Gaurko hitza

Updates from iraila, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:44 pm on 2016/09/21 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bals 

  iz. Alemaniar jatorriko dantza, erritmo hirutarrekoa, lehen aldiak oso azentu gogorra izanik. Bikote-dantza da, pausatua eta etengabeko bira-higiduraz dantzatzen dena; dantza horren doinua. Vienako balsak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian
  

  bals, balsatu, balseo. v. balts, 3 baltsatu, baltseo.

  balts, bals, baltse. Vals; en gral., baile agarrado. Cf. Sor Gabon 50: Batek esaten du “Vals”. Jotzen dute. Gero “Habanera”, ta au bukatzian pasa-kallia juaz dijuaz. Zergatik zortziko, kontrapas, bolero, bals, kontradantzak, minue, rigodon, baile Ingles eta beste soñu askok konpas jakiñak dituzten bezala, aek diraden zati askotakoak eta konpas desberdiñak dituztenak. Izt C 218. Billeratako disimuluan / dauden soñu ta baltsiak, / animarentzat ka[l]tian dator / gorputzen gustora ibiltziak; / ondore txarra berekiñ dakar / toki gaiztora biltziak. Xe 321. Erdal erritik etorri zaigu / dantza jenero berria, / izan bear du, dirudienez / moskorren batek jarria. / Baltsa du izena eta / oso da nazkagarria. Urruz in Bertsol 248. Orai anztu balsak, / plazetako salsak. Yanzi 191. Dantza lotu edo baltsekoa ere jotzen ditek. TxGarm BordaB 62.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. vals [baile y música]
  fr iz. valse
  en iz. waltz
  port iz. valsa

  Dembak bals konpas batzuk entzun zituen, eta neskatila irribarretsuen ahots ozenak.  [Bederatzietatik bederatzietara, Leo Perutz / Anton Garikano (Alberdania-Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bals (Gaurko hitza, CC)

  VIENAR BALS TXIKIA

  Vienan hamar neska gazte daude,
  heriotzak negar egiten dueneko sorbalda bat
  eta uso disekatuen baso bat.
  Goizaren zati bat dago
  antzigarraren museoan.
  Mila leihoko areto bat dago.

  Oi, oi, oi, oi!
  Har ezazu bals hau ahoa itxita.

  Bals hau, bals hau, bals hau
  baiezkoa, heriotzazkoa eta koñakezkoa
  bere isatsa itsasoan bustitzen duena.

  Poeta New Yorken, Federico García Lorca
  euskaratzailea: Juan Luis Zabala
  Erein, 2003

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:11 pm on 2016/09/17 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beharrezten 

  iz. Desegokikeria.

  Orotariko Euskal Hiztegia

  beharrezten, behar-ez-den, bearreztan (V ap. A Apend; Lar).

  1. Inconveniencia, (lo) que es inconveniente o indebido. “Absurdo” Lar. “Disparate (V), bearreztan bat egin” A Apend. v. beharreztenkeria. Ez zaitezela mintza hekien aiñtziñean […] beldurrez solhasa segitzean, zerbait behar-ez-den itzur dakizun. He Gudu 147. Gazte zarrai ta eroriai iten diotenak mila bear-ez-ten (103). LE-Ir. Ardauok, ba, gogua bizkortu bai, baña batta milla bearreztan eta zorigaisto ekarri be badakijez egitten. Otx 111. Ohartzen da, zerbait behar ez den badabilala airean, baian ez daki nor akusa. Larz Iru 70.

  2. “Genio maléfico” DRA, que no da más referencias. Cf. behargabe (4).

  3. “Behar-eztena, endemoniado, poseso” Lander (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.
  [beharrezten] : desegokikeria, eragabekeria

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es inconveniencia
  fr inconvénient
  en inappropriateness
  port inconveniência

  Nola ekarri ordea hitzetara, gaindegian nik lizar hotsa atera ordu behorrek behetik egiten zuten irrintziak bihotzondoan eragiten zidan birbirrekoa! [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  beharrezten (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:14 pm on 2016/08/08 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beakurtu 

  du ad. Errespetatu, gurtu. Hain beakurtua zen bere izena itsasokoen artean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  beakurtu (Lar, Bera, BeraLzM). Respetar, reverenciar. Gipuzkoako erri leñargiti guziak beakurtu edo errespetatu izan zaituzte beti, zu ama Donostia. Izt D 7 (dedic.). Noiz eta geiago beldurtzen duen desaraudeak, orduan ta geiago beakurtu edo errespetatuko du eukidatzeko señalaturik dagoen jabetasuna. Ib. 154. Aiñ beakurtua, zan bere izena / itsasokoen artean, / Kantabriyako umanta deitzen / zioten abo batean. (Elizechea, 1894). JFlor 77. Zoritxarrekoak ez ditu ezesten gañerako gizonak, beakurtzen ditu, agian andiesten ditu ta bildur die. Zink Crit 204.

  Sinonimoak: ad. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [errespetatu]: errespetatu

      [gurtu]: agurtu, erreberentziatu, gur egin, gurtu, adoratu Ipar., jauretsi jas., agur egin g.e., beneratu zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (ikus errespetatu, gurtu) respetar, adorar
  fr respecter, adorer
  en respect, adore
  port respeitar, venerar, honrar

  Gipuzkoako herri leinargiti guztiak beakurtu edo errespetatu izan zaituzte beti, zu ama Donostia. Izt D 7, moldatua. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  beakurtu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2016/07/26 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bizizale 

  1. izond. Bizinahia. Euskalduna diruzalea dela, ondo bizizalea. 2. iz. (batez ere Z) Biztanlea. 3. izond. Bizikaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:iz.

      [biztanlea]: auzo, bizilagun, bizitzaile, biztanle, egoile Ipar., egoiliar Ipar., bizilari g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz./izond. vividor, -a; vitalista (2) iz./izond. trabajador, -a, ahorrador, -a (3) iz./izond. vivificador, -a (4) iz. (batez ere Z) habitante
  fr iz./izond. viveur, -euse
  en izond. one who enjoys life; bon vivant, bon viveur

  Ezagutzen al duzue bizizale irribarretsu izateko errezeta?

  

  bizizale (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:40 pm on 2016/07/13 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barailati 

  izond. Bizk. ‘zaratatsua’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  Barullero. Amaika ta erdiak ondo jota eldu nintzan Eibarko uri zaratatsu edo baraillatira. A Txirrist 220.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [zaratatsua]: burrunbatsu, durunditsu, zaratatsu, harotsu Ipar., harramantzatsu Ipar., ospetsu Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. ruidoso/sa, bullanguero/ra
  fr bruyant, -e ; tapageur, -euse ; retentissant, -e
  en noisy
  port barulhento(a), ruidoso(a)

  Hamaika ta erdiak ondo jota heldu nintzen Eibarko hiri zaratatsu edo barailatira. [mold.] A Txirrist 220. (Orotariko euskal Hiztegia)

  

  barailati (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 10:35 pm on 2016/07/11 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  barrandari 

    iz. (Ipar.) Zelataria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [zelataria]: barrandatzaile, belarri-luze, zelatari, goaitatzaile g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) espía; vigía, centinela; acechador, -a
  fr iz. espion, -onne ; guetteur
  en iz. spy; guard
  port iz. espião, -ã; vigia, guarda

  Lurretik bidali dugun eta joan den astelehenean Jupiterren orbitaraino iritsi den zundari Juno izena eman izanak zirrara berazia eragin dit. Jupiterren emaztea, planeta oso bat, tamaina berekoa, merezi lukeena, betikotu dugu senarraren barrandari jeloskorraren paperean.  [Juno, Angel Erro (Jira,2016-07-07)] (Berria.eus)

  

  barrandari (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2016/06/13 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  belaxka 

  izond. Biguna, kemenik edo indarrik gabea. Osasun belaxka. Ahul eta belaxka, tankeraz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [beratza]: bera, bigun, guri, mamor Ipar., beratz L-N, mardo Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. blando, -a, blandengue; fofo, -a; flojo, -a; sin energía
  fr izond. mou, molle, mollasse
  en izond. soft
  port izond. mole, brando(a), despec molengo(a), despec mole, despec (gordo) balofo(a)

  Zu, letxua, samurregia zara, belaxka ez esatearren. [Patata soro bat, Josetxo Azkona (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Irakurtzen egona zen bere gelan, eta orain jaitsi eta dena ergela, axala, belaxka iruditzen zitzaion.  [Farorantz, Virginia Woolf / Anton Garikano (Ibaizabal, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  belaxka (Gaurko hitza, CC)