Gaurko hitza

Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:03 pm on 2019/07/29 Permalink | Reply
  Tags: B   

  beldurgarri 

  iz. 1 adj. Beldurra eragiten duena. Ik. izugarri; ikaragarri. Begirada gaizto eta beldurgarria. Trumoi hots beldurgarria. Hitz andana luze eta beldurgarria. Atso hauek beldurgarriak izaten dituk. 2 iz. Beldurra sortzen duen gauza. Ez dela inor zorionekoa, bihotzean beldurgarriren bat dagoen bitartean. Zigorrada, agiraka eta beldurgarri guztiak alferrak dira. 3 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Laster, hemen geldituko nauk hankaz gora, handi eta txikien beldurgarri. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

      [izugarria]: beldurgarrizko, ikaragarri, izugarri, lotsagarrizko, larderiatsu Ipar., lazgarri Ipar., lotsagarri Ipar., ahalkeizun Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. terrible, temible, terrorífico, -a, aterrador, -a; espantoso, -a; atroz
  fr iz./izond. redoutable, effrayant, -e, effroyable, terrible
  en izond. terrifying, frightening; fearsome
  port adj terrífico(a), adj aterrador(a)

  Kanpora begiratu eta paraje beldurgarri hura ikustean, kantatzeko gogoa kendu zitzaion. [Postariak bi aldiz deitzen du beti, James M. Cain (Xabier Olarra), Igela, 2003] (Egungo Testuen Corpusa)

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:25 am on 2019/07/28 Permalink | Reply
  Tags: B   

  basabazter 

  iz. 1 iz. Kaletik urrun dagoen auzoa edo aurkintza. Nire gorputza aspaldian ere basabazterren batean deseginda dagoelakoan. Oihan eta basabazterretako aire garbia. 2 iz. Ipar. Baserria. Bai hirietan, bai basabazterretan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  basabazter (V-gip, B, S ap. A; Hb ap. Lh, Dv), baso-bazter, baso-baster.

  Desierto, lugar despoblado. “Basa-bazterr-ak, abdita, lieux écartés et sauvages” Dv. “Apartado, desierto” A. v. basamortu. Agar baso-bazter batera zanean, aingeru batek esan zion: Nondik zatoz, eta nora zoaz? Lard 17. Ordea ai, nere gorputza aspaldian ere basa-bazterren batean deseginda dagoelakoan zaute. Arr GB 76. Maria Birjina thonagabia agertü zen Lurdeseko basa bazter batetan. Ip Hil 208. Bat orrek be aldeko urietan, da beste orrek baso basterreko txabola ta mendi gaillurreko etxetxoetan, esan bear dozue. Ag AL 52. Ontzi batean sartu ta Betsaida ondoko basa-bazter batera yoan zan. Ir YKBiz 208. Gure aitak mana yan zuten basa-bazterrean. Ib. 217. Ni naiz basa-bazterrean oiuz ari danaren mintzura. Ib. 51. Aiek zerutik beira daude / nere sorterriari: / ni berriz basabazter ontan / nigarretan naiz ari. Ir in FlorC 197. Oihan eta basabazterretako aide garbiari esker, osasuna hobekitzen ari zitzaiolakoan zegoen. Mde Pr 136. Har itzazue hiru lagun –senarra, emaztea eta lapurra– eta bil itzazue elkarrekin basa-bazter batean. MEIG I 130.

  (S ap. Lrq; Lecl, H). Núcleo de población apartado. “Hameau” Lecl y Lrq. “Bai hirietan eta bai basabazterretan, dans les villes et aussi dans les campagnes” H. v. baserri. Hasirik Jesüs-Kristen Bikaritik, zuñen erranak mündü oroz errespeitüreki behatürik beitira, basa bazterretako azken artzañetara-drano. CatS V. Bai hirietan, bai basabazterretan. Ib. IX. Karrika nahastatuxe da, bainan garbi dago basa bazterra. Lander RIEV 1907, 430. Orai artino hiriko eta basabazterreko botz emailek izentatzen zutien kontsellerrak oro batetan. Eskual 10-4-1908 (ap. DRA). Nola ere baitzen, basa-bazter baketsu hori zorigaitzari ez zegokion. Mde Pr 96.

  Sinonimoak: iz.

      [basalekua]: basaleku, basamortu, desertu, lekaro g.e., mortu g.e., otalur g.e., eremu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. lugar apartado/despoblado/solitario
  fr iz. endroit isolé
  en iz. lonely place
  port iz. lugar isolado

  (…) basabazter moldegabe bat zeharkatu dute, eta gero aldiri sastrakatsu bat…  [Isil-mandataria, Jean Echenoz /Gerardo Markuleta (Meettok, 2016)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  basabazter (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:04 pm on 2019/07/18 Permalink | Reply
  Tags: B   

  blaga 

  iz.  Denbora-pasako hizketaldia. 

  Sinonimoak: iz.
  

  [blaga]: berriketa, berriketaldi, hizketa, hizketaldi, berbaldi, solasaldi, solas, berbeta

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. charla, parloteo
  fr iz. causerie, bavardage
  en iz. chat; gossip
  port iz. fuxico

  Blaga lasaian zeuden jubilatuek harriturik begiratzen zioten infernuko Beltzeburengandik ihesean zebilela zirudien mutil hari. [Berandu da gelditzeko, Unai Iturriaga (Susa, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  blaga (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2019/07/05 Permalink | Reply
  Tags: B   

  binbilikatu 

  ad. binbilikatu, binbilika, binbilikatzen. Oreka-puntuarekiko edo ardatzarekiko alde batera eta bestera higitu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  binbilikatu. “Ballotter” T-L.

  Sinonimoak: ad.

      [gorgoinatu]: gorgoinatu, zabu egin, zalantzatu, zanbulu egin, zanbuluak egin, junpatu Ipar., balanbatu g.e., zabundu g.e., zabunkatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. bambolear(se), balancear(se)
  fr se balancer⇒ v pron
  en sway⇒, totter⇒
  port da/du ad. balançar-se, rebolar-se

  Halako edo holako filmetako giro-deskribapena egin niezazueke, hartara jarriz gero: atetzar herdoildu kresalak horzkatuak, bidoi solte binbilikatuak, zoru kirrinkariak, masta ulukariak, bai eta ere ikaratzen olandresen barkuak, baina ni ez.  [Terra Sigillata, Joxe Austin Arrieta, Txalaparta, 2008] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  binbilikatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:54 pm on 2019/06/29 Permalink | Reply
  Tags: B   

  betaro 

  adb. g.er. Astiro, poliki. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  betaro (H). Con tiempo, con detenimiento. “Avec loisir. Syn. astiro, astiki, astirekin” H (que cita a AA). Cf. 1 beta. v. BETAZ; astiro. Gauza bearra da ezkonzaren gañean arretarekin eta betaro itz egitea. AA I 558. Zeren Sakramentu onek dakartzian eginbideak andiak diran, eta betaro begiratu nai ziezan zenbaitek. Ib. 67. Ongi ta betaro gogoan erabilli ote degu, Nor dan guri itzegiteko ainbeste neurri artu dituana? AA III 430. Bideska txigorretan barrena noa, bada, sastarka ta lore berrituen usai ezea betaro-betaro ausnartzen. Txill Let 26.

  Sinonimoak: adond. g.e.

  [astiro]: apurka, astiro, astiz, baratz, emaro, emeki, geldika, geldiro, poliki, poliki-poliki, polito, baratxe Ipar., erreposki Ipar., pausatuki Ipar., pirka-pirka Ipar., geldi-geldika Bizk., geldika-geldika Bizk., astiki g.e., betaz zah., astiroki Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. despacio, pausadamente, calmadamente
  fr adb. lentement, posément, doucement
  en adb. slowly, calmly; gradually; gently
  port adb. devagar,

  Edateko ontziak bi hatzetarik goiti nehoiz ere betetzen ez zenituela, astiro eta betaroedaten zenuen arnoa. [Lur bat haratago, Joan Mari Irigoien (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  betaro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:41 pm on 2019/06/21 Permalink | Reply
  Tags: B   

  bortxatu 

  ad. bortxatu, bortxa/bortxatu, bortxatzen 1 du ad. Indarrez behartu eta amore emanarazi. Senarrak bere emaztea gauza lohiak egitera bortxatuko balu. Egiptora joatera bortxatuak izan ziren. Nork bere burua bortxatu eta garaitu behar du. Inork bortxatu gabe egina. Ez nintzela neure gogoz sartu saltsa horretan, besteren eskez eta bestek bortxaturik baizik. 2 du ad. Ateez, sarrailez eta kidekoez mintzatuz, indarrez ireki. Jauna, joko dut zure atea, eta, zuk manatu bezala, bortxatuko dut, ez bada irekitzen. 3 du ad. Norbaitek beste bat, batez ere gizonezko batek emakume bat, indarkeriaz berarekin sexu-harremanak izatera behartu. Gizonak hilez eta emakumeak bortxatuz. Bortxatu ondoren, hil egin zuten. Hamalau urteko neskatxa bortxatu zuelako. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [indarrez behartu edo amore emanarazi]: behartu, bortxa egin, bulkatu, bultza egin, bultzatu, erakarri, premiatu, hertsitu Ipar., obligarazi Ipar., derrigortu Heg., obligatu g.e., hertsatu Ipar. jas., kuturtu Gip. g.e.

      [indarkeriaz sexu-harremanak izatera behartu]: biolatu, derrigortu, abusatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. forzar, obligar (a) (2) du ad. [atea, sarraila] forzar, abrir por la fuerza (3) du ad. violar, forzar sexualmente
  fr (1) du ad. obliger, forcer (2) du ad. [atea, sarraila] forcer (3) du ad. violenter, violer
  en (1) du ad. [derrigortu] to force, to compel (2) du ad. [indarrez sartu] to break into sth (3) du ad. [sexualki] to rape, to molest
  port (1) du ad. forçar; (a) (2) du ad. [atea, sarraila] forçar (3) violentar, estuprar

  Bortxatu egin dute.

  

  bortxatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:06 pm on 2019/05/28 Permalink | Reply
  Tags: B, E ( 387 )   

  etxelagun 

  iz. Bizilaguna. Bere hiru etxelagunekin egurastera atera zela. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  etxelagun, etxelaun.

  1. Coinquilino, vecino en una casa de varias viviendas. v. etxakide. Bi baserritar –etxelaunek– joan omentzien. (G-goi). “De la misma casa”. JMB Mund IV 129. Etxe-jaunaren utsunean, sendiko zenbaitzuk edo ontarako gaztigatuak izango diran bi etxe-lagunek [ikusi bearko dute]. “Dos vecinos”. EAEg 6-11-1936, 230.

  Compañero (de la misma casa), conviviente. v. ETXEKO LAGUN. Onekiko beldurra aizatu baitidazu egun: au bainun buruausterik miñena, nere etxelagun izaki. Zait Sof 31. Bere iru etxelagunekin egurastera atera zala. “Contubernales suos”. Or Aitork 196.

  2. Huésped. v. etxeliar. Poz-emoille bikaiña, etxelagun atsegin, bizkortzaille gozo. Ker EMeza 313 (ap. DRA). [Bentaria] ea etxe-lagunak zerbait agintzen ote zion itzuli zan. Berron Kijote 47.

  Sinonimoak: iz.

      [bizilaguna]: auzo, auzokide, auzoko, auzotar, bizilagun, barride Naf., etxekide g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [etxebizitza berean] compañero, -a (2) iz. [banako etxebizitzetan] coinquilino, -a
  fr colocataire
  en (UK) flatmate; (UK) roommate
  port companheiro de quarto

  Bere hiru etxelagunekin egurastera atera zen.  (Elhuyar hiztegia)

   

  

  etxelagun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)