oskol

1 iz. Fruitu batzuen azal gogorra. Intxaur oskol baten sarturik bezala gentozen. Hurraren oskola. 2 iz. Animalia batzuen babesgarri gogorra, bizkarraldea estaltzen diena. Ik. maskor. Dortokaren oskola. (Hiztegi Batua)

Orotariko Euskal Hiztegian

1 oskol. Etim. Para su relación con koskol, mokol…, v. FHV 272.

1. (V-ger-m-gip-al, AN; Lcq 38), ozkol, ozkoli (Dv (V)), ozkole (Dv (V)). Ref.: A; SM EiTec2; Etxba Eib. Cáscara; corteza. “Capsule” Dv. “(AN), corteza de árbol, conjunto de epidermis, cubierta herbácea y liber” A. “Ez da ona arrautza oskolak ollueri emotia, gaizki ikasten dabelako” Etxba Eib. “Oskoletik urten baño len kukurrukua, se dice del que quiere ser mayor sin primero ser pequeño” Ib. v. 1 koskol. Algadoia aurkituten da aritx txiki baten ozkolian gaztañia lakatzian legez. Ur Dial 39 (It kosko, Dv, Ip kusku). Gaztañek eldu daitezenian, toki batera pilatu. Baña oskoletik ez atera. Oskol edo kirikiño barruan obeto irauten dabe. Karmengo Amaren Egutegia 1952, 119 (ap. DRA). (Fig.) Irakurririk ipuiaren aterakizun ta ondoren ederra ta nenkusanean, oskol edo azal zatarra ausirik, barruan zegoan mami gozoa. VMg XI. Suziriaren antzera iaroldarkina igoko da, baina askoz ere azkarrago. Aizearen euspenak azaleko giroa berotzen dautsanetik, bere lastertasuna aundiegia balitz, giroa lar izatera letorke eta oskoletik urtuz berak ere ler dagike. EG 1957 (7-8), 111.

2. “(V-ger-m), uña” A. v. ATZAMAR-OSKOL. Erpuru edo atz nagosiko oskol edo atzazalaz . kaisk estanda eragiñ edo lertu [zorria]. A Ezale 1897, 209b.

3. “(V?), concha” A. Barakuloari bezela, bere oskol aztuna karriatu eziñik, bizia naran dijoakio. Elizdo EEs 1929, 177.

4. “(V-m), castaña huera” A.

5. “(V-m), cúpula de la bellota” A.

6. Coraza. Bularrekoa zuten burnizko oskol irudiko ta aien egal-zarata, gudara tarrapatan diyoazan zaldi askodun gurdiena zan. Ol Apoc 9, 9 (Lç, He halakreta, TB suiburni, Dv bulharretako, Ip, Ker, BiblE bul(h)arreko, Ur (G) lorika, Ur (V) loarika).

7. (Adj.). “(V-m), cosa pequeña, insignificante. Baserri oskol, aldehuela. Etxe oskol, casucha” A. Cf. 1 oskil. Batu zirean bein biak / ardandegi oskol batean. Azc PB 52. Batxi-guzur bizi zan baserri oskolean edo aldaurian. A Ezale 1897, 151a. Gaur ez bakarrik urietan, baita elizate ta baserririk oskol ezerezenetan ere erderaz egiten dira iragarri oek. EEs 1913, 97.

ARRAULTZA-OSKOL, BULAR-OSKOL, INTXAUR-OSKOL. etc. v. arraultza , bular, intxaur, etc.

OSKOLPE (En casos locales de decl. sing.). Oro da usteldu / ta indartsu biztu. / Arras iñausia, / gero oskolpeko azia. / Arduraz moztua, / lurrera sartua, / barrenez landua, / ez agortua. Olerti 1960, 209.

Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

[fruitu batzuen azal gogorra]: azal, kosko g.e.    

[maskorra]: maskor, kusku Ipar.

Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

es (1) iz. cáscara, corteza, cascarón (2) iz. zuro, mazorca desgranada (3) iz. (Zool.) caparazón, concha
fr iz. coquille, écorce, carapace, coquillage, écaille
en (1) iz. shell (2) iz. (Zool.) shell
port (1) iz. cáscara, corteza, cascarón (2) iz. zuro, mazorca desgranada (3) iz. (Zool.) caparazón, concha

Testuinguruan

Harean erdi lurperatua zegoen oskol handi bat aurkitu zuen. [Ortzadarra sutan, Fernando Morillo (Elkar, 2003)]