Gaurko hitza

Updates from apirila, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:34 pm on 2016/04/13 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bulunba 

  iz. (L, BN eta GN) 1. Ardiak lepoan daraman zintzarria. 2. (hed.) Pertsona berritsua, txotxoloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEI sinonimoen hiztegia)

  iz. [dunba]: dunba, joare, zintzarri, metale Ipar., xilintxa Ipar., arran Bizk.
  izond. [ergela]: arin, babalore, babo, buruarin, eltze, ergel, ero, eroxka, inozo, kaiku, kaskarin, kirten, lelantoni, lerdo, memo, tonto, tontolapiko, tutulu, txatxu, txoriburu, zoro, zoroxka, zozo, zozoilo, ments Ipar., pello Ipar., xanfarin Ipar., zuntzun Ipar., tontolo Heg., txoropito Heg., atunburu Bizk., gangar Bizk., ganorabako Bizk., ganoragabe Bizk., ganoragabeko Bizk., kokolo Bizk., lapiko Bizk., lelo Bizk., mozolo Bizk., papao Bizk., pepelerdo Bizk., taket Bizk., tankalo Bizk., tentel Bizk., txotxolo Bizk., tetele Ipar./Naf., pettux Lap., ilupa Naf., pergut Zub., astapito beh., ganbelu beh., alotza g.e., haizebelats g.e., inputika g.e., narra g.e., txolin g.e., zoroko g.e., memelo Bizk. beh., koko Bizk. g.e., txotxin Bizk. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) cencerro, esquilón (2) iz. (hed.) charlatán, -ana, necio, -a, insustancial
  fr (1) sonnaille (2) bavard, -e
  en (1) (campana para el ganado) cowbell; (for herd animals) bell (2) chatterbox n
  port (1) chocalho (2) charlatão, ona

  Suak hartu zuen berehalaxe eta purrustada bota zion: hik zer nahi duk, bulunba?  [Paradisuko Almanaka, Gianni Celati / Fernando Rey (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bulunba (Wikimedia Commons, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:59 am on 2016/04/01 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bal 

  iz. Ipar. g.er. ‘dantzaldia’ (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  bal (VocBN), bala.

  Baile. v. baile, dantza. Danzak eta balak bere izaitez eztira, ez on, ez gaixto. SP Phil 370. Sori, baina perillos diren balez eta pasatienpoez. Ib. 370. Ihes egin dezotegun danzari, balei, komediei eta arriskuzko konpainiei. CatLav 174 (V 90). Baletan, dantzetan eta bonbazietan. He Phil 240. Jokoa, bala, banketak […] bere izatez ez dire gauza gaxtoak, aitzitik indiferentak dire eta ongi edo gaizki har daitezkenak. Ib. 85s. Jaun handi bat gerthatu zen Palerman gaindi iragaiterat eta hiriko erondariak eman zuen haren paradara bal bat. “Donna un bal à son occasion”. Birjin 250. Bere gaztelu eder eta aberatsetan emaiten dituzten egunazko bazkarietan, arratsetako bilkuretan, gabazko baletan. Elsb Fram 180. Atzartasun handienarekin urrundu beharko dire bala edo dantzetarik. Arb Erlis 352. —Errazu, sarri balean izanen zirea? –Beharbada, itzuli bat eginen dut. Larz Iru 138. Aitaren bisita, sarriko bala eta gaineratekoak sartu dazkotzu zuk! Ib. 140.

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

      [dantza]: dantza, irrada g.e., triska zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Ipar.) sesión de baile, baile
  fr iz. danse ; bal
  en iz. dancing; dance
  port baile

  Bere gaztelu eder eta aberatsetan emaiten dituzten egunazko bazkarietan, arratsetako bilkuretan, gabazko baletan. Elsb Fram 180.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  bal (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 9:02 am on 2016/03/29 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bolbora 

  iz. Konposizio oso aldakorreko hauts–nahaste lehergarria, bereziki jaurtigaiak jaurtitzeko eta suziri edo antzekoak propultsatzeko erabilia (gehienetan gesal, sufre eta ikatzez osatua dago).  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es pólvora
  fr poudre
  en gunpowder, powder
  port pólvora

  Bizkarrean ehizarako eskopetak eta jateko pixka bat zeramaten, eta mandoa aizkora txiki batzuekin, bolbora eta mantekin zamatuta zuten.  [Riomundo, Jon Maia (Txalaparta, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  bolbora (Wikimedia Commons: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0, Lord Mountbatten)

   
• 

  Maite 11:30 am on 2016/03/25 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bazkatu 

  da/du ad. Animalia bakoitzak bere bazka hartu; jaten eman, bereziki animaliei. Belarrez bazkatzen diren abereak. Gazurarekin bazkatuko ditu txerrikumeak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [bazkarazi]: alharazi Ipar., alhatu Ipar., bazkarazi Ipar., geinatu Zub.

      [bazka hartu]: larratu, alha izan Ipar., alhan izan Ipar., alhatu Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. alimentar(se); nutrir(se); [abereei buruz] apacentar(se)
  fr da/du ad. paître, faire paître ; nourrir [le bétail]
  en da/du ad. to feed; [abereak] to graze
  port da/du ad. alimentar(-se); alimentar(-se)

  Mundu (ustez) ondo egin baten epikak bazkatzen ditu gerra guztiak. Atikarren munduarenak Troian, kristauenak Gurutzadetan, Europako nazio handien hegemoniarenak Waterloon eta bi Mundu Gerretan… Europaren esentzia bera omen dago orain jokoan. Baina zein da epika? Europak munduari egindako ekarri nagusien defentsa gerrarik gabea ala lorpen guztien porrota?  [Gerrak, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2006-03-25 )] (Berria.eus)

  

  bazkatu (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 9:21 pm on 2016/03/08 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  berdintasun 

  iz. Berdina denaren nolakotasuna. Legearen aurreko berdintasuna. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [berdina denaren nolakotasuna]: orobatasun, berdingo Ipar., igualitate g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. igualdad; semejanza
  fr iz. égalité
  en iz. equality
  port iz. igualdade

  Berdintasunik eza ikasi egiten da. Argi eta garbi. Baina ez gaitezen geratu esaldi honen alde ezkorrarekin, pentsatu dezagun berdintasunik eza egin baldin badaiteke, modu berean berdintasuna ere egin dezakegula gure egunerokoan. Horra albiste ona. Ohar gaitezen gutariko bakoitzak berdintasuna landu dezakegula; alegia, gizartea osatzen dugun guztiok (erakunde, enpresa, entitate, pertsona…) egin dezakegula zerbait, bakoitzak bere eragin eremuan. Egin behar dugula zerbait. Eta gure inguruari eskatu behar diogula ere zerbait egiteko.  [Berdintasuna, eguneroko lana,  Izaskun Landaida (Iritzia, 2016-03-08)] (Berria.eus)

  

  berdintasun (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2016/02/29 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bisest 

  iz. Urtearen ohizko egun-kopurua baino bat gehiago (otsailaren 29a) duen urtea, lau urtez behin izaten dena.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, “bisurte”)

  Orotariko Euskal hiztegian

  bisest, bisext, bisexte, bisiesto (Lcc), bisuste, bisusto (V-gip), bisustu (AN-5vill), bixisto, bixixto (Dv), bixixte (Dv), biziztu (G-azp). Ref.: A (bisustu); Gketx Loiola (biziztu); Iz ArOñ (bisusto).

  Bisiesto. “Urte biziztuan gauza aundia gertatzen omen dira” Gketx Loiola. Cf. bisisturte, bisurte. Bisexta, urteko 365 egunez goiti diren sei orenetarik egiten da, laur urthetarik laur urthetara. Lç Cal a 1v. Sei oren hek laur urthetarik laur urthetara konplitzen dute egun oso bat eta da bisexte. Harb ẽ 5v. Baldin errestatzen bada partizionearen gaiñeko aldean bia, izanen da bisustetik bigarren urthea. INav 145. Zaharrak amurus direla / bixisto den urtian. AstLas 12. Ala bear ta gaiñera aurten / bisiestoa genduan. Insausti 52.

  Sinonimoak: iz. Ipar.
  [bisest]: bisurte, bisisturte  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es bisiesto, año bisiesto
  fr bissextile [année]
  en leap year
  port bissexto

  Urte bisestetan gauza handiak gertatzen omen dira.

  

  bisest (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:35 pm on 2016/02/27 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  blaitu 

  da/du ad. Blai eginda gelditu edo utzi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  blaitu, bleitu. Empapar(se), calar(se). Intza gozoz bleitu itzazu / Biyotz t’arima guzia. Elizondo KristPE 553 (ap. DRA). Kalera, euri jasetan blaitzera. Lab SuEm 180. En DFrec hay un ej. de blaitu.

  Sinonimoak: ad.

      [blai eginda geratu edo utzi]: zopatu, trenpatu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. empapar(se), calar(se)
  fr da/du ad. être trempé, -ée
  en da/du ad. to soak, to drench
  port da/du ad. embeber-se, empapar-se, ensopar-se, empapar-se

  Kalera, euri jasetan blaitzera. (Lab SuEm 180. Orotariko Euskal Hiztegia)

  Nahigabeak blaitu zuen lekura begiratu zuen Paulek. [Maitea, Toni Morrison / Anton Garikano (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  balitu (Pixabay, CC0 Public Domain)