Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:41 pm on 2014/12/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  errekontru 

  iz. Ezbeharra, bereziki bat-bateko eta ustekabeko gertaera, ondorio okerrak dituena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [abagunea]: abagune, aldarte, aukera, bide, egokiera, era, era on, koiuntura, okasio, aizina Ipar., ara Ipar., parada Ipar., ereti Bizk., beta Gip., apuko g.e., mugaldi g.e., mugon g.e., atiza Ipar. zah., deretxa Gip. zah.

  [istripua]: ezbehar, istripu, estropu Ipar.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) accidente
  fr accident
  en accident
  port acidente

  Entzun:
  

  Zernahi errekontru gertatzen baita uste gabean! ez zekiat jakina duanetz, baina joan den igandean ere errekontru aski latza izana duk Uztaritzeko ondo horretan. [Bihotzeko mina, Janbattitt Dirassar (Elkar, 1997)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  errekontru (Wikimedia Commons)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 12:44 pm on 2014/12/25 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eguberri 

  iz. 1. (maiusk.) (eskuarki egun izena ondoan duela) Abenduaren 25a, Jesu Kristoren jaiotza gogoratzen eta ospatzen den jaia. 2. (maiusk./pl.) Eguberri-egunetik Errege-egunera bitarteko egunak. Abendua ere aurrera zihoan, eta Eguberriak hurbiltzen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: Eguberri iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [Jesu Kristo jaio zen eguna]: Natibitate beh.

  [Gabonak]: Heg.pl. Gabon Heg.pl.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 iz. (maiusk.) (eskuarki egun izena ondoan duela) día de Navidad 2 iz. (maiusk.) (pl.) Navidad(es)
  fr iz. (maiusk.) Noël, Nativité
  en 1 iz. (maiusk.) (eskuarki egun ondoan duela) Christmas (Day) 2 iz. (maiusk.) (pl.) Christmas, Christmastime
  port 1 (día) Natal 2 (gen pl) festas fpl

  Entzun:
  

  Atsotitzak ‘eguberri’ hitzarekin, Gotzon Garate

  Ago ixilik, Eguberri laugarrena (Iñoxenteen eguna)! 3444

  Eguberri, arimak ere berri. 3475

  Eguberri bezperako gauerdin zer aize, urrengo tenporeta(r)año aize ure. 3476

  Eguberri, eroak i(g)erri [Eguerri]. 3477

  Eguberri gauerdian zer aize, urrengo iru illabetean aize ure [Eguerri]. 3478

  Eguberri hilargirik gabe, artzaina axuririk gabe. 3479

  Eguberri ilargiakin, artzaina axuriakin. 3480

  Eguberri kanpoan, Pazko barnean. 3481

  Eguberri ondorengo lehenbiziko sei egunak nolako, urrengo urteko lehenbiziko sei illabeteak alako. 3482

  Eguberri zeñekin, urteberri arekin. 3483

  Oi eguberri gaua, bozkariozko gaua. 3484

  Bi jai-egunek doakala, Igande ta Eguberri; gero igande ta Urteberri. 7688

  

  Gaurko hitza, CC

   
• 

  Maite 7:47 am on 2014/12/03 Permalink | Reply
  Tags: E   

  engaiamendu 

  iz. 1. Alde edo leku garaia. 2. ERAIK. Azotea, zabaltza. Etxe guztian ibili ondoren gaindegira igo eta itsasoaren ikusmiran egon ginen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  engaiamendu (Urt II 146). Compromiso. Hartu ditugun engaiamendu sakratuetarik heldu zaukun obligazione hertsia. MarIl 117. Munduko engaiamenduetan. Jaur 403.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [konpromisoa]: konpromiso Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es compromiso
  fr (Ipar.) engagement
  en commitment, pledge; compromise
  port compromisso

  Entzun:
  

  Orain euskararen aldeko engaiamendu konkretuak hartzeko tenorea da.  [“BAI EUSKARARI” akordioa, sinadurarik gabe, (2001-01-25, 1. orr.)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  engaiamendu (Pixabay, sheriyates, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 7:50 am on 2014/12/01 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ezkai 

  iz. BOT. Labiatuen familiako zuhaixka txikia, aurkako hosto lantza-formako eta iletsuak, eta lore txiki zurixka edo arrosak dituena. Eskualde mediterranearreko leku harritsuetan hazten da. Usain onekoa da (Thymus vulgaris). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

  [erle-belarra]: elar, erle-belar, xarbot Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Bot.) tomillo (Thymus sp.)
  fr thym
  en thyme
  port tomilho

  Entzun:
  

  Ezkai landareek bi ertz gris margotzen zituzten bidexkaren bi aldeetan. [Parisen sabela, Emile Zola / Karlos Zabala (Alberdania-Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  Izarren hautsa futbol zelaietako soropiletan eta jatetxe txit glamurosoen baratzeetan —izpilikua eta ezkaiaren artean— loriagai bihurtzen den herri honetan. [Izarren hautsa, Mikel elorza (Arkupean, 2014-11-29)] (Berria.eus)

  

  ezkai (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 9:44 am on 2014/11/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erantatu 

  du ad. (B) Jaso; altxarazi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian:

  erantatu, erantadu (V-oroz-arr ap. A; Añ, H), erantau (V-arr ap. A; Dv).

  1. “Alzar”, “levantar” Añ. Begiak zerura yaso ta erantadu. Añ EL2 84 (EL1 74 jaso).

  Hacer levantarse (de la cama). “Gazteak bart zarataka ibilli dira, auzoak erantetan (V-arr)” DRA.  Arren ez dagizuela erantau, ez iratzartu eragin bere laztana. “Ne suscitetis”. CantTP (V) 2, 7 (en la versión en dialecto de Marquina, irakori; Ur (G) eraiki, Echn yeiki).

  2. “Levantar algún testimonio” Añ.

  Sinonimoak: ad. Bizk. g.e.

  [altxatu]: altxatu (bat.), altzau (bizk.), jaso (Labayru Ikastegia)

  [altxarazi]: altxarazi, goitiarazi, haikarazi neol. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [bizkortu]: bizkortu, ernatu, korridu (bizk.), korritu (bat.), maneau//maneatu, mobidu (bizk.), mugitu (bat.) (Labayru Ikastegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (B) levantar, alzar; hacer levantar
  fr lever,
  en lift, raise
  port alçar, levantar; fazer levantar

  Entzun:
  

  Begiak zerura erantau eta otoitz egiten eban. (bizk).  (Labayru Ikastegia)

  Ixi!, holako zaratakaz auzoko guztiak erantauko dozuz eta. (bizk.)  (Labayru Ikastegia)

  Ordua da laster eta erantau zaitez. (Labayru Ikastegia)

  

  erantatu (Photobucket, BenLahnger)

   
• 

  Maite 7:49 am on 2014/11/19 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erramazko 

  iz. Burutik beherakoa, eztul eta hotzikarak harrapatuta. (Azkuek jasoa)  (Arratiako Udalen Mankomunitatea)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  erramazko (V-ple-arr ap. A), erremazko (V-ple ap. A), erramazku (Zam Voc). Romadizo, constipado, resfriado.

  Sinonimoak: iz.

  [marranta]: burutik beherako, estu, hotzeri, hozdura, katarro, kostoma, mafrundi, marranta, mukieri, sudurrestu (bat.), surrestu (bizk.)  (Labayru ikastegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) romadizo, constipado, resfriado
  fr rhume
  en cold
  port constipado,  resfriado

  Entzun:
  

  Erramazko ederra harrapatu duzu!

  

  erramazko (Argazkia: brunet.ca)

   
• 

  Maite 7:55 am on 2014/10/24 Permalink | Reply
  Tags: E   

  entrama 

  iz. 1. TEKNOL. Zerra baten hortzek irekitzen duten artekak zerra-orriaren gorputzak baino zabalera handiagoa izan dezan eta horrela artekaren hormek orriaren higidura eragotz ez dezaten, hortz horiek txandaka aldebanatzea. 2. (hed.) Jateko eta edateko normala baino handiagoa den apetitua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  entrama (V-arr ap. Totor).

  1. Filo; dientes de la sierra. “Entrama gitxikoa da serrea” Totor Arr. Sega entrama bat. HerVal 227. Entrama bat berria. Ib. 249. Harriarekin entramak / galduko ditu zerrak. Arti MaldanB 203.

  2. (V-arr-m-gip, G-azp, AN). Ref.: Totor Arr; Etxba Eib; Gketx Loiola; Etxabu Ond (entrami); Asp Gehi. Apetito; voracidad. “Apetito, saque” Gketx Loiola. “Entrama onekoa da gixon ori” Totor Arr. “Gargantuak besteko entramia gure senidiak” Etxba Eib.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (Teknol.) triscado (2) (hed.) apetito voraz, buen saque
  fr (1) (Teknol.) mise en voie, avoyage (2) appétit canin; faim canine o dévorante; chipoter [tener h. de tres semanas]
  en (1) (Teknol.) setting (2) voracious appetite
  port apetite voraz; fome voraz

  Entzun:
  

  Zerra onek dutena falta omen zaie albiste onei: gora eta behera egiten duen entrama eta zorroztasuna. [Entrama, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2014-10-21 )] (Berria.eus)

  entrama (Pixabay, CC0 Public Domain)

  entrama (Irudia: entornointeligente.com)