Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:22 pm on 2021/05/18 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  onkaitu 

  du ad. Merezi izan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  onkaitu. (Lar, Dv (que cita a Lar y Manterola)). Merecer. “Merezi, sinónimo euskaro de este verbo: onkaitu” CancB III 211. Oroitu bear zuen bedorrek ez dala aski itzkidatzea, ez moldeari izer eragitea, bigirunezko izen ondroso au onkaitutzeko. “Para merecer este decoroso título”. Izt, carta a JJMg 43. Moldaera onek onkaitu duen saria (Donostia, 1879). JFlor. Ainbeste maitasunek eztu onkaitu edo merezi gure biotz dana? Ag Ezale 1897, 127b. (Part. en función de adj.). “Merecido, onkaitua” Lar (→) Izt 72v. Gizon andi onen izena guziok aitatzen degu maitasun onkaituarekin, da A. Larramendi! Ag Lar 545.

  Sinonimoak: ad.

  [onkaitu] : merezi izan

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es ad. merecer
  fr ad. mériter
  en ad. deserve, be worthy of
  port ad. merecer

  Testuinguruan

  Ainbeste maitasunek eztu onkaitu edo merezi gure biotz dana? Ag Ezale 1897, 127b.

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:22 pm on 2021/05/17 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  buxatu 

  da/du ad. buxatu, buxa, buxatzen || Hodi eta kidekoetan, igarobidea eragotzi, bidea itxi. Kolesterolak ez du inolako sintomarik ematen, baina ondorio larriak izan ditzake bihotzean, arteriak buxatu egiten dituelako. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 buxatu. (S). Ref.: Lh; Lrq. “Essuyer. Ahua buxatze, s’essuyer les lèvres. Sudurra buxatze, se moucher” Lh. 2 buxatu. (Hb), buzatu (S ap. Lrq ). “Mettre le bouchon” Hb. “Boucher (une issue). Empr. béa. boussá, boucher” Lrq. v. buxuatu.

  Sinonimoak: iz.

  [buxatu] : eragotzi, itxi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. obstruir, cerrar el paso
  fr (1) da/du ad. boucher, obstruer (2) da/du ad. (Med.) obstruer, engorger, oblitérer
  en da/du ad. to block, to obstruct
  port da/du ad. obstruir, fechar a passagem

  Testuinguruan

  Kolesterolak arteriak buxatzen ditu. (Elhuyar hiztegia)

  

   
• 

  Maite 7:59 pm on 2021/05/16 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beakurgarri 

  adj. g.er. Agurgarria, errespetagarria. Ignazio Arana jaun beakurgarria. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  beakurgarri. (Lar, Bera, BeraLzM), beakurtgarri. Respetable; reverendo. “Respetable” Lar. Irakurri izan balitu oarrez ta artezaz Unzeta beakurgarriaren eta Apez Elorza jaunaren ontzate edo aprobazioak. Izt, carta a JJMg 9s. Jesus-en Lagundiko aita on J. Ignazio Arana beakurtgarriaren eskuz. EE 1889b, 89. Arratsalde askotan, bakar-bakarrik joaten nitzan arren ezurruts beakurgarriengana, nere biotzeko naigabepean otoitz egitera. EEs 1920, 136. Kur eta atsegiñez agurtzen dugu Zarrantz-Pueyo-tar Juan Pedro jaun beakurgarria, napar argi ta onoimentsu, Plasencia-ko Apezpiku ta euskalduna ere bai. Herr 23-8-1956 4.

  BEAKURGARRIZKO. Beakurgarrizko Jaun Erakusle On Sebastian Laurtangoa Etxerik anziña-eneko onetan aurreragoko jatorrietatik jaiotako bertako semea izandu zan donekidatua edo konsagratua. “Reverendissimus” . Izt C 270.

  Sinonimoak: izond. g.e.

  [errespetagarria]: agurgarri, begiragarri, errespetagarri, itzalgarri, itzaltsu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. respetable, venerable
  fr izond. respectable, vénérable
  en izond. respectable, venerable
  port izond. respeitável, venerável

  Testuinguruan

  Kur eta atsegiñez agurtzen dugu Zarrantz-Pueyo-tar Juan Pedro jaun beakurgarria, napar argi ta onoimentsu, Plasencia-ko Apezpiku ta euskalduna ere bai. Herr 23-8-1956 4 (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2021/05/15 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beaba 

  iz. pl. g.er. Hasi-masiak. Beabetan da. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  beaba. (Dv). (Pl.). Abecé. “Beabetan da, il est à l’abc” Dv. Beabak etzinakitzatelarik egia handienetan. Hb Egia 152 (Dv traduce “vous ne saviez pas le premier mot des plus grandes verites”). Hekien aldean urgulutsu horrek ez dazki oraino . beabak, eta bizkitartean aski derauka bere burua hekien guzien arbuiatzeko. Arb Erlis 314. Haziak ere ditugu. Jesus eta beabak iraganik, hitzak elgarretarat biltzen ttikienak berak. Prop 1906, 189.

  Sinonimoak: iz. g.e.pl.

  [hasi-masiak]: abeze, hasi-masi pl., hastapen pl. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (pl.) abecé
  fr b.a.-ba, bases, connaissances de base, notions élémentaires
  en the basics, the principles
  port á-bê-cê, bê-á-b

  Testuinguruan

  Egia handienen beabak ez zenekizkiten. (Elhuyar hiztegia)

  

   
• 

  Maite 10:44 pm on 2021/05/14 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ipi-apa 

  1 iz. pl. Xehetasunak. Ipi-apa guztiekin kontatu zidan. 2 adb. Xehetasun guztiekin, hitzez hitz. Ipi-apa sinetsi. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipi-apa. 1. (V-gip, G-azp). Ref.: Etxba Eib; Gte Erd 269. Con todo detalle, con todos los detalles. “Ipiapa, ekixan guztia esan zetsan” Etxba Eib. “>Ipi apa esan omen zizkion danak (G-azp)” Gte Erd 269. Edestitxo au esan bezela ipi-apa siñistu bearrik eztago. AEmil AndreM 119. 2. (Sust. pl.). Detalle. Ipi-apa oroekin eman zidan naiko albiste. Sorarrain Lili 12. Etxeko ipi-apa guziak kanpora ateratzen dabil beti (AN-5vill).Inza NaEsZarr 1555. IPI-APAN. “(BN-lab), muy bien, esmeradamente, con perfección” A. Iritzia ipin-apan orraztu ezak. Zait Sof 170. Olerki oiek, astiro, ipin-apan esan bitza. Ib. 164n. Aritu oi zitzaion […] gauzarik pinpiriñenak ipin-apan esaten. EG 1959 (1-2), 58. Ipi-apa bitxitan. “Con extraños primores.” Gazt MusIx 213.

  Sinonimoak: adond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [zehatz-mehatz]: doi-doi, doi-doia, konkretuki, sits eta bits, xehe-xehe, zehatz, zehatz-mehatz, zehazki, zehazki-mehazki, zehazkiro, zeharo zah., xeheki Ipar. jas., xeheroki Ipar. g.e., xehero Ipar. zah.ipi-apa iz.pl.    

  [xehetasunak]: xehetasun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (pl.) detalles (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) con detalles; de pe a pa
  fr (1) iz. (pl.) détail (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) du début à la fin, de a à z
  en (1) iz. (pl.) detail (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) from A to Z, from start to finish, from beginning to end
  port (1) iz. (pl.) detalhe (2) adb. (jakin, esan, kontatu, uste izan, sinetsi aditzekin) de cabo a rabo

  Testuinguruan

  Ipi-apa ezagutzen zituen eskualdeko bazter guztiak. [Erabili goldea hilen hezurren gainetik, Olga Tokarczuk]

  

   
• 

  Maite 10:11 pm on 2021/05/13 Permalink | Reply  

  beadi 

  iz. Beea. Artaldeen beadia da.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  beadi. (Lar?Dv, H), beedi (Dv (V), H), meadi (H). Balido. “Balido, v. g. de ovejas, beadia, beoiua” Lar. “Bêlement” Dv. Emendik atera ditzaketzu berak gaitik negar egiteko, eta zere beadi edo otsakin zere Arzaiari zere indar guziaz deitzeko deseoak. Arr Orac 466 (ap. DRA). Mendiko ujola da, Andresaroko ardi-taldeen beadia da. Camp in Orreaga 23. Ardi-taldeen beedia da. Iza ib. 27. Bee (Beadia egin biar du). Sor AKaik 128 (acot. escén.). Beeee (geruago ta beadi gogorrago ta luziago). Ib. 129. Ifar aize atsegin batek urrutitik zekartzkien joale soñuak, ardi umillen beadiak eta aingeruena zirudien kanta samur eztitsu bat. A. Arzac EE 1884a, 11. Aldizka nabaituko dira ardi edo bildotstxuan be…! (adiak) eta Pilliperen frausuletian soñua. Ill Pill 3.

  Sinonimoak: iz.

  [beadi]: balaka, beeka; [de la cabra] bekereke

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. balido
  fr iz. bêlement
  en iz. bleat
  port iz. balido

  Testuinguruan

  Artaldeen beadia da. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2021/05/12 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ipurdikatu 

  du ad. (Ipar.) Azpikoz goratu, ipurdiz gora jarri.  (Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipurdikatu. (L ap. A ; Foix ap. Lh.). Poner del revés.

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [azpikoz goratu]: gainazpikatu, hankaz gora jarri, hankaz goratu, irauli, itxulastu, itzuli, itzulipurdikatu, uzkaili, zilipurdikatu, itzulikatu Ipar., azpikoz goratu g.e., gorabeheratu g.e., bueltatu Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. (Ipar.) poner boca abajo
  fr du ad. (Ipar.) retourner
  en du ad. (Ipar.) turn upside down
  port du ad. (Ipar.) virar de cabeça para baixo

  Testuinguruan

  Haurra ipurdikatu zuen. (Elhuyar hiztegia)