iz. euri xehe-xehea.Â
Orotariko Euskal Hiztegian
eulantz (V-m-gip), eulantx (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (eulantz, eulantx).
“Lluvia menudÃsima” A. “Eulantxa ein ddau” Iz ArOñ.
Sinonimoak: iz.
[euri xehea] : lanbro, euri-zirin
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es traza de lluvia, lluvia muy menuda.
fr bruine
en drizzle, misty rain
port chuvisco, garoa
Entzun:
Egunsentiak eulantza dakar. (Labayru Ikastegia)
eulantz (FLickrCC, domesticat)
iz. Gauza hutsala, ezerezkeria. Ezgauza batzuk egiten. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz.
[huskeria] : ezerezkeria, huskeria, txikikeria, zirtzilkeria, ezdeuskeria Ipar., fitskeria Ipar., hutsalkeria Ipar., pegesa Ipar., pegeseria Ipar., xehekeria Ipar., apurkeria g.e., pitinkeria g.e., faunkeria Ipar. g.e.(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es naderÃa, menudencia, cosa sin importancia
fr inutile, inepte, inapte
en trifle
port ninharia, miudeza
Entzun:
Itsas zakarrak eragindako txikizioen ondoren, olatuen erritmoa dute gure etsipenaren bagek: lehenago edo geroago, itsasoa beti itzultzen da lapurtu zaionaren bila. Itsasoari ebatsia, itsasoak irabazia. Urteetan oldoztutako korromio isila, halako batean mendekuaren sekuentzia bilakatzen da: zerga, olatu batek; zigor, hurrenak; zerga eta zigor; zerga, zigor… Eta ezgauza sentitzen gara naturaren aurrean. Itsasoak ez du barkatzen! [Ez gara ezer, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2014-02-04)] (Berria.info)
ezgauza
iz. Errege-opila herrialde katoliko zenbaitetan urtarrilaren 6an Epifania ospatzeko prestatu eta jaten den opil gozoa da. Espainian eta Frantzia hegoaldean eraztun itxurako opila da, fruitu konfitatuz apaindua eta batzuetan esne-gain edo kremaz betea. Frantzia iparraldean hostorezko opila da, frangipanez (almedra-kremaz) kremaz edo txokolatez betea
Ohikoa da barruan kutun moduko objektu txikiak (zeramikazko panpinak, babarrunak, …) sartzea. Opila jatean kutuna aurkitzen duenak errege izendatzen da egun horretan. Tradizio berriago baten arabera, kutuna aurkitzen duenak ordaindu egin behar du opila. (Wikipedia)
iz. 1. Zaldia akuilatzeko metalezko pieza, zaldunak orpoan lotzen duena. 2. Itsas labar edo pareta bateko irtengunea. 3. ZOOL. Hegaztien hanketako ezproi–itxurako hezurrezko prozesua, edo beste hainbat animaliaren antzeko egitura. 4. BOT. Lore-organoen (sepaloen eta petaloen) oinaldean kanporantz kokatuta dagoen luzakina, nektar–ontzi gisa diharduena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz.
[zaldia akuilatzeko metalezko pieza]: aztal g.e., orkatz, ezten, kiri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia eta Labayru Ikastegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) [zaldi, etab.i eragitekoa] espuela (2) (Bot.) (Zool.) espolón
fr (1) [zaldi, etab.i eragitekoa] éperon (2) [oilarrarena] ergot
en (1) spur [on rider’s boot]
port (1) espora (2) (de ave) esporão
Entzun:
“Bai, txirrin”, erantzun zidan jauzika, eta, ipurmasailak estutzea ezproi sartzea izan balitz bezala, bizkorrago ekin zion zamalkatzeari. [Gerezi Denbora, Inazio Mujika Iraola (Alberdania, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)
Kantatzen badakit, ez mintzatzen; ezproiak baditut eta ez naiz zaldizkoa [A EY III 393. ] (Orotariko Euskal Hiztegia)
 ezproi (Wikimedia Commons) |
 ezproi (Wikimedia Commons) |
iz. 1. Eskua, eta batzuetan besaurrearen zati bat estaltzen duen jantzia, jatorriz larruzkoa, eskuaren, eta gehienetan hatzen formara egokitzen dena. Artilezko eskularruak. Eskularruak jantzi. 2. KIR. Pilota-joko modalitate batzuetan (adib., laxoan), erabiltzen den tresna, larruzkoa eta sendoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
iz. 1. Kostan, arrantzara ateratzea komeni ez den eguna (eguraldia edo itsasoaren egoera dela eta). 2. Barruan egoteko sasoia, sutondorako moduko denbora. (Orotariko Euskal Hiztegia)
Orotariko Euskal Hiztegian:
ETXE-EGUN. “Etsegun, dÃa en que no salen a pescar” Ort Voc. v. tbn. etxe-egun J. Irigoyen Gaceta del Norte 27-9-1957 (ap. DRA). “Etxegune dao gaur (V-arr)” Gte Erd 42 (junto a barruan egoteko sasoia, sutondorako moduko denbora, etc.). 
Etze-egunetan lapak saltzien ibiltxen dien andrak. Ort Oroig 16. “Etxe-egunetan” gorputza pake, / baiña biotza du larri [arrantzaleak]. Or Eus 205.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) dÃa en que los pescadores no salen a pescar (debido a las condiciones del mar) (2) dÃa de casa
fr (1) jour que les pêcheurs ne pêchent (2) jour d’être à la maison
en (1) on the coast, the day when the sailors don’t go fishing (due to sea conditions) (2) home day
port (1) dia em que ele não recebe a pescar (2) dia de estar em casa
Entzun:
Etxe-egunetan gorputza bake, baina bihotza du larri [arrantzaleak]. Or Eus 205. (Orotariko Euskal Hiztegia)
Hau da egun txakurra! Etxe-eguna dago gaur.
 etxe-egun (DevianArt) |
 etxe-egun (rickpilot_2000) |
iz. 1. Zerbait irakatsi eta ikasten den lekua; bereziki lehen irakaskuntza ematen den ikastetxeaz esaten da. Eskola-lagunak. Eskola-liburua. 2. Eskolan ikasten dena, jakituria. Eskola gutxiko gizona. 3. Irakasle batek gai jakin bati buruz ematen duen irakaskuntza-saio bakoitza. Kimikako eskolak ematen ditu unibertsitatean. 4. Maisu edo maistra baten gidaritzara biltzen edo doktrina edota estilo berari jarraitzen zaizkion idazle, artista, pentsalarien multzoa. Sarako eskola. Rubens-en eskola. 5. (hed.) Jakituri edo irakaskuntza-iturburua. Bizitza da eskolarik onena. • ama-eskola. (Ipar.) Haurtzaindegia. || eskola berri. PEDAG. Ardatz nagusitzat haurra izanik, metodo aktibo eta ez-inposatzaileak erabiltzen dituen eskola. || eskola jainkotiar. Eskolapioa. || eskola-porrot. Ikasketetan atzera gelditzea. Hainbat faktorek eragiten dute, eta porrotaren kasurik larriena, ikasketak bertan behera uztea izan ohi da. || gau-eskola. Ohiko lanorduetatik aurrera irakasten duen erakundea; bertan ematen den eskoletako bakoitza. || lanbide-eskola. Lanbide-heziketako ikastetxea. • ESKOLA(K) EMAN. Gai jakin bat irakatsi. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak:Â iz.
[ikastetxea] : ikasleku, ikastegi, ikastetxe, irakastegi, kolegio, eskolategi g.e., haztetxe g.e., irakastetxe g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) [ikastetxea] escuela (2) instrucción, educación, estudios; tablas, desenvoltura (3) clase (4) [doktrina; jarraitzaile-multzoa] escuela, corriente (5) enseñanza, doctrina, ejemplo (6) (pl.) estudios
fr (1) [ikastetxea] école (2) éducation, études (3) cours, classe (4) [doktrina; jarraitzaile-multzoa] école, courant
en (1) [ikastetxea] school (2) knowledge; teaching; education; training; studies (3) class, course (4) [doktrina] teaching
port (1) escola (2) instrução, ensino, educação (3) aula (4) escola, corrente
Entzun:
Reply