kandela
1 iz. Argi egiteko erabiltzen den argizarizko pieza, gehienetan zilindro formakoa, ardatzean metxa bat daukana. Ik. bildumen. Kandela bat piztu. Kandela-argitan. Kandela-argi ikarati baten gisa. Kandela bedeinkatuak. Erretzen ari den kandela zara, erretzen ari zarela dakizuna. 2 iz. (izotz eta kidekoen eskuinean). Nonbaitetik tantaka erortzen den ura izozten denean zintzilik gelditzen den izotz puska. Ik. burruntzi 3. Hotzaren hotzez ur jelatuzko izotz kandelak egin dira. 3 iz. Fis. Argi intentsitatearen unitatea. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
kandela. Tr. Kandela es la forma más usual, salvo en suletino y roncalés donde se atestiguan k(h)andera y kandra respectivamente; hallamos además gandera en JesBihD y Prop. En DFrec hay 13 ejs. de kandela . 1. (V, AN, L, BN, R; Lcc, Volt 97, SP, Mic 9v, Urt IV 128, Lar, Añ, Gèze, Dv, H), gandela (L; Dv, H), kandera (BN, kh- S; Arch VocGr , Chaho (+ kh-), H), gandera (BN; VocBN , H), gandea ( VocBN .(s.v. hil)), kandel, kandra (Sal, R). Ref.: VocPir 352; A (gandela, kandela, kandera, kandra); Lrq (khandera); Iz ArOñ , R 404; Etxba Eib ; Elexp Berg. Vela, candela. ” Kandela, chandelle. Errenta ioiten dute kandelan ” SP. “Vela de arder, kandelea ” Mic 9v. “Le flambeau” Arch VocGr . ” Hil ezazu gandea hori, éteignez cette chandelle” VocBN . ” Kandela-kondo, cabo de vela” A. ” Kandela bat ixotizu animeri ” Etxba Eib. ” San Antonioi kandelia ipintzera doia ” Elexp Berg. Tr. Documentado en todos los dialectos.
Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[argi egitekoa]: argizari, xirio Ipar., ezko-argi g.e., ezko Ipar. g.e.
[izotz-kandela]: izotz-burruntzi, izotz-kandela, ziztor, kandeloi g.e., kandalu Zub. g.e.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) iz. vela, cirio, bujÃa (2) iz. tipo de subasta en la que el tiempo para licitar está limitado por la duración de una vela (3) iz. (Fis.) [unitatea] candela
fr iz. chandelle, bougie
en iz. candle
port iz. vela, cÃrio
Testuinguruan
Kalabazak hustu, kandelak piztu… (Gau beltza)
Reply