Gaurko hitza

Tagged: I Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:58 pm on 2020/04/23 Permalink | Reply
  Tags: I   

  irakurle 

  1 iz. Irakurtzen duen pertsona; liburu edo aldizkari jakin bat irakurtzen duen pertsona. Ez baita idazlerik irakurlerik gabe, ezta irakurlerik ere, inork irakurgairik eskaintzen ez badio. Euskal irakurleak erdaraz ere irakurtzen duelako. Berrehun mila irakurle dituen aldizkaria. Liburu honen irakurleari hitz bi. Irakurle euskaldunari. Eliz liburuen irakurle saiatua. Hona hemen, irakurle, liburu batean batuta, Euzkadi egunkarian argitaratu nituen irakurgaiak.

  2 iz. Elizkizunetan eta, goraki irakurtzen duen pertsona; lanbidez irakurtzen duen pertsona. Irakurlearen zeregina Epistola irakurtzea da. (Hiztegi batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  berrogaialdi. Cuarentena, período de cuarenta días. v. berrogeizaro. Berrogei-aldi onen ondoren deabrua alderatu eta tentatzen asi zitzaion. Lard 372. Ta andikan berrogei egunera, berrogei-aldia bete zitzaion. Jesus! Ura edaten asi ta an zakurra ikusten zuala. PEBiz 42. Naiz berrogai-aldi ezoak naiz legorikaragarriak edo izotzaldiak edo uzta ugariak zekazten. Or Mi 90. Garizumako edo berrogeialdiko barua, Jesukristo gure Jaunaren baruaren oroipenean egin oi dugu. Or MB 156.

  Sinonimoak

  iz.    [irakurtzen duena]: irakurlari g.e. (UZEI sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz./izond. lector, -a [que lee] (2) iz. (Erl.) lector
  • en (1)  iz. reader (2) izond. reading
  • fr  iz./izond. lecteur, -trice
  • port (1) iz./izond. , leitor(a). [que lee] (2) iz. (Erl.) leitor

  Testuinguruan

  Kontuz, irakurle, ez dut inor ezagutzen lehen irakurketan tronpatu ez denik. [Ipuin hautatuak, Jorge Luis Borges / Juan Garzia (Ibaizabal, 1998)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:36 pm on 2020/04/16 Permalink | Reply
  Tags: I   

  izurri 

  iz. Lurralde eta denbora berean biztanleen zati handi bati erasotzen dion eritasun kutsakor oro, eta, bereziki, Yersin-en baziloak eraginikoa; onddo edo animalia-oldeek nekazaritza-lurretan eraginiko kalte larria. Ik. izurrite; helde¹. Izurria eta beste kalteak. Izurriaren gisa zabaldua. Kolera deritzan izurria. Egiptoko hamar izurriak. Izurriak joa (Ik. izurritu). Ez da izurririk, alferkeriak bezainbat kalte egiten duenik. || Irud. Bekaizkeria, gizarteko izurria. (Hiztegi batua)

  Sinonimoak

  iz. [izurri]: izurrite, helde, epidemia (Adorez sinonimoen hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. peste (2) iz. epidemia, peste, plaga (3)  iz. (hed.) peste, plaga
  • fr (1) iz. [gaixotasun kutsakor eta oso larria] peste (2) iz. plaie, épidémie, peste
  • en iz. plague, epidemic
  • port (1) iz. peste (2) iz. epidemia, peste, praga (3)  iz. (hed.) peste, praga

  Testuinguruan

  Izurriaren bigarren oldea Asia hartzen hasi da. (Edu Lartzanguren, Berria.eus. 2020-04-16)

  

   
• 

  Maite 9:58 pm on 2020/04/09 Permalink | Reply
  Tags: I   

  irizkidetasun 

  iz. Iritzi-berdintasuna.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  berrogaialdi. Cuarentena, período de cuarenta días. v. berrogeizaro. Berrogei-aldi onen ondoren deabrua alderatu eta tentatzen asi zitzaion. Lard 372. Ta andikan berrogei egunera, berrogei-aldia bete zitzaion. Jesus! Ura edaten asi ta an zakurra ikusten zuala. PEBiz 42. Naiz berrogai-aldi ezoak naiz legorikaragarriak edo izotzaldiak edo uzta ugariak zekazten. Or Mi 90. Garizumako edo berrogeialdiko barua, Jesukristo gure Jaunaren baruaren oroipenean egin oi dugu. Or MB 156.

  Sinonimoak

  iz. [irizkidetasun]: iritzi-berdintasun, iritzi-kidetasun

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es iz. afinidad/concordancia de opiniones
  • en iz. affinity of opinions
  • fr iz. affinité des opinions
  • port iz. afinidade de opiniões

  Testuinguruan

  Ez da hau irizkidetasun handiko gaia. (Dialektologiatik euskalkietara tradizioan gaindi, Iñaki Camino [Elkar, 2009])

  

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2020/02/13 Permalink | Reply
  Tags: I   

  irrati 

  iz. 1 iz. Uhin elektromagnetiko bidez soinuak igortzeko sistema. Irrati bidezko mezuak. 2 iz. Irrati bidez entzuleei zuzendutako saioak igortzea. Irratirako antolatutako antzerkia. Irrati emanaldiak (Ik. irratsaio). Adierazpen horiek atzo egin zituen Marotok SER irrati katean. 3 iz. Irrati igorgailua. 102 MHz-eko maiztasunean igortzen duen irratia. || Loiolako Herri Irratia. Euskal Irrati Telebista. 4 iz. Irrati hargailua. Irratia itzali zuen. Irratian entzuna. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  irrati. (G-azp, BN-arb ap. Gte Erd 66 ), irrat. Radio. ” Gero eta gutxiago entzuten da irratia ” Gte Erd 66. v. erradio. Izparringi, Irrat eta Agintaritz Izparkariaren bidez gaztigatu zitzaion. EAEg 3-11-1936, 205. Kornubierazko kantuak entzuten dira irratian. Mde Pr 263. Irratia beraz beheratu zuen. Ib. 149. Guk irratirako antolatua [ipuia] . NEtx LBB 129. Silloi batean exerita, irratia entzuten zegoan. TxGarm BordaB 177. v. tbn. Etxabu Kontu 156. Ataño TxanKan 86. BBarand 109. Zendoia 185. Larre ArtzainE 61. En DFrec hay 146 ejs. (4 septentrionales) de irrati. Beintzat, irratia ba-eukan ontziak. Etxabu Kontu 136. Emisora de radio.
  Emen Argibide Irratia. NEtx LBB 206. Gure irrati onek eztio / iñori egiten gaitzik. Olea 149. v. tbn. Zendoia 107. Insausti 145. Barri txarra jakin zan itxasoko irratitik. Etxabu Kontu 13

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) [haririk gabeko telefonia] radio (2) iz. [aparatua] radio (3) iz. [komunikabidea] radio (4) iz. [instalazioa] radio
  fr (1) iz. [komunikabidea] radio (2) iz. [aparatua] appareil de radio
  en iz. radio
  port iz. rádio

  Esnatu bezain laster irratia pizten dut. #gaurkohitza

  

  irrati (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:40 pm on 2020/01/25 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ikusmin 

  iz. 1 iz. Ikusnahi bizia. Ik. ikusgura; jakin-min; jakin-nahi; jakingura. Jende ugari bildu da kaira, ikusminak zirikatuta. Ikusminak jakin-nahiaren itxura hartzen duenean. Etortzekoaren ikusmin handiz geunden. Haren ikusmin handi batekin hiltzen naiz. 2 (Izenondo gisa). Emakume ikusmin asko izan ginen eraztun hori ikusten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ikusmin.

  1. (G-nav; SP, Dv; -kh- L-côte, BN; H), ekusmin. Ref.: A; Ond Bac (ikusmira). Curiosidad, deseo de ver. ” Haren ikus-min handia dut, j’ai grand désir de le voir” SP. ” Ikusmina duna, el curioso” Ond Bac. Errozue haren ikhus min handi batekin hiltzen naizela. Ax 329 (V 218). Jangoikoaren ikusmines (240). LE-Ir. Aingeruek berek dute zure ikhusmin handia. Rob (ap. H). Bereziki Jerusalemera zuten beren ikusminaren lehia. Zby Pel 5. Apezen bat, ekusmiñez […] arpegia zomorroz estalita ibili ezpa-zan beintzat. Eguzk RIEV 1927, 426. Bidean oztopatu zitzakeanen ikusmiña eragoztearren. TAg Uzt 100. Ipernuko ikusmiñak ninderaman zoko bildurgarrietara. Or Aitork 56. Ikuskarien ikusmiñean erori ziran. Ib. 299. Beste millaka asko dabil egun guztietan, mundu zabal guztietatik, ikusmiñez. Gerrika 250. Gure ikusminak ez zuen bazter horietan mugarik. Larre ArtzainE 154. En DFrec hay 3 ejs. de ikusmin.
  v. tbn. Inza Azalp 32. Ldi IL 71. + ikusimin. Zu ikusmin dizut. Or BM 48. Kale zaarrak ikusmiñez, laguntzarrak agurtu guraz. Erkiag Arran 181. Zu ikusi-miñez. Gand Elorri 140.

  2. Curioso, deseoso de ver. Egia da ni ikusmiña nazana. Ag Ioan 181. Emakume ikusmin asko izan giñan zuenean eraztun ori ikusten. Ag Kr 193. Izarñoak ere, poz-dardaraz, biguin, / aingeru bailiran, zerutik ikusmin. SMitx Aranz 173.

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

   iz  [ikusteko gogoa]: ikusmira, ikusnahi, ikusgura Bizk.

   izond. [ikusteko gogoa duena]: ikusmira, ikusnahi, ikusgura Bizk., begiluze, kurioso beh., ikusbera jas., kurios Ipar. zah., begi-luze

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. ansia de ver, gran curiosidad (2) izond. ansioso de ver, muy curioso
  fr iz. désir de voir, curiosité
  en iz. longing to see; great curiosity
  port iz. curiosidade

  Jakin-min eta ikusmin handikoa izaki, munduan zehar abiatu zen jakituria bila. [Mila gau eta bat gehiago, Anonimoa / Patxi Zubizarreta (Erein, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ikusmin (Argazkia: Hans, Pixabay Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:15 pm on 2020/01/06 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ilundi 

  iz. g.er. Ilunpea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ilundi. Tinieblas. Neol. creado por AG en 1897 de illun ‘oscuro’ y -di (AG 1463) (v. NeolAG). v. ilunpe. Eta argi au illundijetan argittuten da baña illundijak eztabe artu. (Io 1, 5). Obras completas (1965). “>AG 1463 (Arriand illundi; Ol illun). Eguna Zu-gabe netzat da illundia / Zu zera ta nere begien argia. Jaukol Biozkadak (1929). “>Biozk 67. Illobiko illundira [eroiko dira] . Ib. 1 (v. tbn. 53 y 102). Tartar illundiko aita-itzalari ots zegiat. Zait Sopokel”en antzerkiak (1946). [II]: Sopokel”en antzerkiak II (1958). ‘”>Sof 145. Mundua illundi ei da, negar, gezur. SMitx Arraun eta amets (1955). “>Arraun 105. v. tbn. EEs 1916, 222.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [ilunpea]: goibeldura, ilun, ilunpe, iluntasun, lainope, ilundura Ipar., goibel jas., goibeltasun g.e., ilundegi g.e., ilungo g.e., aizaro Naf. g.e. pl.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. tiniebla, oscuridad profunda
  fr iz. ténèbres nfpl, obscurité profonde
  en iz. dark (informal), darkness (formal), shadows (literacy), deep darkness
  port iz. escuridão, escuridão profunda

  Ilundian zuhaitzek gizandiak dirudite, noiz berbetan, noiz zurrumurruka, noiz txistuka.  [Zazpi orduak, Miren Agur Meabe (Elkar, 2010)] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  ilundi (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 7:43 pm on 2020/01/05 Permalink | Reply
  Tags: I   

  ikusmiratu 

  du ad. ikusmiratu, ikusmira/ikusmiratu, ikusmiratzen || Begiratu, aztertu. Hango hegalean zeuden txahalak ikusi, haratxoagoko behiak ikusmiratu, beste bazterreko idiak neurtu. Gure artean dabiltzan ideiak erroetaraino ikusmiratu nahi dituzte. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ikusmiratu. ikusmiatu. Examinar. ” Azterrenak artu: ikusmiatu, ikertu” Zait EG 1957 (7-8), 15 nota. Orko baztarrak ikusmiratu. Bilbao IpuiB 203. Zapatatxua ikus-miratzen asi zan. Ib. 202. Gauzak astiro ikusmiratu gabe. MIH 268.

  Sinonimoak: ad.

  [aztertu]: analizatu, arakatu, aztertu, ikertu, ikuskatu, ikustatu, miatu, etsaminatu Ipar., aratu Bizk., azterkatu g.e., bilakindetu zah., dendatu Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. registrar, inspeccionar; analizar, investigar (2) du ad. curiosear, fisgar, fisgonear
  fr (1) du ad. perquisitionner, inspecter (2) du ad. fouiner, fureter, épier
  en (1) du ad. [miatu] to inspect, to examine, to check (2) du ad. [jakin nahian ibili] to pry; to snoop
  port (1) du ad. inspecionar, vistoriar, investigar, pesquisar (2) espiar, xeretar, bisbilhotar

  “Eta bitartean zuek, ondo ikusmiratu bazter guztiak”, esan diete lan horretarako aukeratutako biei.  [Uda betiko balitz, Xabier Mendiguren Elizegi (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

   

  

  ikusmiratu (Gaurko hitza, CC0 Domeinu Publikoa)