galtzerdi
iz. (batez ere pl.) Oina eta zangoa (osorik, belauneraino edo behealdea bakarrik) estaltzen dituen jantzia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Recent Updates Page 421 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts
-
Maite
-
Maite
zintzilik
adb. Zerbait goiko aldetik loturik edo eutsirik, beheko aldetik inon oin hartzen ez duela, eta higi edo kulunka daitekeela.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â adlag.
[dilindan] : dindilizka, dingilizka, zilintzan, dilindan Ipar., dilingo Ipar., zintzilika Gip., txilintxau Zub., zintzil g.e., dilindaka Ipar. zah.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es colgado, -a, suspendido, -a, pendiente
fr suspendu, -e ; en suspens
en hanging
port pendurado(a)Entzun:Â
-
Maite
kamusatu
ad. desengainatu, begiak zabaldu/ireki; huts egin.
Orotariko Euskal Hiztegian:
kamusatu.
1. “(BN-arb), quedarse chasqueado” A.
2. “Jouer un vilain tour” Lh.
Sinonimoak: iz.
[desengainatu]: desengainatu, desengainua hartu; huts egin (Elhuyar Hiztegia)Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es decepcionar, desilusionar; llevarse un chasco
fr décevoir, être très déçu(e), avoir une déception
en disappoint, let down; to get really disappointed
port decepcionar, desiludir; levar uma decepção o uma desilusãoEntzun:
Arraroa suerta daiteke esatera noana, baina inork sekula kamusatu edo dezepzionatu
ez duenez –bere existentziak ez dio sekula espanturik eragin, ez litzateke inoiz barne kaosean murgilduko–, ez du aldatzeko premiarik izan. [Intimitatea, Hanif Kureishi/Harkaitz Cano (Txalaparta, 2008)]
kamusatu (Gaurko Hitza, CC)
-
Maite
hartaratu
da/du ad. Aipatu den zerbaitetara heldu, eraman; zerbaiterako erabakia hartu; zerbaitetara behartu, bultzatu. Ez zen nire xedea herri hartan gelditzea; baina ustekabe batek hartaratu gintuen. Lehen hartaratu, eta orain bere hitza jan! Bertsolariak, neurriak eta errimak hartaraturik, nahi ez lituzkeen akatsak egiten ditu. • HARTARAZ GERO. Hartara helduz gero; aipatutakoa gertatuz gero. Behin hartaraz gero ni ere ez nengoen isiltzeko.   (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â ad. Â (Adorez 5000)
[hartara eraman]:Â hartara eraman, hartara heldu
[berezitu]: berezitu, espezializatuBeste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es ir, llegar; incitar, obligar, impulsar
fr en arriver là , en venir là , aboutir/pousser à cela
en to drive, to lead
port ir, chegar; incitar, obrigar, impulsar, impulsionarEntzun:Â
Kale ilun batetik etxerako bidean, autobusetik irakurriz nentorrena ezin utzita, neska gazte batek aurrea hartu zidan. Iluntasuna eta ordua, bakardadea eta gizonengatiko mehatxu mendeetakoa gorabehera, ohartu nintzen ez zuela niregandik inolako arriskurik sentitzen. Liburuak irendua ninduen. Ezin izan nuen saihestu: neskak hartaratu ninduen. Irakurtzen jarraitu nuen norbait izateko. [Trepetak II, Angel Erro (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
hartaratu (Gaurko Hitza, CC)
-
Maite
oles
iz. Diosala, agurra; atera heltzen denak egiten duen deia. Olesa eta ate-jotzea da; nor ote dugu? (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Orotariko Euskal Hiztegian:
oles (V, G ap. A; Lar, Añ, H), olas (Aq sg. A).
Fórmula de saludo al llamar a la puerta; fórmula de saludo en gral. “(Fórmula de) llamar a la puerta” Lar. “Ahao, llamando”, “hola, interjección” Lar y Añ. “Modo de llamar a la puerta: oles, nor da emen?” Añ (s.v. puerta). “Palabra que se pronuncia para llamar a uno cuyo nombre se ignora” A.
Eta iñor bada atean, / oles, oles egiten. Mg in VMg 93 (cf. OLES EGIN). Oles! ta oles! etxekotxoak! Or Eus 141. Oles, ezkonberriak; / Jaungoikoak gabon! Ib. 366.
(Vc, Gc ap. A). (Sust.). “Invocación” A. Olesa ta ate jotia da: nor ete dogu? Mg PAb 153. Deituten badeustazu errukizko oles ta txistuakaz. Ur MarIl 48. Orregaitik eztozu zeuk be iñori oles edo jeupada bat esateko asmorik artu izan. Ag Kr 72. Oles jakiña, aurpegi ona, / afaria laister gertu. Or Eus 90. Ekin zion Xalbatek oles antzo. Etxde JJ 110. Agertu-olesa egin eban. Erkiag BatB 91. Kristo ta Anima ezkontideen alkar arteko olesak. Gazt MusIx 181.Sinonimoak: iz.
[diosala] : agur; diosal; salutantzia (Elhuyar Hiztegia)Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es saludo, salutación
fr salutation, salut
en greeting, salutation
port cumprimento, saudaçãoEntzun:Â
Nere irudituan, Eske Garai edo Oles Aro asmatu horren giroan sartu behar da pertsonaia honen inguruko usarioa, baina, gure Eske Garaia hagitz ugaria eta zabala da, egun honetara bakarrik mugatzeko. (…) J. M. Satrustegik, bere aldetik, euskal usarioan aspaldi handitik eskeko leloa adierazten duen Olez edo Oles hitzarekin uztartu zigun Olentzeroren hasierako Olen – hori. (…) Euskal usarioan, oles egiteak, holako zerbait esan nahi du: santu edo pertsonaia mitiko baten izen (edo biografia) errukarria inbokatuz (koplatuz) jende izandun guziagan errukia sorrarazi. (…) Baina hortara, Orentzero horrek, denaz ere, gure olesaro horren hasiera adieraziko luke, izanez ere, abenduan hasi eta San Joanak arte, urte erdia oles eginez bizi izan baita gure herritarrik alprojena. (…) Hala eta guzi, Orentzero hori oles aro bihurtzeko, gehisko behartu dira hor kontuak; izan ere, Orentzero baita, nere ustez, misterio honen izen markatu gabea edo jatorrizkoa. [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Zoaz, kapitaina, ene partetik oles egin daniar erregeari. [Hamlet, William Shakesperare / Juan Garzia (Ibaizalbal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Oles, nor da hemen? Añ, Orotariko Euskal Hiztegia
oles (irudia: zabalganabatuz.org
-
Maite
itxurakeria
iz. 1. Itxura egite gaitzesgarria. 2. Itxuratiaren nolakotasun gaitzesgarria.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz.
[itxurazalekeria] : azalkeria, azaluskeria, faltsukeria, hipokrisia, itxurazalekeria, labainkeria, toleskeria, zurikeria, faltsia g.e., gezurkeria g.e., faltseria zah., filuskeria Ipar. g.e.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) falsedad, fingimiento (2) hipocresÃa
fr feinte, fausseté, hypocrisie
en falseness; hypocrisy
port (1) falsidade, fingimiento (2) hipocrisiaEntzun:Â
Eguraldi ederrari, puntako orduari eta asteburuari esker, begien aurretik pasatzen zirenengan gizartearen kontrasteak zekuskien, zoriontasuna eta zorigaitza islatuak, aberastasuna eta miseria; baina batez ere gizarte aurreratuaren itxurakeria, zeren zoriontsuak ez baitziren hain zoriontsu, ezta aberatsak hain aberats…Â Â [Denak du bere prezioa, Migel Angel Mintegi (Ibaizabal, 2002)]Â (Ereduzko Prosa Gaur)
itxurakeria (Gaurko Hitza, CC)
-
Maite
abortu
iz. 1. Abortatzeko ekintza. 2. Abortatzen den fetua. Lau seme–alaba izan ditu eta abortu bat.
Bi talde nagusi bereiz daitezke: nahigabekoak eta borondatezko abortuak.
Nahigabeko abortua. Enbrioia edo fetu hila bota aurreko egunetan odol-galerak eta alde lunbarreko mina izaten du amak. Karen hondarrak geratzen diren kasuetan beharrezkoa da umetokia aztertu eta legratua egitea. Bereiztu behar dira lehen hiruhilabeteko abortua (lehenik obulua hil eta gero egozten denekoa) eta bigarren hiruhilabetekoa (obulua egotzia izan ondoren hiltzen denekoa). Lehen hiruhilabetekoek gehienetan jatorri genetikoa izaten dute. Egotzitako enbrioi-ehunak aztertuz ikusi da % 70 kasutan aipatu enbrioiek anomalia kromosomikoak dituztela (trisomiak, etab.). Malformazio hauek obulu edo espermatozoidearen meiosiaren asaldura edota ernalketan edo zigotoaren lehen zatiketetan gertatzen den anomaliaren baten ondorio dira eta ez bi gurasoetako batek transmititutako anomalia kromosomiko hereditarioaren ondorio.
Bigarren hiruhilabeteko abortuak arrazoi desberdinengatik gertatzen dira. Honelakoetan zigotoaz kanpoko arrazoiak (sarritan umetokikoak) izaten dira abortuen kausa. Batzuetan enbrioiaren infekzioren bat (listeriosia, esaterako) izan liteke abortuaren eragilea.
Borondatezko abortua. Bi teknika–mota bereiz daitezke: goiztiarrak eta berantiarrak, hirugarren hilabetea eta gero egiten direnak. Teknika goiztiarretan legratua eta umetokibarneko zurgaketa erabiltzen dira. Sistema hau lehen sei astetan anestesiarik gabe erabil daiteke. Sei astetik 12 astera bitartean zurgaketa anestesia bidez eta aspiragailu elektrikoarekin burutu behar da. Teknika berantiarretan amnios barneko suero-injekzioak edota prostaglandina-injekzioak erabiltzen dira.. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
[haurra galtzea]: abortatze, haur-galtze, hilaurtze, ume-botatze, ume-galtze, sein-galtze Bizk., bertitz g.e.
[hilaurra]: hilaur, bertitz g.e.Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) aborto (2) aborto
fr avortement
en abortion
port abortoEntzun:Â
Alberto Ruiz Gallardon Espainiako Justizia ministroak ostiralean aurkeztutako abortuaren lege berriaren aurka mintzatu dira hainbat alorretako pertsona ugari. [Atzerapauso handia, Urtzi Urkizu (Berria, 2013-12-22)]
abortu (Zaldieroa, De Rerum Natura)
Reply