Gaurko hitza

Updates from iraila, 2019 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:04 pm on 2019/09/10 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  balakagarri 

  adj. Balakatzen duena. Ik. lausengari. Hitz balakagarriak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  balakagarri (Urt), palagarri (Añ), falagarri (Lcc).

  1. (Adj.). Que halaga, regala, acaricia. “Halagadora cosa, gauza falagarria” Lcc. “Blandicella, […] hitz lausengagárriak, hitz balakágarriak” Urt III 352. “Alagador” Añ. Suspiroak, amatuak ez diralako kejak, txikiak badira ere kuidado andiarekin pensaturikako zeremonia balakagarriak, bisitak ta kortejatziak. Echve Dev 342.

  palakagarri (H). (Tras gen.).”Atsegin korputzaren palakagarria, le plaisir qui flatte le corps (Mg)” H. –Ondo da komulgatzera dijoanak ez artzea tabako orri ta autsik? –Nola ere dan, ta guziz tabako orria. Sentidu guzien ildura edo mortifikazio osoa eraman bear dan une edo denporan, ez da ondo, atsegiñ molde gabeko ta korputzaren palagagarria eramatea. Mg CC 228.

  2. palagagarri, balakugarri (R-uzt ap. A). (Sust.). Gratificación. “(R-uzt), propina o sobra que dan los vendedores, después de completar la medida” A. Ipui onek dio gizon andi ta aberats batzuen bazkari emate ta beste palagagarriak dakartela gezur ta asmo gaiztoa nekazarien kaltean. VMg 76.

  Sinonimoak: izond.

      [lausengarria]: lausengarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (lo) que halaga, (lo) que adula, (lo) que regala, (lo) que acaricia
  fr izond. adulateur, -trice ; flatteur, -euse
  en izond. izond. flattering; adulatory; slimy, obsequious, smooth
  port izond. lisonjeiro, adulador
  

  -Erregearen anaia -jarraitu zuen Cirillok, eta haren ahotsak iturri baten xuxurla balakagarria ematen zuen- bidaia zalea, eta audientziak ematen xuhur ibiltzen ez dena…  [Gaueko gezurrak, Gesualdo Bufalino (Josu Zabaleta), Elkar/Alberdania, 2007] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  balakagarri (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:24 pm on 2019/09/06 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barrabaskeria 

  iz. Barrabasari dagokion egite gaitzesgarria. Zaragozako ikastetxe nagusian barrabaskeriaren bat egin zuelako. Inon sor daitezkeen barrabaskeriak idazten.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  barrabaskeria.

  Barrabasada. Onelako erri baten aituten da erraz egin leitekela emen edestuko dogun barrabaskerija, erri gustija barre baten ainbat egunian euki ebana. Kk Ab I 119. Baña nori buruak emongo eutson Aramayo lango agure zar koitau itxuradun bat izan zeitekeala alango barrabaskeriaren egillea? Kk Ab II 12. Euzkeldun utzak ixan ta erdera osta-osta barrabaskeri galantak jaurtiaz ikasi orduko, parra-parra darabiltenak. Euzk 1930, 371. Zaragozako ikastetxe nagusian barrabaskeriren bat egin dulakoa zabaldu omen zuten atzo. Ldi IL 21. Baña baltsakeri edo komunismoaren barrabaskeri ta ondoren txarrez ikaratuta edo, gizartekeri edo sozialismoa bigundu ta gazatu nai leukienak be badagoz. Eguzk GizAuz 82. Bere barrabaskeri nabarmenenak kontatzen zizkiotenean, gordiñegia izan ezkero ukatu egin oi zun. Etxde AlosT 24. Etxakiat ba barrabaskeri izango zoanentz. Bilbao IpuiB 272. Ez dute gogoan xede bat baizik, ea zer bazka emanen dioten, moldegaizkeria horren eta barrabaskeria horren asetzeko! Herr 16-4-1959, 1. Santa Kurtze bezperaz / asten dira jaiak, / orduan eiten dira / barrabaskeriak. BEnb NereA 26. Ixilegi dago gure Patxittu. Seguru barrabaskeriren bat egiten dagola. Osk Kurl 40. Zenbait (gazte edo) ari dira gure artean inon sor daitezkeen barrabaskeriak idazten. MIH 214.

  Sinonimoak: iz.

      [frikunkeria]: frikunkeria Ipar., kokinkeria Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. barrabasada, travesura
  fr iz. acte de sauvagerie, monstruosité
  en iz. prank
  port iz. malvadeza, maldade, travessura

  Ez egin negarrik, mesedez, zin dagizut ez dizudala barrabaskeria hau berriz egingo. [Hollywood eta biok, Javi Cillero (Alberdania, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  barrabaskeria (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:42 pm on 2019/08/28 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bil-bil egin 

  ad. bil-bil egin da/du ad. Estu bildu. Zapi zuri batean bil-bil eginda. Ardi eta artzainak bil-bil egin ziren.   (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: egin ad.

  [bildu]: batarazi, bateratu, batu, bildu, biribilkatu, goititu Ipar./Naf., biribilatu zah., bildu, biribilkatu, inguratu, itzulikatu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 envolver 2 juntar(se), apretujar(se)
  fr 1 envelopper 2 (s’)unir, (se) presser, (se) tasser
  en to wrap
  port embrulhar

  Gogoa bil-bil dut gorde magalean, laister sogor, itsu. “Recojo por completo el espíritu y lo guardo en el regazo”. Or Poem 526.   (Orotariko Euskal Hiztegian)

  

  bil-bil egin (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2019/08/21 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  basaburu 

  iz. Herri edo eskualde batean goieneko auzoei eta inguruko lurraldeei ematen zaien izena. Basaburuan toki naro bat, bertan urjaiotz gardena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  basaburu (B, BN, S ap. A; VocBN, Gèze, Dv, H).

  Núcleo de población aislado, generalmente en zona montañosa. “Nom qu’on donne aux hameaux les plus élevés des villages” VocBN. “Partie écartée d’un village” Gèze. “Hameau” H. “Nombre que se da a los caseríos más elevados de las poblaciones rurales” A. v. baserri.

  Zona alta, zona de montaña. Gero bialdu zuten Jamaikako Basaburura edo tokirik menditsuenera ta an ere asi zan bizkor lanean. Or SCruz 132s. Beroa aultzen zenean basaburuetan elur odeia zurrunbilloka astean. Or Mi 42. Basaburuan toki naro bat, / bertan urjaiotz gardena. EA OlBe 108.

  “Le nom devient nom propre de lieu, partout il y a un basaburu” Dv. Cf. O VocPo 68: “Soule Meridionale (qui est le quartier de la montagne, appellé vulgairement Basaburua)”; y Lrq: “Basabürü, Haute-Soule (Soule méridionale)”. Se da tbn. este mismo nombre a dos valles navarros, y a la zona más alta del de Baztán.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [auzo goienak]: bazter-herri, baserri g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar hiztegia eta Google translate):

  es iz. núcleo de población aislado, generalmente en zona montañosa
  fr iz. noyau de population isolée, généralement en zone montagneuse
  en iz. nucleus of isolated population, generally in mountainous area
  port iz. núcleo de população isolada, geralmente em área montanhosa

  Sekulako sineskeriak baziren bereziki basaburuetan eta apezek baitezpada kontra egin behar zieten, Montilletek idazten duenaz.  [Sorginak (lehen eta orain, Afrikan eta hemen), Xipri Arbelbide, Elkar, 2011] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  basaburu (Argazkia: rinconesgipuzkoa.diariovasco.com)

   
• 

  Maite 10:14 pm on 2019/08/16 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barlasai 

  iz. Eraik. Leihoaren azpiko aldean pareta estaltzen duen pieza horizontala, gehienetan kanpoaldera irtena dena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  barlasai (Lar, Hb ap. Lh). “Derramo en la Arquitectura, barlasaia, barkidia. Lat. Spatium interius fenestrae latius atque apertius” Lar.

  Sinonimoak:

  [barlasai]: leiho-koska, leiho-barren (Arkitektura-hiztegi irudiduna, Askoren artean, EHU, 2009)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. alféizar
  fr iz. rebord
  en iz. windowsill, sill
  port iz. parapeito

  Eskaileraren barandak, leihoen barlasaiak, jarlekuen bizkarrak gerriko uhalez, kaskoz, pistolaz eta kartutxo zorroz beteta zeuden.  (Suite frantsesa, Irene Nemirovski (Mikel Garmendia /Jose Antonio Sarasola), Alberdania, 2011)] (Egungo Testuen Corpusa)

   

  

  barlasai (Argazkia: @birasuegi)

   
• 

  Maite 11:03 pm on 2019/07/29 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beldurgarri 

  iz. 1 adj. Beldurra eragiten duena. Ik. izugarri; ikaragarri. Begirada gaizto eta beldurgarria. Trumoi hots beldurgarria. Hitz andana luze eta beldurgarria. Atso hauek beldurgarriak izaten dituk. 2 iz. Beldurra sortzen duen gauza. Ez dela inor zorionekoa, bihotzean beldurgarriren bat dagoen bitartean. Zigorrada, agiraka eta beldurgarri guztiak alferrak dira. 3 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Laster, hemen geldituko nauk hankaz gora, handi eta txikien beldurgarri. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

      [izugarria]: beldurgarrizko, ikaragarri, izugarri, lotsagarrizko, larderiatsu Ipar., lazgarri Ipar., lotsagarri Ipar., ahalkeizun Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. terrible, temible, terrorífico, -a, aterrador, -a; espantoso, -a; atroz
  fr iz./izond. redoutable, effrayant, -e, effroyable, terrible
  en izond. terrifying, frightening; fearsome
  port adj terrífico(a), adj aterrador(a)

  Kanpora begiratu eta paraje beldurgarri hura ikustean, kantatzeko gogoa kendu zitzaion. [Postariak bi aldiz deitzen du beti, James M. Cain (Xabier Olarra), Igela, 2003] (Egungo Testuen Corpusa)

  

   
• 

  Maite 7:25 am on 2019/07/28 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  basabazter 

  iz. 1 iz. Kaletik urrun dagoen auzoa edo aurkintza. Nire gorputza aspaldian ere basabazterren batean deseginda dagoelakoan. Oihan eta basabazterretako aire garbia. 2 iz. Ipar. Baserria. Bai hirietan, bai basabazterretan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  basabazter (V-gip, B, S ap. A; Hb ap. Lh, Dv), baso-bazter, baso-baster.

  Desierto, lugar despoblado. “Basa-bazterr-ak, abdita, lieux écartés et sauvages” Dv. “Apartado, desierto” A. v. basamortu. Agar baso-bazter batera zanean, aingeru batek esan zion: Nondik zatoz, eta nora zoaz? Lard 17. Ordea ai, nere gorputza aspaldian ere basa-bazterren batean deseginda dagoelakoan zaute. Arr GB 76. Maria Birjina thonagabia agertü zen Lurdeseko basa bazter batetan. Ip Hil 208. Bat orrek be aldeko urietan, da beste orrek baso basterreko txabola ta mendi gaillurreko etxetxoetan, esan bear dozue. Ag AL 52. Ontzi batean sartu ta Betsaida ondoko basa-bazter batera yoan zan. Ir YKBiz 208. Gure aitak mana yan zuten basa-bazterrean. Ib. 217. Ni naiz basa-bazterrean oiuz ari danaren mintzura. Ib. 51. Aiek zerutik beira daude / nere sorterriari: / ni berriz basabazter ontan / nigarretan naiz ari. Ir in FlorC 197. Oihan eta basabazterretako aide garbiari esker, osasuna hobekitzen ari zitzaiolakoan zegoen. Mde Pr 136. Har itzazue hiru lagun –senarra, emaztea eta lapurra– eta bil itzazue elkarrekin basa-bazter batean. MEIG I 130.

  (S ap. Lrq; Lecl, H). Núcleo de población apartado. “Hameau” Lecl y Lrq. “Bai hirietan eta bai basabazterretan, dans les villes et aussi dans les campagnes” H. v. baserri. Hasirik Jesüs-Kristen Bikaritik, zuñen erranak mündü oroz errespeitüreki behatürik beitira, basa bazterretako azken artzañetara-drano. CatS V. Bai hirietan, bai basabazterretan. Ib. IX. Karrika nahastatuxe da, bainan garbi dago basa bazterra. Lander RIEV 1907, 430. Orai artino hiriko eta basabazterreko botz emailek izentatzen zutien kontsellerrak oro batetan. Eskual 10-4-1908 (ap. DRA). Nola ere baitzen, basa-bazter baketsu hori zorigaitzari ez zegokion. Mde Pr 96.

  Sinonimoak: iz.

      [basalekua]: basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., otalur g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. lugar apartado/despoblado/solitario
  fr iz. endroit isolé
  en iz. lonely place
  port iz. lugar isolado

  (…) basabazter moldegabe bat zeharkatu dute, eta gero aldiri sastrakatsu bat…  [Isil-mandataria, Jean Echenoz /Gerardo Markuleta (Meettok, 2016)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  basabazter (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)