Gaurko hitza

Updates from abuztua, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:43 pm on 2017/08/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  irrizuri 

  adj. irrizuri, irri-zuri adj. Pertsonez mintzatuz, faltsua. Sobera ageri da zein irrizuria den. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  IRRI ZURI. a) (Sust. + adj.). Sonrisa. Buru gordoak ukiz, hirri zuriekin. Hb Esk 190. Eta holako milagur eta solas eder, hitz legun, irri zuri eta pereku… aintzinetik. HU Zez 99. Irri zuri batekin ihardesten dio. Barb Sup 130. Keñuka, irri-zuri batean, aditzera ematen zidala. FIr 190. Emakume santuak irrizuri baltzerana ta txera gozoa egiten eutsen erritarrai. Erkiag Arran 173. (L-côte, BN; xuri BN-baig; e- S; Foix ap. Lh). Ref.: A; Lh; Lrq (erri); Gte Erd 69. Risa burlona; sonrisa maliciosa. “Irri zuri bat egin daut (BN-arb)” Gte Erd 69. Mundutarrak izan dezala irri zuria ezpainetan, solhas gaixtoa mihian. Jnn SBi 103. Irri xuri bat ezpainetan. Barb Sup 183. Ezpain-ertzean irri xuria. Zait Plat 90. b) (Adj.). “Irri-zuri (Lc, BNc), erri-zuri (S), […] falso, litm., de risa blanca” A (s.v. zuri).

  Sinonimoak: izond.

      [faltsua]: elezuri, itxuralari, itxurati, itxurazale, tolesdun, zuri, faltsu beh., azaluts jas., gezur-zuri g.e., sabelzuri g.e., filus Ipar. g.e., fazati Ipar. zah., ele-zuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. falso, -a; embustero, -a
  fr izond. faux; menteur, -euse
  en izond. false
  port izond. falso, -a; embusteiro, -a

  Sobera ageri da zein irrizuria den. (Hiztegi Batua)

  

  irrizuri (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:58 pm on 2017/08/21 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  imam 

  iz.  1 iz. Musulmanen erlijioan, meskitako otoitzaldiaren zuzendaria. Meskitetako imamek ez dute sinesleen herra indartu behar. 2 iz. Musulmanen komunitate bat gidatzen duen pertsona. (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es s.m. (Rel.) imam
  fr Rel. imam
  en (Islamic leader) imam n
  port Rel imã, imame, imamo

  Ripollgo imama Alcanarreko leherketan hil zela baieztatu dute. [Mossoek baieztatu dute Bartzelonako erasotzailea dela gaur arratsaldean Subiratsen tiroz hil duten gizona, Jon Ordoñez (Berria.eus, 2017-08-21)]
  

  

  imam (Argazkia: Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 11:50 pm on 2017/07/18 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itolarri 

  iz. Itobeharra, larritasun itogarria. Itolarria arindu beharrez. itolarrian adb. Ito beharrean. Eztulka ari naiz, goitika egiteko ahaleginean, itolarrian. (Hiztegi Batua) || iz. 1. Airea kutsatua dagoelako, gorputzak ahalegin handiegia egin duelako edota gogoaren ardura handiegiaren zioz sortzen den arnasa hartu ezina. 2. MED. Asfixia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  itolarri.

  1. “(V, Gc), apuro extremado” A (que cita a FSeg, y da itokarri, corregido en Apend).

  2. Ahogo. Ito-larria arin bearrez / leio zekenera dut nerekin narrez. ‘Torturante ahogo’. Ldi BB 164. En DFrec hay 6 ejs.

  Sinonimoak: iz.

      [itobeharra]: asfixia, itoaldi, itobehar, itomen, itotasun (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [itobeharra] ahogo, sofoco; asfixia (2) iz. [estualdia] ahogo, agobio, apuro
  fr (1) iz. [itobeharra] suffocation, étouffement, asphyxie (2) iz. [estualdia] oppression, embarras, angoisse
  en (1) iz. breathlessness; asphyxiation (2) iz. [estualdia] exhaustion; overwork
  port (1) iz. afogo, sufoco, asfixia (2) agonia, angústia

  Itolarria arindu beharrez. (Hiztegi Batua)

  

  itolarri

  Save

   
• 

  Maite 11:12 am on 2017/06/21 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ipurtzuri 

  adj. Alfer handia. Ik. alferrontzi. Ipurtzuri galanta duk hori lanerako! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ipurtzuri, ipurtxuri (G-goi-bet ap. A; VocZeg 287, Arzdi Aves 162, A Apend).

  1. (Saxicola oenanthe). “Golondrina” VocZeg y A. “Chotacabras” A Apend. “Ruiblanca” Arzdi Aves. “Collalba gris” MItziar Txoriak 112.

  2. (-rz- V-gip, G-to), ipurtxuri (G-azp). Ref.: A EY III 373; Gketx Loiola (ipur-txuri); Iz ArOñ (kiputz). Vago, holgazán. “Ipur-txuri galanta dek ori lanerako” Gketx Loiola. “Kiputz ipurzurixak” Iz ArOñ.

  3. Inútil, vano. Ta amets ipurtzuriak zer dira? Ldi IL 72.

  Sinonimoak: izond.

      [lausengaria]: balakari, balakatzaile, koipetsu, lausengari, lausengatzaile, losintxari, zurikatzaile, zuriketari, zuritzaile, ipurgarbitzaile beh., ferekatzaile Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Orotariko Euskal Hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) vago, holgazán (2) inútil, vano (OEH) || (1)  izond. adulador, -a, lisonjero, -a, halagador, -a (Elhuyar Hiztegia)
  fr (1) izond. très paresseux, -euse, fainéant, -e (2) inutile, vain || flatteur
  en (1) izond. lazy; layabout, lazybones (inf) (2) useless, vain || (colloquial) sweet-talker, flatterer, cajoler
  port (1) vago, folgazão(ona), folgado(a) (2) inútil, vão || (1) izond. adulador, -a, lisonjero, -a, halagador, -a (Elhuyar Hiztegia)

  Ipurtzuri galanta duk hori lanerako! (Hiztegi Batua)

   

  

  ipurtzuri (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:41 pm on 2017/06/05 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ingurumen 

  iz. Ekologian, izaki bizidunen garapen eta jardueran eragina duten egoera eta faktoreen multzoa. Autobideek kalte handiak egiten dizkiote ingurumenari. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ingurumen.

  1. (Det., precedido de gen.). Aproximadamente, más o menos. v. inguru (I, 4). Bogatu zuten ondoan hogoi eta bortz edo hogoi eta hamar bidarten ingurumena. TB Io 6, 19. Laur ehun eta berrogoi eta hamar urtheren ingurumenaren buruan. TB Act 13, 20.

  2. (VocBN -> Dv y A, H), ingumen (Hb ap. Lh). Alrededor(es). “Alentour” Dv. Khondetarra ingurumen guzian aiphatua da. Prop 1900, 71. Gazteagoko eta berdin khartsu direnak, bere ingurumenerat Mill-Hill-dik bilaraziak baditu. Prop 1906, 64. Ingurumeneko haurrentzat altxatuak diren eskola xeheagoetan. Ib. 73. Bil daitezela [zuhur-hitzak] eta ingurumenean aipha, hedatuko dire. Lander RIEV 1908, 624. Haren gostuko ez zen ingurumenetan gizonik, bera bezain ederrik eta zentzudunik. Lf Murtuts 29. Ez dugu ahantzi behar, toki hortan eta ingurumenetan arrotz hainitz bazela kokaturik. Lf CEEN 1973, 129.

  Sinonimoak: iz.

      [ingurunea]: inguramendu, inguru, ingurugiro, ingurumari, ingurune, bornu Bizk., ingurina Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. alrededores, afueras, cercanías (2) iz. (Ekol.) (sing.) medio ambiente
  fr (Biol.) (Ekol.) (sing.) environnement, milieu
  en (sing.) the environment
  port (1) arredores (2) iz. (Ekol.) (sing.) meio ambiente

  Ingurumenaren nazioarteko eguna, ingurumenari Nazio Batuen Erakundeak urtero eskainitako eguna da. Ekainaren 5ean ospatzen da. (Wikipedia)

  

  ingurumen (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2017/04/04 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ilgora 

  iz. 1 iz. Ilargiaren goraldia, ilargi berritik ilargi betera doan 14 eguneko aldia. Ik. gorapen. Ilgorak eta ilbeherak. Ilbeheran baino ilgoran hiltzea onuragarriagoa dela sinesten dutenak. 2 iz. Ilgoraren erdiko eguna, ilargiaren erdia argiturik dagoena. Ilgora, hemezortzian, asteazkenez. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ilgora (V, G, AN-erro; Lar, Añ, Hb ap. Lh, H). Ref.: A; Holmer ApuntV.

  “Luna creciente” Lar y Añ. “Ilgora, ilgoria, lune croissante. […] Ilgora erdia, lune croissante à la moitié de son cours” H. Illargiaren gora-berak zenbat dire? –Lau: […] illargi berria, ilgora, illargi betea ta ilbera. Bera EEs 1915, 165. Ilberan baño ilgoran iltzea onuragarrigoa dala batzuek sinisten dute. JMB ELG 82. Ilberak eta ilgorak alperrik izan dira guretzat. NEtx LBB 176.

  (Uso pred.). [Illargia] ilbera ez dagoenean, ilgora dago. Txill Let 120.

  Sinonimoak: iz.

      [gorapena]: gorapen (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cuarto creciente, luna creciente
  fr iz. premier quartier de lune, lune montante
  en iz. crescent moon, waxing moon, first quarter
  port iz. quarto crescente

  Ilgora indarrean dago.[Naturaren mintzoa, Pello Zabala (Alberdania, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ilgora (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

  Save

  Save

   
• 

  Maite 11:08 pm on 2017/03/27 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  intziri 

  iz. 1 iz. Oinazearen edo atsekabearen ahozko adierazpen hitzik gabekoa. Ik. zinkurin; espa; antsia². Gizonen negar, deiadar, oihu, intziri, auhenak. Intziri sarkorra, mina. Negar intziriak. Intziriak baizik ez ziren entzuten. || Irud. Hostope ilunean haizeak intziri. 2 iz. Txakurrak eta kidekoek egiten duten ulu antzekoa. Txakurren intziriak, zaldien irrintziak, lehoi eta zezenen orroak. Otsoa intziriz hasten zaio deitzen. intziri egin Emakumeek hartaz negar eta intziri egiten zuten. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [oinazearen adierazpen hitzik gabekoa]: ai, aiene, aieska, aiots, auhen, hileta, kexa, kexu, deitore Ipar., dolamen Ipar., pleinu Ipar., espa Heg., erosta Bizk., inkesa Bizk., adia Gip., zinkurin Ipar./Naf., aieneka g.e., alaka g.e., donabera g.e., oihuska g.e., arkuma Ipar. g.e., oihumin Ipar. g.e., espadasun Gip. g.e., ainkuri Naf. g.e., ainuri Naf. g.e., kexadura Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. gemido, sollozo, lamento; suspiro (2) iz. gemido; [txakurrena, otsoena…] aullido
  fr iz. hurlement, gémissement, lamentation
  en iz. groan, moan; wail
  port iz. gemido, soluço, lamento; suspiro

  Sakon egin zuen intziri.

  

  intziri (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

  Save