Gaurko hitza

Tagged: K Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:40 pm on 2019/09/21 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kondots 

  iz. (1) kimu (2) [frutarena] bihotz, zuztar

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kondots.

  1. kondotx. Cabo.  Argizari-kondotx / piztua bezela / maitasun-garraz / iltzen bizitzea. Lek Euskal Esnalea. Aldizkaria (1908-1931). “> EEs 1919, 194.

  2. “Brote (de las raíces del árbol), zuztuin (B), kondotsa (AN-5vill)” (Orixe).  Guk ez dittugu lenbiziko begikalduz ulertzen gure izen soill oriik, ez dire garbiik, ez dute ageri kondotsa, ez dute ezagun non ote duten sortzapena. Or Lenengo Euskalegunetako Itzaldiak (1921). “> LEItz 34.

  3. kondotx (AN-larr).,”Corazón de la fruta” Asp Leiz.

  KONDOTS-MUTUR.  Ez uste nere biotz onak edo gogo-faltak geldierazten nauala, kondots-mutur arek baizik, geneko batean oiñ-azpi au zulatu zidanak. “Garrancho” . Berron Don Kijote Mantxako (1977). “>Kijote 134.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) brote (de las raíces del árbol) (2) corazón de la fruta
  fr (1) pousse, bourgeon  (2) (pommes, poires) trognon
  en (1) shoot, sprout, bud (2) (fruit) core
  port (1) (de planta) broto, grelo (2) caroço, miolo

  Sagarraren kondotsa mahai gainean utzi zuen. #gaurkohitza

  

  kondots

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:37 pm on 2019/07/15 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kaputzete 

  iz.  1. Murgilaldi. 2. ad. Murgildu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaputzete (Sal, R ap. A).

  1. “Zambullida” A.

  2. kaposote. “(R-uzt), zambullirse” A (no se da cuenta de la expr. verbal completa). v. KAPUTZ EGIN.

  Diccionario Etimológico Vasco

  KAPUTZ/KAPUTZETE/KAPUTZ EGIN R, salac. ‘zambullirse, zambullir’. Vid. kapen y ka-posote. Existe una formacion romanica, arag. darse un capucete. Tenemos el e1emento kap(utz) y el sufijo romanico -ete de tipo diminutivo.
  

  Sinonimoak:

  [kaputzete] : murgil, murgiltze, urperatze, pulunpa; murgilaldi, urperaldi 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) zambullida (2) zambullirse
  fr (1) plongeon (2) plonger
  en (1) (bath) dip; (sea) dive, plunge (2) dive
  port (1) mergulho (2) zambullida; zambullir-se

  Kaputzete baten beharra daukat!

  

  kaputzete (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:23 pm on 2019/07/14 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kazetari 

  iz. Prentsan, irratian, telebistan edo kideko komunikabide batean, bereziki albiste zerbitzuetan, lan egiten duen pertsona. Ik. berriemaile 2. Kazetari lanetan 1917an hasi zen. Telebista publikoko kirol kazetaria. Zorioneko gerra hartan kazetari ibilia zen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kazetari (T-L), kazetalari, kasetalari.

  Periodista. “Journaliste” T-L. Kazetari eta erlisionearen etsai makurrenek berek laudatu dute. HU Aurp 112. Kazetalari gisa. Ib. 40. Egiaren gudaria da kasetalaria. J. Haritschelhar Herr 10-12-1992, 8. Kasetalari, edo erakasle, edo politikari kazkarregi batzuen ozarkeriak. Larre ArtzainE 122. Hiriart-Urruty kazetalariarekin elaire zen. Lf ELit 267. Kazetariekin […] kontu. MEIG IX 85. En DFrec hay 51 ejs., 49 meridionales, de kazetari, 4 de kazetalari, 3 (sept.) de kasetalari y uno, septentrional, de gazetalari.

  Sinonimoak: iz.

      [periodista]: kazetagile g.e., periodista Heg. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. periodista (2) iz. que publica/edita una revista
  fr iz. journaliste
  en iz. journalist, reporter; the press
  port iz. jornalista

  Hainbesteraino, ezen kazetaria ez baita jada erredakziotik ateratzen, eta prentsa-ohar ofizialen, agentzietako albisteen eta abarren artean itota dago. Jada ez da albisterik bilatzen. Gainera, erakundeen informazioa argitaratzeak ez du inoiz arazorik sortzen, eta hala, lanbidea gero eta erosoago bihurtzen ari da. [Mariano Ferrer, Alda Aldizkarian argitaratua eta Argia.eus-etik ekarria. (Argia.eus, 2019ko urtarrilaren 20an)]
  

  

  kazetari

   
• 

  Maite 9:45 pm on 2019/04/15 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kiskali 

  da/du ad. kiskali, kiskal, kiskaltzen (Hiztegi Batua)

  1 da/du ad. Erabat erre. Sutan kiskali. Erre eta kiskali. Sutean hamalau mila lagun kiskali ziren. Non zara, Sodoma kiskali zenuen Jauna?

  2 da/du ad. Irud. Kiskali naiz eguzkipean. Amodioaren goritasunak kiskaltzen zuen. Hango lurra, eguzkiaz kiskalia, inon den agorrena dela. Nahiz iparrak astintzen duen, nahiz kiskaltzen duen hegoak.

  3 du ad. Kim. Gorputz bat, bere gai lurrunkor guztiak galdu arte berotu.

  4 du ad. Kim. Tenperatura altuen bitartez kaltzio karbonatoa kare bizi bilakatu.

  Sinonimoak: ad.

  [erabat erre]: zizpildu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. abrasar(se), quemar(se), requemar(se); tostar(se); calcinar(se) (2) da/du ad. (hed.) abrasar(se), achicharrar(se); calentar(se) mucho (3) du ad. (Kim.) calcinar
  fr (1) da/du ad. [erabat erre] (se) brûler, (se) carboniser (2) da/du ad. [izugarri berotu] (se) griller, (se) rôtir, (se) chauffer à l’excès (3) da/du ad. (Kim.) calciner
  en (1) da/du ad. [erabat erre] to burn, to scorch, to scald, to go up in smoke; to be burned, to get scorched (2) da/du ad. [izugarri berotu] to swelter, to fry
  port (1) abrasar-se, queimar-se (2) queimar-se, torrar-se (3) calcinar

  Parisko Notre Dame katedralaren teilatua kiskali du sute batek  [Berria, 2019ko apirilak 15 )

  

  kiskali (Argazkia: eitb.eus)

   
• 

  Maite 9:42 pm on 2019/04/06 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kabartu 

  ad. kabartu, kabar, kabartzen. Lehortu, idortu. || Lok. idor kabartua: completamente seco. (Elhuyar hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kabartu (kh- L ap. A; Dv (kh-)), kahartu (BN-lab ap. A).

  1. “Sécher à la chaleur jusqu’à complète siccité et jusqu’au recoquillement” H. “Secar. Idor kabartua, completamente seco” A. “Desvirtuarse una cosa por demasiado cocida, o bien seca o demasiado vieja. Xingar kahartua, zigarro kahartua” Ib. Ene gainean belztu da larrua, eta khaldak ene hezurrak khabartu ditu. Dv Iob 30, 30. Zazpi behi mehe eta khabartuak ere. Dv Gen 41, 27 (Urt, Bibl itsusi). Eri idor kabartua asten da oazalak biltzen beatz luze kakotuen atzaparraz. Ayerb EEs 1912, 19.

  2. “Dénuder” Lh.

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [idortu]: agortu, elkortu, ihartu, lehortu, idortu Ipar., sikatu Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (L) secar(se), desecar(se)
  fr da/du ad. (Ipar.) (se) sécher, (se) dessécher ; devenir aride
  en da/du ad. to dry; to become arid
  port da/du ad. (L) secar(se), desecar(se)

  Uda ostean, lurra idor kabartua geratu zen.

  

  kabartu (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 10:00 pm on 2019/04/02 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kemen 

  iz. Aritzeko, jarduteko edo ekiteko gorputz edo gogo indarra. Ik. adore; kalipu. Kemen handiko gizona. Gaztetan, sasoiaren karra eta kemena gainezka zerionean. Zutik egoteko kemenik gabe. Badakit nire indar laburrak kemen gutxikoak direla lan honi ekiteko. Ea bertsook ba ote duten kemenik. Euskara bizitzeko behar duen kemenez indarberritzea gure arloa da. Borrokarako gogoa eta kemena. Kemen gutxiago du orain. Gogo adina kemen izan balu. Ahulduko da haren kemena. Kemenak ahitzen ari zitzaizkion. Kemen guztiak galdu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz.

  [adorea]: adore, ahalgo, bihotz, indar, kalipu Ipar., kuraia Ipar., balore Heg., errutasun Gip., agoñu Zub., animo beh., azku jas., bihoztasun g.e., bihoztoitasun g.e., kementasun g.e., alaitasun zah., erru zah., aginte Bizk. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. vigor, brío, fuerza, energía; ímpetu, impulso; valor, arrojo (2) iz. poder, facultad
  fr iz. vigueur, énergie, force, courage
  en iz. energy, spirit; vigour (Br); vigor (Am); courage
  port (1) iz. vigor, brio, força, energia; ímpeto, impulso; valor, arrojo, ousadia (2) iz. poder, faculdade

  Eta hanka sartzeko baino kemen handiagoa behar da ateratzeko.  [Egonean doazen geziak, Joxerra Garzia (Alberdania, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kemen

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2019/04/01 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kontraesan 

  iz. Zerbait baieztatzen eta aldi berean ukatzen duten bi gauzaren edo esaldiren artean dagoen erlazioa; elkarren aurkako direnak biltzen dituenaren nolakotasuna. Kontraesan bat ikusten dut nik hor. Gure gizartearen kontraesanetarik sortua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kontraesan (Lar, Añ).

  1. “Contradecir“, “impugnar” Lar y Añ. Aita San Antonio Paduakoak, ikusirik kontraesaten eutsela herejeak berak prediketan eban fede santeari […]. Añ MisE 172. Ezingo dute kontraesan, ez da ere erresistitu. Brunet Lc 21, 15.

  2. Contradicción. v. kontraesate, kontrajoko. Ezinegona ez dut ukatuko, gure gizartearen kontraesanetarik sortua zenik: kontraesanok, nolanahi ere, besterengan aurkitu ohi ditugu beti. MEIG VI 51. En DFrec hay 34 ejs.

  Sinonimoak: iz.

      [kontradikzioa]: kontradikzio beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. contradicción
  fr iz. contradiction
  en iz. contradiction
  port iz. contradição, incoerência

  Zure baitan sortuak ziren kontraesan horiek ala gizarteak eraginak? [Zortzi unibertso, zortzi idazle, Ana Urkiza (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kontraesan (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)