Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 10:57 pm on 2020/08/23 Permalink | Reply
    Tags: A   

    auhen 

    iz. Atsekabearen edo ondikoaren adierazpena. Entzun, Jauna, ene hitzen auhena. Auhen eta deitore darigula. Jeremiasen auhenak. Ene bihotzeko hasperenak lehen dira orroak ezen ez auhenak. Auhenez dagoela bere semearen gainean. Bere hutsak negar-auhenetan deitoratzen zituela. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz.

    [adia]: ai, aiene, aieska, aiots, hileta, intziri, kexa, kexu, deitore Ipar., dolamen Ipar., pleinu Ipar., espa Heg., erosta Bizk., inkesa Bizk., adia Gip., zinkurin Ipar./Naf., aieneka g.e., alaka g.e., donabera g.e., oihuska g.e., arkuma Ipar. g.e., oihumin Ipar. g.e., espadasun Gip. g.e., ainkuri Naf. g.e., ainuri Naf. g.e., kexadura Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. lamento, queja, suspiro
    fr iz. lamentation, gémissement, plainte
    en iz. groan, moan
    port iz. arrependimento, reclamação, suspiro

    Testuinguruan

    Bere hutsak negar-auhenetan deitoratzen zituela. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 8:48 pm on 2020/08/16 Permalink | Reply
    Tags: A   

    albainutu 

    albainutu, albainu/albainutu, albainutzen || du ad. Haria jostorratzaren begian sartu. Ik. albaindu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    albainutu.

    1. (Aq 1198), albañatu, albiñotu (V, G ap. A ; Lar, Añ, Lcq 44, Zam Voc), albiñutu (Añ, s.v. hebra ). Enhebrar. “Enhebrado, albainutu ” Aq 1198.
    Mataza nastu ta biurritu baño len, aria ondo arildu ta albañatzea dagokio edeslari ikasiari. Beraz, artu ari-muturra ta, ekin dezaiogun arilkaiari. TAg Uzt 16.

    2. albaindu (V, G ap. A ), albandu (V-gip ap. A ) “Hilvanar“, “dar puntadas largas” A. v. ilbandu. Cf. 2 algaindu. Gixonezkuak samaragiñoko gorantzak erabiltten ei zittubezen orduban, eta joskiñak, Bertoldineri be olako bat egin gurarik, miesa ebagi, albainddu, ta soñian aztertu edo estu-zabalian neurrijak artu guraz […]. Otx 124.

    Sinonimoak: ad.

    [albainua jostorratzaren begian sartu]: albaindu, bastatu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es  du ad. enhebrar, ensartar el hilo
    fr du ad. enfiler
    en  du ad. to thread
    port du ad. enfiar

    Testuinguruan

    Ahaleginez albainutzen ari zen orratz bat. [Besteen odola, Simone de Beauvoir (Oier Alonso), Ibaizabal, 2000)]

     

  • Maite 11:13 pm on 2020/08/14 Permalink | Reply
    Tags: A   

    atzeman 

    1 du ad. Ihes egin dezakeena gatibu edo preso hartu; piztiez, arrainez eta kidekoez mintzatuz, harrapatu. Atzeman dute lapurra. Arrainak amuz atzeman. Hemen nabil ehizan, animalien ondoan, ez dut antsia zer atzeman, otsoa edo orkatza.

    2 du ad. Irud. Hala zaudela heriotzak atzematen bazaitu. Gauak bidean atzeman zuen.

    3 du ad. Norbaitek beste norbait, honek nahi ez duen egoera batean, ikusi. Ik. harrapatu 4. Gezurretan atzeman zaitu.

    4 du ad. Adimenaren bidez sumatu, hauteman. Hitz eta esaldien mami ezkutua atzematea. Josefek nagusi berri horren gogoa laster atzeman zuen. Zentzumenek atzematen dutena.

    5 du ad. Aurkitu. Galdu zitzaigun papera berriz atzematen dugunean. Laster egiten du hilerrira, irekitzen du hobia eta bere alaba bizi eta azkar atzematen.

    6 (Partizipio burutua izenondo gisa). Hilak, zaurituak eta atzemanak.

      (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    [atzitu]: Ipar. atxilo eraman, atxilotu, atzitu, bahitu, eskua ezarri, gatibatu, harrapatu, preso altxatu, preso hartu, arrastatu Ipar., atrapatu Bizk.    

    [ezustean harrapatu]: harrapatu, hartu, koiu Bizk., azarkatu Ipar. zah.    

    [ulertu]: aditu, jabetu, konprenitu, ulertu, entenditu Heg., adrendua hartu Naf., entelegatu Zub., kaptatu beh., erdietsi Ipar. zah.    

    [harrapatu]: atzitu, ehizatu, harrapatu, antxitu Bizk. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) du ad. apresar, capturar; pillar, coger; alcanzar, atrapar (2) du ad. descubrir, sorprender (3) du ad. captar, percibir; comprender
    fr (1) du ad. saisir, attraper, capturer, prendre ; cueillir, récolter ; atteindre (2) du ad. trouver, rencontrer, découvrir, étonner (3) du ad. surprendre (4)  du ad. deviner, percevoir, capter
    en (1) du ad. to capture, to catch, to net; to seize (2) du ad. to take by surprise; to catch; to discover
    port (1) du ad. apresar, capturar; pegar; alcançar (2) du ad. descobrir (3) du ad. captar, perceber; entender

    Testuinguruan

    618 kasu atzeman dituzte Hego Euskal Herrian (berria.eus, 2020-08-14)]

     

  • Maite 10:15 pm on 2020/07/30 Permalink | Reply
    Tags: A   

    arregosi 

    iz. 1. (B) Sargoria. 2. (pl.) Beroak azalean sortutako erupzioa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    arregosi.

    1. “(V-ger), tiempo muy caluroso y bochornoso” A.

    2. “(V-ger, B), zona (erupción de la piel producida por el calor). Se usa en plural. Arregosi ikaragarriak daukaz gure ume errukarriak (V)” A.

    Sinonimoak: iz.

    [berogar] : sargori

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. (B) tiempo bochornoso (2) iz. (B) (pl.) erupciones en la piel producidas por el calor
    fr (1) iz. (B) temps étouffant (2) iz. (B) (pl.) éruptions cutanées causées par la chaleur
    en (1) iz. (B) sultry weather (2) iz. (B) (pl.) skin rashes caused by heat
    port (1) iz. (B) clima abafado (2) iz. (B) (pl.) erupções cutâneas causadas pelo calor

    Testuinguruan

    Zoratzeko moduko arregosi hau! #gaurkohitza

     

  • Maite 11:04 pm on 2020/07/17 Permalink | Reply
    Tags: A   

    aditzaile 

    1 iz. Ulertzen duen pertsona. Erabateko iritzia emana dago; aditzaile onak ez du besteren beharrik. Aditzaile onari, hitz gutxi (esr. zah.). 2 iz. Entzulea. Aditzaile anitz joaten baitziren beren irratira. 400 bat aditzaile baginen, apaiz eta apaizgai. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    iz. [aditzen duena]: ulertzaile    

    iz. [entzulea]: entzule

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. entendedor, -a (2) iz. oyente, espectador, -a
    fr  iz. auditeur, entendeur
    en iz. listener, someone who understands
    port (1) iz. entendedor(a) (2) ouvinte, espectador(a)

    Testuinguruan

    Aditzaile onari, hitz gutxi. (Esaera zaharra)

     

  • Maite 9:33 pm on 2020/06/30 Permalink | Reply
    Tags: A   

    alegeraki 

    adb. Ipar. Alaiki. Bizi gaitezen alegeraki, bizi atseginetan. Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    alegeraki. (L, BN, S ap. Lh; SP <-ll->, Urt I 470, VocBN , Dv, H), alageraki (L, BN, S ap. Lh ), alegereki, alegreki. Alegremente, con alegría. “Joyeusement, allégrement” SP. “Alacre, alacriter, alegeraki, umore onez, atsegiñekiñ ” Urt I 470. “Joyeusement, gaîment” Dv. v. ALEGERARIK (s.v. alegera).

    Tr. Documentado en textos septentrionales y en Lizarraga de Elcano.

    Damnatuiak ifernuian bethi dolorereki, / salbatuiak Ienkoareki bethi alegeraki. E 71. Ez tristiziarekin edo bortxaz, ezen alegeraki emaiten duenari on daritza Iainkoak. Lç 2 Cor 9, 7 (He, TB alegeraki). Alegeraki bere etxerat itzuli izan zen. Lç Dedic * 6r. Han bethi izanen duzu / gaztetasun gordiña, / han bethi alegeraki <alle-> / eramanen adiña. EZ Noel 112. Alegeraki, deusen beldur gabe, salbatzeko esperantza, eta esportzu handi batekin zabiltzate. Ax 150 (V 98). Alegerakiago bizi da athez athe dabillan errumesa. Ib. 431 (V 280). Bere egitez gaitz den gauza ere, erraxten da, gogotik eta alegeraki hartzen denean. Ib. 486 (V 314). Aphur bat bortxa bageneza gure burua, nahiz den guzia gero bageneidike errazki eta alegeraki. SP Imit I 11, 5 (Mst ehiki eta alageraki, Echve erraz ta gustora, Ol erraz ta pozik). Ezpere paira zazu emeki ezin badezakezu alageraki. SP Imit III 57, 2. Amudioduna hegaldaka, lasterka eta alegeraki dabilla. Ib. 5, 4. Gure lagunak, gük bezanbat hontarzün dian, alageraki nahiz, Jinkoari hala laket zaiolakoz. Bp I 106. Har zazu pena hau, ez xoillki pazientki, baiñan oraiño alegeraki. He Gudu 95. Bi ilhabete heien buruan, bihurtzen da alegeraki hura immolatu gogo zuenaren eskutarat. Lg I 221. Ikhas dezakete Jephteren alabaren eskolan, immolatzen alegerakiJainkoari bere buruak. Ib. 222. Bere bizia alegeraki eman dutenak. Ib. 229. Ez xoilki bihotzthoiki, bena orano alegeraki. AR 159. Gorén goréna dá sufritzea alegeréki nola sanduek. LE Ong 45r. Pasatunainúke alegrekí orrén amóres. Ib. 97r. Guziak ofrituko ziozkan alegeraki Jaunari. MarIl 110. Jainkoak errezibitzen du samurtasunekin, barkhatzen dio alegeraki, barkhatzen dizka guziak eta bethikotz. Jaur 173. Bazohatzin, bideko nekheak alegeraki jasanez. Laph 163. Bizi gaiten alegeraki, bizi atseginetan. Lap 5 (V 4). Pilotan aritzea alegeraki eta hazkarki. Arb Igand 143. Majek alageraki / Jarraiki / Zien bide hura. UNLilia 21. Solasik garbienez beterik mihia, / Beti alegeraki< johan du bizia. Etcham 176. –(Sartuz alegeraki). Hor zarete? Larz Iru 52. Haurra nintzalarik, ixtorio hau biziki alegerakiago kondatzen ninan, dena irri eta espantu. JEtchep 45. Elgarrekin hartzen dugu Baionarateko treina, segur alegeraki, bide guzian kantuz. Etchebarne 76.
    v. tbn. Harb 335 (<-ll->). Tt Onsa 67 (166 alageraki). Alageraki: ChantP 300.

    Sinonimoak: iz.

    adond. Ipar. [alaiki]: alai, alaiki, alaikiro, belazki, alegera Ipar., arraiki L-BN, alegre Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es adb. (Ipar.) alegremente
    fr adb. (Ipar.) gaiement, avec animation
    en adb. happily, gaily
    port adb. alegremente

    Testuinguruan

    Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

     

  • Maite 10:16 pm on 2020/06/20 Permalink | Reply
    Tags: A   

    atzeki 

    iz. g.er. Isatsa. Belarriak zintzilik, atzekia loka.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    atzeki. (G-goi, AN ap. A ; Lar, H), atzegi (G ap. A ), atzaki (H).
    Rabo. “Rabo” y “cola de animales” Lar.
    Nik billatzendút zaldibát duéna axuriaren atzékia edo buztana. LE Urt ms. 32r. Badira atzegira gizentzen diranak eta ogei eta bost librako opak dituztenak. “A la cola” . It Dial 72 (Ur atze alderuntz, Dv buztanera, Ip uzkaldialat). Balea iltzen zutenean eman oi zioten Erregeri zati bat, burutik asi ta atzekirañokoa. Izt C 207. [Artzaren] mustur, belarri, beso, anka, atzapar, atzeki eta osterontzeko zati azaleko guztiak. Ib. 192. Belarriak zintzilik, / atzekia loka. Noe 68. Erakutsiyaz txuritasuna / atzekiyaren luma biyetan. Iraola EEs 1914, 127. ATZEKI-EBAKI. “Rabón, atzekiepakia” Lar. ATZEKI-LABUR. “Rabicorto, atzeki laburra” Lar. ATZEKI-LUZE. “Rabilargo, atzeki luze” Lar.

    Sinonimoak: iz.

    iz. g.e. [buztana]: buztan, isats, aila Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Adorez hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (ikus isats) rabo, cola
    fr iz. queue
    en iz. tail
    port iz. rabo, cauda

    Testuinguruan

    Katuak atzeki luzea eta lodia du. Ederra benetan! #gaurkohitza

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel