

  Eskerrak Edurne ahots goraz pentsatzen hasi den, eta neure burtzoralditik atera nauen.   [Berria, 2010-03-03, «Borrokatzea merezi du», MIKEL GOMEZ [Iritzia]]
  

  

  burtzoraldi (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 8:13 pm on 2016/09/25 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zarradagarri 

  izond. Zarrada eragiten duena. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zarradagarri. Impresionante, terrible. Judegoak arresi-ormatatik kanpora baeukazan arerioak, baiña euren indar guztiak anai arteko gudaketa zarradagarri baten galdu zituezan. Agur 21-7-1973 (ap. DRA).

  Sinonimoak:izond. Bizk.

      [zarrada eragiten duena]: zirraragarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (B) impresionante, emocionante, emotivo, -a, sensacional, que conmociona
  fr izond. troublant, -e ; émouvant, -e ; impressionnant, -e ; sensationnel, -elle ; touchant, -e
  en izond. exciting, moving, thrilling, touching

  Gaurko gaua zarradagarria izango dela aurreikusten da.#i25bozak #i25
  

  

  zarradagarri (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 9:02 pm on 2016/09/24 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hertu 

    da/du ad. (Ipar.) 1. Gutxitu, murriztu; ibitu, ematu. 2. Hantua edo puztua dagoena hustu, handitua desagertu. Hantura hertu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. Ipar.

      [gutxitu]: gutxitu, txikertu, txikiagotu, txikitu, urritu, doitu g.e., mermatu Heg. beh., apurtu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)1 da/du ad. (Ipar.) disminuir (2) da/du ad. (Ipar.) desinflar(se), deshinchar(se), resolver(se)
  fr (1) da/du ad. (Ipar.) diminuer (2) da/du ad. (Ipar.) (se) dégonfler
  en (1) da/du ad. to decrease, to drop,  ( hantura ) to go down

  Biharamuneko, khordak eroriak dire, hanturak hertuak, eta Zabier egundaino bezain azkar eta zalhu. [Bi Saindu Heskualdunen Bizia, Franzisko Laphitz (Euskal Klasikoen Corpusa, 1867)]
  

  

  hertu (Irudia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 1:18 pm on 2016/09/23 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hotzildu 

  da/du ad. Hotzil bihurtu, hotzil gelditu arte berotu edo hoztu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hotzildu. Templar(se). Iru gazteeri su-garra otzildu zenien Jainkoa. Or MB 59. Bero-bero ibili zen luzaroan gerra hotza; hotzildu zen poliki-poliki, epeldu gero eta are azkenik, hoztu ez ezik, baita izoztu ere. MIH 375.

  Sinonimoak: iz.
  [hotzildu] : epeldu  (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. templar(se), entibiar(se), enfriar(se) o calentar(se) hasta quedar templado; [sua] mitigar
  fr da/du ad. s’attiédir, tiédir
  en da ad. [hoztu] to cool, to cool down; [berotu] to warm (up), to get warm(er)
  port (algo frío) amornar

  Hotzildu, jauna, berorren harridura lipar batez, arretaz ernerik belarria, harik eta nik eman arte, bi jaun prestuok lekuko didudala, miragarri horren berria berorri.  [Hamlet, William Shakesperare / Juan Garzia (Ibaizalbal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  hotzildu (Gaurko hitza, CC)