Gaurko hitza

Updates from iraila, 2016 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 1:26 pm on 2016/09/30 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itzultzaile 

  iz. Itzultzen duena, bereziki hizkuntza batetik beste batera itzultzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  itzultzaile (Dv), itxulitzaile (Lar).

  1. (El) que vuelca, da la vuelta. “Trasegador” Lar. “Galdatu ditut belhar ephaileak eta itzultzaileak” Dv. Atzo galdegina dut baratzearen lur itzultzailea. Etchebarne 118.

  2. (Dv > A). (El) que devuelve, restituye. “Ohoin hainitz, itzultzaile guti” Dv.

  3. (G-azp-goi-nav, BN-arb ap. Gte Erd 60), itzultzale. Traductor. Itzultzaile on andana bat. Mde Pr 245. 70 itzultzale omen zirelakotz. Zelaiberri Herr 18-12-1958, 4. Itzultzaleak ez du errua beure. Or in Gazt MusIx 50. Heineren olerkien itzultzaillea. Alzola Atalak 108. Nihaur izanez arteko itzultzale. Larre ArtzainE 298 (itzultzaile 287). Euskal itzultzaileak. MEIG VII 101. En DFrec hay 10 ejs. v. tbn. Berron Kijote 13.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. traductor, -a
  fr iz. traducteur, -trice
  en iz. translator
  port iz. tradutor(a)

  Hain trebakuntza handia behar du itzulpenak, zioen Feijóok, non esango bainuke aiseago aurki daitezkeela idazle onak jatorrizko hizkuntzan, itzultzaile onak baino. [Mentura dugun artean, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  itzultzaile (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:44 pm on 2016/09/29 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  istilu 

  iz. 1. Egoera larri batean sortzen den eztabaidazko zarata, iskanbila. Autoek elkar jo dutenean istilu bizia sortu da gidarien artean. 2. Arazo edo auzi eztabaidatsua. 3. Arazoa, estutasuna. Zenbat istilu eta buruhauste! (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [iskanbila]: ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, demanda, errieta, errietaldi, etiketa, gorabehera, iskanbila, kimera, lipizta, liskar, liskarraldi, mokoka, mokokaldi, tirabira, tirabirako, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., xaribari Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., sesio G-N, kalapita Ipar./Naf., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., liskarreria g.e., zirriparra g.e., ahaka zah., ateleka zah., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., haparka Ipar. g.e., despita Gip. g.e., biahore Ipar. zah., debadio Ipar. zah., disputa Ipar. zah., atralaka Bizk. zah., bilaka Zub. zah., arroitu Naf.

      [estualdia]: Gip.ataka, egonezin, estualdi, estura, estutasun, ezinegon, hinka, kinka, larri, larrialdi, larridura, larrimin, larritasun, larriune, arrangura Ipar., arteka Ipar., behar-ordu Ipar., herstura Ipar., kexa Ipar., kexaldi Ipar., zinak eta minak Ipar., angustia Heg., elorrio Bizk., hertsidura Zub., estu g.e., herrestadura g.e., larri-ordu g.e., trantze Heg. beh., antsia Heg. g.e., arbin Bizk. g.e., erreki Gip. g.e., estres Ipar. zah., kexagune Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. alboroto, jaleo, estrépito, bulla, jarana (2) embrollo, enredo, lío, incidente, follón (3) apuro, trance
  fr tapage, pagaille, chahut, vacarme, troubles
  en (1) iz. [zarata] uproar; racket, row, din; noise (2) iz. [arazoa] commotion; disturbance; trouble; incident

  Naziorik aurreratuenetan ere istilu gorriak sortzen dituzte arratoiek. [India harrigarria, Gotzon Garate (Elkar, 2001))] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  istilu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2016/09/12 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  izerdi(-)bitsetan 

  adlag. izerdi-bitsetan edo izerdi bitsetan. Izerdi asko dariola. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: adlag. Bizk.

      [izerdi-patsetan]: izerdi-patsetan, izerditan, izerdiz, izerdi-uharretan Bizk., izertzan Bizk., izerdi-lapetan Bizk./Naf.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es empapado de sudor, sudando a chorros, sudando a mares
  fr suant à grosses gouttes
  en dripping with sweat; sweating buckets
  port passando muito calor

  Izerdi-bitsetan iritsi naiz etxera!

  

  izerdi(-)bitsetan (FlickrCC, Ana María Guardia)

   
• 

  Maite 12:10 am on 2016/09/06 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itogarri 

  izond. Arnasa hartzea eragozten duena. Gela itxi eta itogarriak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: izond.

      [asfixiagarria]: asfixiagarri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. asfixiante, sofocante, irrespirable; agobiante
  fr izond. asphyxiant, -e ; étouffant, -e
  en izond. suffocating, stifling
  port izond. asfixiante, sufocante, irrespirável

  Azken egun haietan zebilen hego-haizea eta egun hartan bertan egiten zuen bero itogarria onerako suertatu zitzaizkidan, lagungarri nire asmoa errazago betetzearren. [Euliak ez dira argazkietan azaltzen, Joxemari Iturralde (Erein, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  itogarri (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:28 pm on 2016/07/27 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  izkira 

  iz. ZOOL. Dekapodoen ordenako zenbait krustazeoren izen arrunta. Ganbaren antza dute, baina txikiagoak eta hau bezala jangarriak dira. • izkira handi. Gardena da, marra gorriduna eta sabelaldea garatu samarra du. Preziatuena da (Palaemon serratus). || izkira zuri. Estuarioen zati hareatsuetan bizi da eta kolore arre-zurixka du (Crangon crangon). iz. (L, BN eta GN) 1. Ardiak lepoan daraman zintzarria. 2. (hed.) Pertsona berritsua, txotxoloa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [izkira] : ganba (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Zool.) camarón, quisquilla
  fr crevette
  en prawn, shrimp
  port camarão

  Ez atzera eta ez aurrera, inolako erabakirik ezin hartuta ibili nintzen, putzuan geratutako izkira bezala .[Arrainak ura baino, Hasier Etxeberria (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  izkira (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 8:16 pm on 2016/06/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  itsastxori 

  iz. Itsasertzean soilik bizi den hegaztia, eskuarki itsastar bizidunez, bereziki arrainez, elikatzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  itsas txori (V, G, L, B), itsas-xori (Dv, Hb ap. Lh), itxastxori (V-gip), itsaxori (B), itxetxori (V-ger). Ref.: A (itsastxori, itxasori); Ort Voc (itxetxori); Etxba Eib (itxastxori); EAEL 93.

  “Oiseau de mer” Dv. “1.º (V, G, L), gaviota en general. 2.º (V-ger), mallón, una gaviota llamada kaio en Lekeitio. 3.º (L-ain, B), aves frías. 4.º (V-m), aves de paso” A. “Itsaxori (B), ave fría” Ib. “Itxetxoridxen kontue: suceder lo que a gaviotas, que cuanto más viejas, son más hermosas” Ort Voc. Alzion daritzan itsas-xoriak. SP Phil 263 (He 265 itsas-xori). Talapean ianari-billa ebilzan itxas-txoriak. A BGuzur 55. Itxastxori asko etorrela kanpotik kalara. Echta Jos 93. Itsas-xori gehienak bezala zuriska da arruntean itsas-epherra. Zerb GH 1925, 34. [Itxaso zabalean] itxas-txorijak dabiltz igesi. Enb 61. Ontzi-tantaietan eundaka zabiltzen itsas-txoriak. ‘Goélands’. Or Mi 8. v. tbn. Amilgain Euzk 1930, 447. [Itxasoan] itxastxoriak erabilli oi duen bealdeko egaldia. TAg Uzt 146. Itxastxori zuriak. Ib. 93. Itxas kanpotik kaio (itxas txoria) talde bat. NEtx LBB 271. Itsas-txori luma nabardunak. “Pelagi volucres”. Ibiñ Virgil 77.

  Sinonimoak: iz.
  [itsastxori] : kaio, antxeta
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es gaviota
  fr mouette
  en seagull
  port (pájaro) gaivota

  -Itsasoan ekaitza denean, itsas txoriak Oria errekan gora joaten dira. [Pospolo kaxa bat bezala, Patxi Zubizarreta (Pamiela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  itsastxori, #27hizki27argazki (FlickrCC, Dabid Martinez)

  Ikusi “itsastxori” Dabid Martinezen #27hizki27irudi egitasmoaren blogean

   
• 

  Maite 7:01 pm on 2016/06/16 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  iturburu 

    iz. 1. Lur azpiko ura azalera isurtzen den aterabidea. 2. (hed.) Jatorria, hasiera. Alperkeria da bizio guztien iturburua. • iturburu-lengoaia. INFORM. Programa bat idatzita dagoen jatorrizko lengoaia, ordenadoreak egikaritu ahal izan dezan aurrez mihiztatzaile, interpretatzaile edo konpilatzaile baten bidez beste lengoaia batera itzuli behar dena. || iturburu-multzo. MAT. Korrespondentzia batean, B multzoan gutxienez irudi bat duten A-ko elementuen multzoa. || iturburu-programa. INFORM. Iturburu-lengoaian idatzitakoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [uraren aterabidea]: iturbegi, iturri, urburu Ipar.

      [hasiera]: ama, etorburu, etorki, iturri, jatorri, sorburu, etorbide Bizk., jator g.e., sorterro g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. manantial, fuente (2) iz. (hed.) fuente, principio, origen
  fr iz. source
  en (1) iz. spring (2) iz. source; origin
  port (1) iz. manancial, fonte (2) iz. (hed.) fonte, origem

  Iribas herritik abiatu gara eguraldi ederra lagun. Berehala, bide-seinale zopa aurkitu dugu, gorriak, zuriak, berdeak eta horiak. Guk zuri eta berdeak jarraitu ditugu Aitzarratetako iturbururaino heltzeko. Pista zabala segituz, erraz heldu gara Arotzeneko bordaren ondora eta aurrerago jarraituz iturburuaren ondora iritsi gara. Bertan jaiotzen den Ertzilla ibaiaren urek hots handia ateratzen dute eta garai hauetan ikuskizun paregabea da. [Iribaseko iturburuak, Mikel Arrizabalaga (Berria.eus, 2016-06-12)]

  

  iturburu (Pixabay, CC0 Public Domain)