Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:47 pm on 2020/06/03 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arbintasun 

  iz. (1) Larritasuna. || (2) Amorrua.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arbintasun.

  1. (V ap. A ← Añ (V) ). “Ira” , “saña” Añ . “Saña, furor” A. v. armintasun. Ez gaitu beinbere kastigetan, eztau gugaz usetan bere justiziaz, arbintasunaz ta aserreaz. Añ GGero ms. 108 (Ax 138 (V 91) iustiziaz).

  2. “(V-arr), apuro, estrechez” A.

  Sinonimoak

  iz. [arbintasun]: larritasun, estutasun, estualdi, larrialdi, urduritasun. Ant. lasaitasun, patxada

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. (B) apuro, estrechez, agobio; angustia (2) iz. (B) enfado, enojo
  • en (1) iz. anguish (2) annoyance, irritation
  • fr (1) angoisse (2) mécontentement, agacement
  • port (1) angústia (2) aborrecimento, zanga, irritação

  Testuinguruan

  Ihes egin gizon gaiztoaren arbintasunetik. (OEH, moldatua)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:25 pm on 2020/06/01 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aztoragarri 

  adj. Aztoratzen duena. Ik. aztoratzaile. Klima aldaketaren mamu aztoragarria.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

  [aztoragarri] : asaldagarri (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. inquietante, perturbador, -a
  fr izond. inquiétant, préoccupant
  en izond. disturbing, worrying, troubling
  port izond. inquietante, perturbador, a

  Testuinguruan

  Oraindik aztoragarria zait irakurritakoaren oroitzapena orrialde posizio jakin batekin ezin lotzea, baina ohitzen hasi naiz. [Liburu-e, Angel Erro (Berria.eus, 2020-06-01)]

  

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2020/05/21 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aztoratu 

  ad. aztoratu, aztora, aztoratzen || da/du ad. Izuak, ezinegonak edo gertaera bereziren batek animaliak edo pertsonak asaldatu edo bere onetik atera. Ardiak aztoraturik, alde orotara lasterka, ez jakin zer egin, ez nora jo. Aztoratutako astarra baino zakarragoa. Hobira joan eta gorputz hila aurkitu ez dutelako aztoratuta dabiltza. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

      [asaldatu]: asaldatu, nahasi, nahaspilatu, zentzordatu Zub., iskanbilatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. turbar(se), azorar(se), inquietar(se); alterar(se), alborotar(se), excitar(se)
  fr da/du ad. se troubler, s’affoler, s’inquiéter
  en (1)  da ad. to be disturbed, to get worried, to become alarmed; to be embarrassed; to be bewildered/confused; to be upset; to be agitated (2) du ad. to disturb, to worry, to alarm; to embarrass; to bewilder; to upset
  port da/du ad. turbar-se, perturbar-se, preocupar-se; alvoroçar-se, alvorotar-se

  Testuinguruan

  Ilargi beteak bizidunak aztoratu egiten dituela gauza jakina da; galdetu, bestela, ospitaleetan lan egiten dutenei. [Lurtarra da begiratua, Xabier Etxabe (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

   
• 

  Maite 10:31 pm on 2020/05/02 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arinaldi 

  iz. Arintzea.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  (Dv→A). Alivio, aligeramiento; momento, rato de alivio. “Allégement. On le dit du temps qui se relève un moment; d’un malade, de même; d’un répit dans le travail, d’un instant de gaîté dans les peines, etc.” Dv. Akabatu zaizkigu beraz herrian aurthengo bestak: ongi edo gaizki, iragan dire bethi, batzuek kontent, bertzeak trixte, zeren portafullak hartu baitu arin-aldi bat. Herr 21-7-1961 (ap. DRA). Don Kijote Mantxako famatuaren kondaira, garbi ta tolesgabe aurkituriko ariñ-aldia, zuretzat. “Alivio” . Berron Kijote 22. Jeitxi ziran bada abere-gaiñetik, ariñ-aldi ederra eman zion Santxok astoari. “Alivió el jumento” . Ib. 213.

  Sinonimoak

  iz. [arinaldi]: arintze, arindu; lasaitu

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es iz. alivio, aligeramiento; momento, rato de alivio
  • en iz. relief; moment of relief
  • fr iz. soulagement; moment de soulagement
  • port iz. alívio, atenuação; momento, hora do alívio

  Testuinguruan

  

   
• 

  Maite 8:55 pm on 2020/04/28 Permalink | Reply
  Tags: A   

  asimetriko 

  adj. Simetriarik gabea. Harreman asimetrikoak. (Hiztegi batua)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es izond. asimétrico, -a
  • en izond. asymmetric, asymmetrical
  • fr izond. asymétrique
  • port izond. assimétrico(a)

  Testuinguruan

  Konfinamendutik ateratzen hasteko plana mailakakoa eta asimetrikoa izango dela nabarmendu du Sanchezek. [Ezingo da probintzia batetik bestera mugitu ekainaren amaiera arte gutxienez, Ainhoa Larretxea Agirre – Joxerra Senar Elso (berria.eus, ]

  

   
• 

  Maite 12:22 pm on 2020/04/17 Permalink | Reply
  Tags: A   

  argi(-)iturri 

  1 Argiaren iturburua; argizagia. Argi-iturri honetan edan zituzten Elizako doktore santuak beren liburuetan ikusten diren argi ederrak. Eguerdi aurretxoa zen, eta argi-iturri nagusia, kiskalgarri, goi-goian zegoen, udako egunik beroenak heldu zirelako.

  2 adj. Jakintsu ustekoa. Hori nola joango zen asmatzeko, ez da argi-iturri izan beharrik. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ARGI–ITURRI. Fuente de luz; astro. Argi–iturri onetan edan zituzten Eleizako doktore Santuak beren liburuetan ikusten diraden argi ederrak. Lar SAgust 9. Eguerdi aurretxua zan, eta Argi–iturri nagusia kiskalgarri, gingan egoan, udako egunik beroenak eldu ziralako. Erkiag Arran 105.

  Honela jokatzen badugu, eskatzen diegun baino gehiago ematen digute; gure argi–iturri bilakatzen dira [metala eta zura]. “Inspiran.” MEIG IX 139 (en colab. con NEtx). Lumbrera, sabiondo.
  

  — [Abarketak] zarrak eztauzkala? Ator Manuel, begiratu beio, ama, ara nola biatzak agiri dituan. –Josiko dizkat biarko. –Biatzak? –Ara beste… argi–iturri. Ag G 29s. Senar gaztea erdi-lotsatua zijoan Juanaren alboan. Eta gizakumea ala ikusita, Juana nola joango zan asmatzeko, ez da argi–iturri izan bearrik. NEtx LBB 18s.

  Sinonimoak

  [argi-iturri] askojakin; orojakile, orojakin; sasijakintsu, sasijakitun [emakumeak] mari-maisu, mari-maistra (Elhuyar hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1)  iz. [argiaren iturburua] fuente de luz; astro (2) izond. [jakintsu ustekoa] sabiondo, -a, sabelotodo, resabido, -a, marisabidillo, -a
  • en (1) iz. star, celestial body, heavenly body (2) know-all, know-it-all,
  • fr (1) iz. astre (2) pédant, monsieur je-sais-tout, madame je-sais-tout
  • port (1) iz. fonte de luz; corpo celeste, celestial (2) sabichão, sabe-tudo

  Testuinguruan

  Hori nola joango zen asmatzeko, ez da argi-iturri izan beharrik. Hiztegi batua.

  

   
• 

  Maite 11:38 pm on 2020/04/14 Permalink | Reply
  Tags: A   

  ailara 

  iz. Zurezko edo metalezko zerrenda mehe eta luzea. Ik. zumitz. Burdinazko ailarak. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 ailara. ( aill- Vc ap. A; all- Aq 199 (G)), ailada (aill- AN-5vill ap. A ), aillera (A), aillere (H (all-), A), ailaga (aill- L ap. A Apend ). Fleje de hierro o de madera. “Varas lisas que eligen en los jarales para cellos de barricas, comportas, etc., allarak (G)” Aq 199. “Fleje, ramas delgadas y rectas, cortadas verticalmente y labradas por un solo lado, que sirven para hacer aros de barricas o cestas. Muchos impropiamente tienen por sinónimos aillara y zumitza. Se distinguen en que aillara es ‘fleje labrado sólo por un lado’, zumitza es ‘fleje labrado por los dos lados'” A. v. EREINOTZ-AILARA.
  Eta oez ostean, zenbat pipol, arraun, allere, barrika ta tonel landuak eta landubagekoak igorritzen dira Erbeste urrunekoetara ontziak betean? Izt C 129. Burdinazko zatai ta aillarak sutan sartu ta txingura-ganera porrikaz ekarri ta taunk eta taunk, taunk eta taunk ekin eutsan San Martinek lanari… A EY II 312. Bi ailara kurtzetara lurrean irarrita. A EY IV 60. Ta urre utsez estal ezazu barne ta azaletik, eta gañetik inguru guzian urrezko allara bat ezarriozu. ‘Coronam auream per circuitum’ . Ol Ex 25, 11 (Ker urrezko egal bat). (Como segundo miembro de comp.). Aren burutik erori lore-aillarak lur gainean zeuden. Ibiñ Virgil 48.

  2 ailara. ” Aillara […] (V, G), silvestre” A.

  Sinonimoak

  iz. [zumitza]: zumitz (UZEI sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. tira de rama fina de árbol utilizada en cestería (2) iz. [metalezkoa] fleje
  • en iz. thin tree branch strip used in basketry
  • fr iz. mince bande de branche d’arbre utilisée en vannerie
  • port iz. tira de galho de árvore fina usada na cestaria

  Testuinguruan

  Aitatxi saskigilea nuen, eta sardin zaharren kutxetarako ailarak egiten zituen, gaztain egurrez. Jon Abril.