Gaurko hitza

Updates from apirila, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:01 pm on 2018/04/27 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  besarkaldi 

  iz. Ipar. Besarkada. Besarkaldi bat eman. Besarkaldi estu-estu batean. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  besarkaldi (Dv), besarka-aldi.

  Abrazo. v. besarkada. Nere Jaun ona, erhokeria horiek oinpean uzteko, indazu othoi indarra; besarkaldi hestu-hestu batean zuri bakharrik iritxik nadientzat. Dv LEd 186. Eta, Migel alkatea, emazteari bi besarka-aldi emanik, etxeko gerrena iretsi balu bezain xut, karrikari beheiti, herriko etxeari buruz joan zen agudo. Barb Sup 39. Bertze urteetan mariñelen etxeratzea zer pesta guzientzat, zer besarkaldi gozoak! L. Apestéguy GH 1926, 363.

  Sinonimoak: iz.
  

  [besarkaldi] : besarkada, besarka (Adroez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) abrazo
  fr iz. (Ipar.) embrassade, accolade
  en iz. (Ipar.) hug, (formal) embrace
  port iz. (Ipar.) abraço

  Besarkaldi estu-estu batean. (Hiztegi Batua)

  

  besarkaldi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:56 pm on 2018/04/26 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bortxaketa 

  iz.  Bortxatzea, bereziki emakume bat. Hamar bortxaketaz salatua. Lapurretak eta bortxaketak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [bortxatzea]: bortxatze (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. violencia; acto violento (2) iz. [sexuala] violación
  fr (1) iz. violence, action violente (2) iz. [sexuala] viol, violation
  en (1) iz. violence; violent act/behaviour (2) iz. [sexuala] rape
  port (1) iz. violência (2) iz. [sexuala] estupro

  Bortxaketa izan zen ez sexu abusua. #guksinistendizugu

  

  bortxaketa (Argazkia: Iñigo Uriz/Foku. Berriatik hartua)

   
• 

  Maite 11:56 pm on 2018/04/20 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barkamen 

  iz. 1 iz. Barkatzea. Barkamena eskatu zion itsuari bere ezjakintasunagatik. Barkamen eske agertzen natzaio mundu guztiari. Erregearen alde borroka egitera joan zen Tristan, haren barkamena lortzeko. Barkamena eskaini, eman, hartu, ukatu. Zuretzat barkamenik ez dagoela etsi duzu. Zorren barkamena. Bekatuen, hutsen barkamena. Barkamen otoitza. 2 iz. Eliza katolikoan, barkaturiko bekatuei dagokien zigorra kitatzea. Barkamen osoa edo erabatekoa. Ehun eguneko barkamena. Elizak halako otoitz esaten edo halako lan on egiten duenari ematen dizkion barkamenak. Barkamen asko irabazteko. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: z.

      [barkatzea]: absoluzio, barkamendu Ipar., barkazio beh., askespen neol., barkapen g.e., absolbizio zah., induljentzia zah., barku Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. perdón, remisión (2) iz. (Erl.) indulgencia (3) iz. (Zuz.) remisión
  fr (1) iz. indulgence, rémission, absolution ; pardon, excuse (2) iz. (Zuz.) grâce (3) iz. (Erl.) indulgence
  en iz. forgiveness, pardon
  port iz. forgiveness, pardon

  Ibilbide armatuan sortu izan duen kalteari buruzko adierazpen bat plazaratu du. «Barkamena» eskatu die «gatazkan parte hartze zuzenik ez zuten» biktimei. «Sufrimenduarekin enpatia» agertu nahi izan du.  (Berria.eus, 2018-04-20)
  

  

  barkamen (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2018/03/19 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bipildu 

  ad. bipildu, bipil/bipildu, bipiltzen 1 da/du ad. Lumak, ileak eta kidekoak galdu edo kendu. Ik. lumatu. Gaztea banaiz ere, burua ari zait bipiltzen. 2 du ad. Irud. Frantziaren jabeak zertarako nahi luke eskualde ttipi hau bipildu? (Ik. harrapakatu). 3 (Era burutua izenondo gisa). Oilo bipildua.

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  bipildu ad.

      [ileak galdu edo kendu]: Ipar.lumatu, mutildu Bizk.

      [larrutu]: larrutu, lumatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (batez ere Ipar.) desplumar(se), pelar(se), perder las plumas, perder el pelo… (2) du ad. (batez ere Ipar.) (hed.) robar, despojar; castigar
  fr déplumer, épiler, piller, saccager, dépouiller
  en to fall out; [animaliak] to moult, to molt
  port (1) depenar (2) despojar

  Gaztea banaiz ere, burua ari zait bipiltzen. (Hiztegi Batua)

  

  bipildu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2018/02/18 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  balios 

  adj. Ipar. Baliotsua. Gordailu bat dugu, guretzat guztiz baliosa eta maitagarria dena. Harri zurizko aldare balios bat. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond. Ipar.

      [baliotsua]: baliodun, baliotsu, baliozko, preziatu, prezioso zah., preziotsu Gip. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. (Ipar.) valioso, -a; estimable; precioso, -a
  fr izond. (Ipar.) précieux, -euse
  en izond. valuable
  port izond. (Ipar.) valioso, -a; estimável; precioso, -a

  Uko egin diot beraz adiskidantza balios horri, eta neure maitale izateari atxiki natzaio. [Harreman arriskutsuak, Choderlos de Laclos / Jon Muñoz (Ibaizabal, 1997)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  balios (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2018/02/17 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  begitazio 

  iz. Irudipena. Ikusita ere uste izango nuke begitazioren bat dela. Benetan edo begitazioz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  begitazio (Lar, Añ, H), begitan(t)zino (V-gip), begitanzio, begitazino (V-gip; Lar, Añ), begitazinoe. Ref.: Iz ArOñ (begitantziñua), UrrAnz (begitantziñúa); Etxba Eib (begitxanziño); Elexp Berg (begittaziñua). Tr. Documentado sobre todo en autores vizcaínos. En DFrec hay un ej. de begitazio.

  1. Imaginación; figuración, ilusión, visión. “Parecer equivocado”, “fascinación, alucinación”, “representación, figura, imagen”, “trampantojo” Lar y Añ. “Aprehensión, por imaginación”, “cabilación”, “fantasía, vano ofrecimiento”, “fantasma de la imaginación”, “ilusión”, “viso, visos” Añ. “(V) imagination, croyance sans fondement” H. “La ilusión” Iz UrrAnz. “Visión, imaginación, ilusión engañosa. Begitxanziño batekin, astorauta dabill zoratu biarrian” Etxba Eib. “Alucinación, ilusión, visión engañosa. Eztakitt ze begittaziño euki neban. Ain edarra pentsau jatan orduan, da oiñ berriz…” Elexp Berg. v. begitasun, irudipen. Ez konfesatu burura etortzen dira[n] begitazioak, uste izanagatik konfesatu bear dituzula. Mg CC 159. Fedeak ez du gezurrik, ez begitaziorik, ta bai zimendu galduko ez dana. Ib. 197. Ikusita bere usteko neuke begitazinoren bat dala. Mg PAb 155. Ez da hau begitazino edo bildurtuteko geituz esaten dana. Mg CO 82. Ondo konfesetan dirialako begitazino ta uste txaarraz duazanak komulgetara, jaaten dabee Jangoikuaren juizijua itsu itsuban. Ib. 93. Zeinbat begitaziño, irudipena, zorabio, burukala, asmu ta asmo ilun itzalak eztitu batek bere barruan igaroten? Añ NekeA 219. Geijago zirudijan amesetako begitazinoe edo beste munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 239. Euki eban bein baten esatera noian begitaziñoe ta ames bat edo, obeto esateko, zeruko argitasun ta dei bat. Ur MarIl 9. Desegiñ ziran baña alako amesak, / begitanziño areek gaur jataz garratzak. AB Olerk 95. Gau batez amets txit triste eta bildurgarriak egiñ ondoan, esnatu eta eziñ beregandik botarik begitazio hilgarri aiek. Arr May 77. Irudipen uts, begitaziño soil, lilura-izpi, gurari-ernamin: zer ete? Erkiag Arran 83. Jenteak pentsatzen zuen baserri ume arren begitanzioren bat izango zala [Maria Santaren agertuera]. Ag EE 1895b, 76s. Ori piezi-ori ikusi dotenian bildurtu nok, ze, maillaturen bat eukala begitxandu jatak eta. Baña, nere begitxaziño bat besterik eztok izan. SM EiTec2 137.

  2. (Lar, Añ), begitazino (Lar, Añ). Equivocación. Ezagun ditekean ekibokazio edo begitazioarekin juramentu egiten badu, orduan eztu gezurrezko juramenturik egiten. Gco II 156.

  3. Imaginación (facultad). Begitazioaren eskumendetik ateratzen den edozein gauzak, [analizatu ezkero] bere ederraren eta lilluraren geiena galtzen duelako. Vill Jaink 128.

  Sinonimoak: iz.

      [irudipena]: aburu, aieru, irudipen, iruditu, begitasun g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. imaginación, figuración, fantasía, ilusión, visión
  fr iz. imagination, fantaisie
  en iz. illusion; imaginationy
  port iz. imaginação, fantasia, ilusão

  Ikusita ere uste izango nuke begitazioren bat dela. (Hiztegi Batua)

  

  begitazio (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2018/01/23 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  lorrindu 

  ad. lorrindu, lorrin/lorrindu, lorrintzen 1 da/du ad. Bizk. Hondatu. Etxea eta ondasunak lorrintzen. 2 da ad. Bizk. Iraulkatu. Basatzan lorrindu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  lorrindu (Vc ap. A), lordindu.

  1. “Malograr, echar a perder alguna cosa, revolver” A. “Gu Bilborako egotea asko da eguraldia lorrinduteko, […] para que el tiempo se revuelva” Ib. (s.v. lorrin). Tr. Documentado en textos meridionales del s. XX, en su mayoría posteriores a 1950. La forma lordindu sólo se encuentra en San Martín. Itzok garairik egokiena lorrinduko bailukete. Zait Sof 45. Karlista berriok bestaldean dakusguz […] erdalkeriz, odol-zalekeriz, kutsatuta, lorrinduta. Alt LB 109. Industri-olaen keiak, ekandu ta zeru-aldeak lorrindu legiezela. Erkiag Arran 17. Adu txarra […] ebilkion […] bere barne-baratzeko landaratxo pipil-barriak lorrinduten? Ib. 95. Adabau ta orraztu apur bat zure itzak, zure etorkizuna lorrindu ta muskildu eztagizun. Larrak EG 1958, 267. Euskaldunok, geure aulkeriz, urtetik urtera euskeria era guztietan makalduaz eta lordinduaz goiaz. SM Zirik 30. Erreminta ta ganerakoak, ganorarik ezagaitik bertan beera lorrindu bage. Erkiag BatB 73. Ostikopean zapaldu ta urteierea lorrindu bere, lurrezko ataka auskorra itsutu ta lauzkituaz. Ib. 36. Tasun eder ori keri itsusi bilakaturik zegoen: ele-eder […] ta erri-arazoak lorrindurik zeuden. Zait Plat 36. Arnas artzen zuten atsa bera ke-kio urrinez lorrindurik zegoen […] ondaturik. Ib. 26. Bere gogoa lorrindu bage iraunerazi duenen bat. Ib. 125. [Zezenak] bere saiets zuriz iakintu guriak lorrinduz. Ibiñ Virgil 49. Joko-edanetan etxea ta ondasunak lorrintzen. Alzola Atalak 58.

  (Part. en función de adj.). Izango zana gero… Txadon-Aingerua / garbituko ebana gogo lorrindua. Enb 210. Emazterik artu ez dauan gizaseme gazte lorrindua. Erkiag BatB 203. Neguko gau illunbezuetan eskatu bagako ura eskeintzen eutsen oparo zeruak, itoin-irristada ta itusur-tantakaden itxura lorrinduan. Ib. 35.

  2. “(Vc), revolcarse” A. Biotzeko utsuneak bete nai badoguz, gogoko mingostasunak gozatu […] ezkaitezan beeko basatzetan lorrindu. A Ezale 1898, 406b.

  3. Hacer de mala manera, hacer de cualquier modo; chapurrear. Erdi lo abar bat egin ogean bueltaka, etxeko goixeko zeregiñak lorrindu, ta ni beruntz eta bestia goruntz. Gerrika 228. Onek be, gaztelera lorrintzen eban. Ib. 223.

  Sinonimoak: ad. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [iraulkatu]: irabiatu, iraulkatu, ihalozkatu Ipar., ihauskatu Ipar., itzaloskatu g.e., itzulerauzkatu Zub. g.e.

      [alferrik galdu]: alferrik galdu, apurtu, arraskatu, birrin-birrin egin, desegin, desolatu, errautsi, hauts bihurtu, hauts egin, hondatu, porrokatu, suntsitu, trimin-trimin egin, triskatu, triskilatu, zatitu, zehatu, zirpildu, andeatu Ipar., arrabaskatu Ipar., aurritu Ipar., barreiatu Ipar., deboilatu Ipar., funditu Ipar., gaizkitu Ipar., mamikatu Ipar., partekatu Ipar., porroskatu Ipar., sakailatu Ipar., xehakatu Ipar., xehatu Ipar., zatikatu Ipar., zirtzikatu Ipar., banatu Bizk., birrindu Bizk., laskitu Bizk., trimindu Bizk., zuzitu Bizk., abarrikatu Naf., izorratu beh., galetsi jas., abarrakitu g.e., atarratu g.e., triska egin g.e., arrasatu zah., arrazatu zah., destruitu zah., narriatu zah., puskakatu Ipar. g.e., bilakatu Ipar. zah., partaiatu Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. (B) revolcarse, enfangarse (2) du ad. (B) revolver, mezclar (3) du ad. (B) echar a perder, estropear
  fr (1) da ad. (B) se couvrir de boue (2) du ad. (B) mélanger (3) du ad. (B) abîmer
  en (1) da ad. (B) roll around, roll about (2) du ad. (B) mix (3) du ad. (B) ruin, destroy
  port (1) da ad. (B) enlamear-se (2) du ad. (B) mexer (3) du ad. (B) estragar

  Basatzan lorrindu da.

  

  lorrindu (fotosvirales.com)