Gaurko hitza

Recent Updates Page 13 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:56 pm on 2022/04/22 Permalink | Reply
  Tags: X ( 52 )   

  xortaka 

  adb. Tantaka. Isurtzen dute ura ez xortaka, baina bai turrustaka.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  xortaka. (L, AN, BN, S; SP, VocBN, Dv, H), zortaka, txortaka (Lar, Añ). Ref.: A; Lh. Gota a gota. “Goutte à goutte” SP. Tr. La forma general es xortaka. Hay zortaka en Haraneder, J. Etchepare (junto a xortaka ), Leon y Xalbador, y txortaka en un ej. de Orixe.

  Eta Iainkozko gauzen ezti gozoa emero isurtzen duzula xortaka. SP Phil 336 (He 338 zortaka). Ez xortaka, ene Iauna, / baiñan, furs nigatikan, / hau da Odol darizuna, / oiñ eskuetarikan. Arg DevB 187. Hedoiek […] ixurtzen dute ura ez xortaka bainan bai turrustaka. Prop 1884, 180. Othoitzek, erran badikate, grazia ematen daukute xortaka: sakramenduek aldiz burrustan. Dih MarH 364 (ap. DRA). Bainan ur-kotera bethi eta barnago xortaka sartzen ari etxeari behera! Arb Igand 46. Bertzaren zolarat xortaka erortzen baita haren [olioa] . JE Bur 87 (86n zortaka). Ez dute astirik izandu izkuntza ori beren gogoan txortaka iragazi dedin. Or LEItz 34s. Xirioa xoraturik / xortaka zoakularik. Iratz 147. Ur dadin odol-xortaka / zure bihotz barnera. Ib. 110. Odolaz bezalako izerdi bat bazarion lurreraino zortaka. Leon Lc 22, 44. Zortaka ixurtzerat hor baitut utzia / herri huni diotan maitasun guzia. Xa Odol 349.

  (Con reduplicación intensiva). Bethi alderdi batetarat ixuriz xortaka xortaka laurden bat olio fin. ECocin 30. Xorta-xortaka eman osoki bizia.vIratz 173. Ezkoa balitz bezala, xorta-xortaka / hertzetaratzen [zait] bihotza. Ib. 103. Xorta-xortaka biltzen ditugu hek utzi amets ondarrak. Ib. 181.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [tantaka]: tantaka (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. goteando, gota a gota
  fr adb. au goutte-à-goutte
  en adb. a few at a time, one at a time; (uncountable) little by little, bit by bit; (liquid) drop by drop
  port adb. gota a gota

  Testuinguruan

  Ura xortaka isuri dute. 

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:41 am on 2022/04/21 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  amainari 

  iz. Seduzitzen duena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  amainari. “Celui qui aime à employer des paroles flatteuses et fallacieuses” Dv (→) A.

  Sinonimoak: iz.

  [amainari] : limurtzaile, seduktore, seduzitzaile

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. seductor, -a
  fr iz. séducteur, séductrice; charmeur, charmeuse
  en iz. seductive, (male) seducer, handsome devil, (female)seductress, temptress
  port iz. sedutor(a)

  Testuinguruan

  Amainari aparta zen, eta bere sortzeko gaitasunarekin ikusleak erakartzen zituen. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 2:31 pm on 2022/04/20 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  uztargi 

  iz. g.er. Ostadarra. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  uztargi. (G, AN; Lar→H, Añ, Izt 65r, Hb, Dv (G, AN)), ustargi (G-azp-to; A Apend ). Ref.: A; Bähr ArcGp (ustargi, uztargi). Arco iris. “He preguntado a varias personas cómo se llama en Guipúzcoa el Arco Iris y entienden ostrellaka, aunque es algo más común en muchos pueblos uztargia” Ur, carta a Bon BAP 1954, 269. v. ostargi, ortzadar, ostarku, ARGI-UZTAI. Paratuko dút nere uztargia lañuetán, bakearén señále nere ta zuén ártean. LE Doc 85 (v. tbn. Kop 141). Aingeru sendo bat zerutik jatxitzen odeiez inguraturik eta uztargi bat buruaren gañean. Ur (G)Apoc 10, 1 (Lç orzadar, Dv, BiblE ortzadar, He holzadar, TB oltzader, Ip, Ol ozadar, Ur (V) ustarku, Ker ostarku). Baletozke bezela / uztargiyan beera / mitxeletak jaikitzen / zaizkate gañera. RArt EE 1882a, 169. Ikus dezagun laster uztargi, / kolore ederrez betea. AB AmaE 56. Neure ostarkua (uztargia) ipinten dot odeietan; bera izango da lurragaz egiten dodan Alkartasunaren ezaugarri. Ker 9, 13. v. tbn. Izt C 236. TAg Uzt 53.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [ostadarra]: ostadar, ostarku Bizk., ortzadar Ipar./Naf., Erromako zubi, Jaungoikoaren gerriko G-N, Jainkoaren paxa, zubiadar Zub.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. arco iris
  fr iz. arc-en-ciel
  en iz. rainbow
  port iz. arco-íris

  Testuinguruan

  Bat-batean uztargia agertu zen. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:30 am on 2022/04/19 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  ogigazta 

  iz. Bizk. Erbinudea. Ik. satandera. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ogigazta.
  ogigaztai (Lar, Añ (V), VocCB→Dv (V, G), H, Zam Voc), ogigaztae (V-ger), ogigastae (Mic), ogigaztaa (V-gip), ogigaztaia ((det.).V-gip). Ref.: A (ogigaztae); Iz ArOñ (ogigaztaa); Vill (comunicación personal).
  Comadreja. “Comadreja, ogigastaea” Mic (en la ed. de Fita ). “Belette” Dv. Cf. LzG: “Paniquesilla, comadreja (Araya, Contrasta, etc.)”. v. erbinude. Ogi-gaztaiak egiten ziozkan gizon bati kalte andiak etxean sartuta, itoaz ollo ta usoak, ta janaz arrautzak. VMg 37. Ogi-gaztaia zar batek ezin artu zituen saguak oñak astunak zeuzkalako. Ib. 64. Katamixarrak eta ogigaztaiak guda ixugarrija ei erabillen alkarren artian. ‘Entre las ardillas y las comadrejas’ . Otx 58. [Zangurruba] ogigaztae-nagosijaren guda-txabolaragiño eldu zan. Ib. 59 (v. tbn. en la misma pág. ogigaztae jagole y en Bilbao IpuiB 241 Ogigaztae Nagusi). Axuriari ogigaztaeak ikutu eztagion, abarka zarrak kortan erre ta ganera ogia ta gaztaẽa ormazuloetan eta kutunean axuriari ipinten ddakoz. (V-arr). A EY I 145. Ogi-gaztaẽa etxean sartu eztaitean, abarka zarren batzuk erreten dabez askok. (V-gip). Ib. 46. [Zangurruak] atara burua ta ia ogigaztairik zelatan egoan begiratu eban. Bilbao IpuiB 241. Ona emen lurrean tatarras dabizanen kokoetarik zuentzat loituta dagozanak: ogigaztaea, sagua ta musker mueta guztiak. Ker Lev 11, 29 (Ur, Ol erbiñude, Dv anjerejer, Bibl, BiblE sator).

  Sinonimoak: iz. Bizk.

  [erbinudea]: erbinude, anddereder Ipar., satandera Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) comadreja (Mustela nivalis)
  fr iz. belette
  en iz. (Zool.) weasel
  port iz. doninha

  Testuinguruan

  Ogigazta baten gisa zebilen batetik bestera. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:26 am on 2022/04/18 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  sarramuska 

  iz. Haserrea edo atseginik eza adierazten duten hitzak, hotsak edo putzak.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  sarramuska. (V-gip, AN, L, BN), sarramuskia (V-gip). Ref.: A; Lh; Iz ArOñ (sarrámuskixa).
  “Refunfuño” A. “Murmure, grognement” Lh. “Sarrámuskixa bat eiñ, echar una bronca” Iz ArOñ. .

  Sinonimoak: iz.

  [sarramuska]: marmar, marmario, purrustada

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. refunfuño, queja
  fr iz. murmure, grognement
  en iz. grumble, gripe
  port iz. resmungo, grunhido

  Testuinguruan

  Hasieran marmar apala besterik ez zena handituz joan zen, sarramuska ozen bilakatu arte. [Kasandra leihoan, Fito Rodriguez, Txalaparta, 2006]

  

   
• 

  Maite 11:44 pm on 2022/04/16 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  pintzel 

  iz. Kirten baten muturrean itsasten den ile edo zuntz sorta batez osaturiko tresna, gainazal batean pintura edo antzeko gairen bat hedatzeko erabiltzen dena. Ik. brotxa; zurdaki. Margolariaren pintzelak.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  pintzel. (V-gip; T-L; -nz- Lar, Añ), pintxal (V-gip). Ref.: Etxba Eib (pintxal); Elexp Berg. “Pincel, pinzela, antzeskaia” Lar. “Blaireau, pinceau” T-L. “Pincel, brocha. Zuloagatar Iñazion pintxala, mundu guztian ezaguna” Etxba Eib. Figura nahi baduzue pintatu, har zatzue eskoletako koloreak, tintak eta pintzela. ES 188. Au guzia da bertze ainbertze golpe pintzelarekin ematentugunak (B, s. XVIII). BOEans 791. Biolinaren tokian, nai pianua dala, nai pintzelak nai beste antze (arte) ta jakintzaren bat ikasi daike. A LEItz 134. Bostortza bañon trebeago, pintzelak erabiltzen dituena. Egan 1955 (1-2), 9. Pintoreak trebeki jakin zuen neskatoaren begitartearen berezitasuna foto isil, kaskar hartatik bere pintzelaz aldatzen. Mde HaurB 68. Kuadro bat, irudi bat ikustean, zein pinzel edo kirtenaz pintatua izan den jakiteak. Vill Jaink 36.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. pincel
  fr iz. pinceau
  en iz. brush; paintbrush
  port iz. pincel

  Testuinguruan

  Pepponek, jakin gabe nola, eskuan aurkitu zuen iruditxo hura, eta orduan pintzel txiki bat hartu eta lana txukun-txukun egiten hasi zen. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)]

  

   
• 

  Maite 9:46 pm on 2022/04/15 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zelaitu 

  ad. zelaitu, zelai/zelaitu, zelaitzen || du ad. Lautu, berdindu. Lehen lakatzak ziren bideak leundu eta zelaituko dira. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  zelaitu.

  1. (Ht VocGr 438, Lar, Añ, Lecl; -lh- SP, Arch VocGr, Dv, H), zelaiatu. Allanar(se). “Rellanar” Lar. “Allanar” Lar, Añ. “Igualar” Añ. Lurreko erregeak sartzen direnean hiri batean lehenbiziko aldian, bideak zelhaitzen eta arrimatzen ohi dire. Lg II 126. Len lakatzak ziran bideak leundu eta zelaituko dira. AA III 536. Bide aldapadunak zelaituko dira. Oteiza Lc 3, 5 (Brunet, Or MB 62, IBk, IBe zelaitu; Lç planatu, Ol ordotu). Diruak malkharrak zelhaitzen. Dv Proverb 96 (ap. DRA). Ez naiz ihartu, ez ihartuko, segur dut bizia, / ez badautet azpian zelhaitzen mendia. Elzb Po 202. Erdaldun izan baño lenago / atxok nai dogu zelaitu, / mendi tontorrok beera jausirik / landa eginik geratu. AB AmaE 67 (tal vez ‘caer al suelo’). Hasteko, mendiaren zathi bat behar izan zuten zelhaitu. Zby Pel 52. Zelaiatuko dira mendi goititu oiek ere. Camp in Lander RIEV 1907, 430. Zuek lurrikara izugarriren batek […] zelaitu bazenduez. A EEs 1916, 108. Zelaitu aren zidorrak. Ir YKBiz 39. Zelaitzen du [lurra], lênbailên azia sor dedin. Or Eus 104. Nola zelaitu zenitun ene burukerien tontorrak. Or Aitork 217. Barriztatzen edo atonduten dabiltz inguruak, zelaitu, zugaitz barriak, urki landarak jarri dabez. Agur 22-7-1972 (ap. DRA). Lenengotan izan ebazan burukomiñak jagi ziran zoztorrak zelaitzen. Onaind STeresa 104. Egin behar nuen metra erdi gorako murru bat bidearen zelaitzeko. Etchebarne 108. Lekua bada aldaztsu, / zelaitu bear indartsu. Ayesta 54. En DFrec hay 2 ejs. de zelaitu.
     “300 kiloko arria ederki zelaitu du bizkarrean” (G-azp).
  2. Caer al suelo; derribar. Troka baten jausirik / dakus [osagillea] zelaitua. AB AmaE 341. Ikusiko da euren sutunpak / eziñ ebela / zelaitu Leon jasarriten dan / jartokia. Ib. 131. Lurrera zelaitzeko [Dabidek] / Goliat fuertea. Ib. 410. Aurkietan da zelaituta [Errolan] . Ib. 454.
  3. “Seláittuta (soua), convertido en prado” Iz ArOñ. .

  Sinonimoak: ad.

  [lautu]: berdindu, lautu, ordokitu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. [lurra, bidea] allanar, explanar, alisar (2) du ad. convertir en prado, empradizar
  fr du ad. niveler, aplanir
  en du ad. to level
  port aplanar, nivelar

  Testuinguruan

  Lehen lakatzak ziren bideak leundu eta zelaituko dira. (Hiztegi Batua)