Gaurko hitza

Recent Updates Page 219 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:29 pm on 2017/12/27 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  argi-ilun 

  iz.  1 pl. Argiak eta itzalak. Ik. argi-itzal. Gai horren argi-ilunak. 2 Argiantza. (Hiztegi Batua)

  Wikipedian

  Argi-iluna (italieraz: Chiaroscuro) argia eta ilunaren arteko kontrastea areagotzen duen margolaritza teknika da. Normalki kontraste hauek konposizio osoari eragiten diote. Teknikaz gain artista eta artearen historialariek hitza erabiltzen dute hiru-dimentsiotako objetuen bolumena itzalen bidez markatzeko erabiltzen den teknika izendatzeko. Zineman eta argazkigintzan ere izen bera hartzen du fenomenoak.

  Hasiera batean margolari flamenkoek eta italiarrek erabili zuten, Cinquecento deritzon garaian. Bere momenturik gorena Barrokoarekin etorri zen, batez ere Caravaggiorekin. Estiloaren garapenetik tenebrismoa etorri zen.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ARGI-ILUN. a) (Pl.). Luces y sombras. “Clair-obscur, argi-ilhun” T-L. Ikhusten du presentean, / bien diferenzia, / argi illhunen artean, / ea zeiñ den handia. Arg DevB 35. Onela, etzera Zu bakarrik Zure epai izkutuan, ortzantza egin aurretik argi illunak bereizten dituzuna. “Lucem et tenebras”. Or Aitork 396.

  Gazteño gaixoak! Argi-illunean ageri zaiek pilpilka gorbelak zikindutako bulartea. ‘Dans l’obscurité diaphane’. Or Mi 64. Baña bestaldetik zetorkion argi-illunera, etzan zearo itzali gizaundiaren irudia, arik-eta ibilbidea okertu zuan arte. TAg Uzt 190. Ez da, hitz batean, argi-ilunik, eta argi-ilunean dago maiz gizatasun mardula. MEIG II 56.

  b) Linterna. Eskopeta artuaz joan zan sukaldera, nun zegoan argi illun bat, katillu baten olioaz jartzen zuana egunero andra Josepak, Anjel eritu zan ezkero. Apaol 71. Makill bat esku batian ta argi illun (linterna) bat bestian. M.A. Iñarra EE 1893a, 13.

  “Bide kurtzetan sarri egunsentian ta ilunkeran orio-usaina lakoa, atsa, egoten da; […] Amezketan argi-ilunen usaia esaten zitzaion oni” A EY I 257s.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Pint.) claroscuro
  fr (Pint.) [contraste de luz y sombra] clair-obscur
  en (Pint.) [contraste de luz y sombra] (Italian) chiaroscuro
  port (Arte) claro-escuro

  Caravaggiok gailurrera eraman zuen argi-ilunaren teknika, eszenaren itzalak ilunduz eta hainbat objektu argi fokuen bidez garrantzitsu bihurtuz.

  

  argi-ilun (Irudia: Wikimedia Commons, Jabetza Publikoan)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:47 pm on 2017/12/26 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  largoro 

  adb. Kopuru handian; ugaritasunez.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  larguro. v. largoro.

  largoro, larguro (V-ger-ple-arr-oroz-m ap. A; Mic). En abundancia. “Abasto” Mic. Zatozenean itz egingo dugu lasai ta larguro […]. (Nere amak maiz erabili oi zuen itz latin-irudiko au). (A, carta a Bähr, 30-7-1925). ABibl. Mutillak larguro bota deutso azukerea. Berriat Bermeo 388.

  Sinonimoak: iz.
  [barra-barra]: ugari, ugariki, erruz, jori, oparo, barra-barra, mara-mara, ibaiaz, ibaika (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (5000, Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. abundantemente; en abundancia
  fr loc adv abondamment adv, en abondance 
  en amply, abundantly, plentifully
  port em abundância

  Mutilak largoro bota dio azukrea: el mozo le ha echado mucho azúcar (5000 hiztegia)

  

  largoro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2017/12/25 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kilimiliklik 

  iz. (BN) Dangada edo zurrutaren onomatopeia. Kilimiliklik irentsi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kilimiliklik (BN-baig, Sal ap. A; H).

  “Terme arbitraire dont se servent les enfants en un jeu qu’ils disent: Olio sopa, tipula salda, kilimiliklik” H. “Onomat. del trago. Kilimiliklik, ik ezpaduk nai nik (Sal), si tú no lo quieres, lo quiero yo. Kilimiliklik iretsi (BN-baig, Sal), tragar de golpe algo” A. “Terme dont se servent les enfants dans la formule d’élimination: xirrixti-mirrixti. Kilimili-klik iretsi, ingurgiter” Lh. v. hikilimikiklik. Nik iretsi nuen lehen-bai lehen, kilimiliklik, […] ophorraren barnekoa. Elzb PAd 69. Nabar-Goitiko ogi ona lagun, baderamatzagu kilimiliklik xerriki hotz xeheak eta lotuak gira ja biperrekilako arroltze-moletari. JE Ber 26.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es glup
  en slurp, glug
  port glub

  Baga, biga, higa,
  laga, boga, sega,
  Zai, zoi, bele,
  harma, tiro, pun!
  Xirristi-mirristi
  gerrena plat,
  Olio zopa,
  Kikili salda,
  Urrup edan edo klik …

  ikimilikiliklik …

  (Mikel Laboa)

  Kilimiliklik, hik ez baduk nahi, nik. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  kilimiliklik (Irudia: smh.com.au)

   
• 

  Maite 8:05 pm on 2017/12/24 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  donkitu 

  ad. Eskaini.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  donkitu (Lar, Lh).

  “Dedicar, consagrar” Lar. “Consacré” Lh. Nola lehenbizikorik Jainkoa hasi den begi onez behatzen Jentilei idekitzeko hetarik yendaia bat haren izenari donkitua. TB Act 15, 14.

  Dedicar. Goitiko Konseju Justiziakoaren Ministroari donkitua. EConst 3. Donkitua izan zan Bilboko Euskalerriako Alkartadeari 1881an. AB AmaE 15. Donkituba Españari (RArt, 1884). JFlor. Txarra bada ere ona nun duben, beorri donkitzen diotana. Alz STFer 111. Daduzkan orriak / Dizkate donkitutzen / Bere… egilliak. Moc Damu 3. Batzarreari donkitu zion itz atsegingarriekatik. RIEV 1907, 325. Naro donkitzen dio ur garbia / nai duenari. Arruti in Onaind MEOE 817. Donkitzen dio egilleak. Ill Testim 2.

  Sinonimoak: ad. zah.

      [eskaini]: dedikatu, eskaini, opa izan, opatu, opetsi Bizk., eskentu Zub., ohereskatu Zub., ohoreskatu Zub., opaldu neol., agindu zah., ofreitu Ipar. beh., ofrezitu Heg. beh., brindatu Heg. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es dedicar, consagrar
  fr dédier
  en to dedicate
  port dedicar, consagrar

  Gaurko lehenengo topa zuei donkitua!

  

  donkitu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2017/12/23 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  basaki 

  adb. Basatiaren gisa. Basaki haziak. Basaki jokatu. Barre egin zuen basaki. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adond.

      [basatiaren gisa]: salbaiki Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) salvajemente, brutalmente
  fr  follement, brutalement
  en wildly, brutally
  port descontroladamente, brutalmente

  Barre egin zuen basaki. (Hiztegi Batua)

  

  basaki (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2017/12/23 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  laratro 

  iz. Bizk. Daratulua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  laratro. v. taratulu. Taladro.

  Sinonimoak: iz.
  [laratro] : daratulu*, barauts, broka(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. taladro, barrena grande.
  fr iz. tarière, chignole, foret
  en iz. drill
  port iz. broca

  Ideia hura laratro baten gisan ari zitzaion barneratzen.

  

  laratro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:54 pm on 2017/12/22 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zigorrada 

  iz. Zigor kolpea; zigorraldia. Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. Inor hiltzen duenak auzitegiaren zigorrada merezi du. || Irud. Heriotzaren zigorradak betiko hondatzen dituen arte. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  1. zigor, zigorraldi, zehaldi, gaztigu, zigor.
  2. zartada, makilada, kankarreko, kolpaldi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. azote, zurra, golpe; castigo
  fr iz. coup (de fouet), raclée
  en iz. lashing, whipping; lash
  port iz. açoite, chicotada, surra, golpe; castigo

  Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. (Hiztegi Batua)

  

  zigorrada (Argazkia: jacksonfreepress.com)