Gaurko hitza

Tagged: P Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:07 pm on 2017/01/02 Permalink | Reply
  Tags: P   

  poxi 

  iz. Ipar. Apurra, zati guztiz txikia. Ik. pitin. Ez dute jaten egunean eguneko poxia baizik. Bere ontasun poxia ere herriko beharrentzat utzi zuen. Ez zuten jateko poxirik. || poxi bat Ipar. Apur bat. Sainduaren bizar handiak poxi bat min egiten zidan. Aldian poxi bat. Gatz poxi batekin. Euskara poxi bat ikasteko. Eskola poxi bat baduzu? Irabazi poxi bat egin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  pilixka. Pequeña cantidad. v. pilista. Jinak ziren bertze aldeko jende pilixka batekin. Herr 4-6-1959, 3.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [ahamena]: ahamen, ahokada, otamen, mokadu Heg., kopau Bizk., ahutzeta g.e., ahotara Ipar. g.e.

      [zati guztiz txikia]: pitin, pixka, birbira Ipar., pilixka Ipar., kizi Bizk., buxi Zub., amiñi Zub./Am., tindi bat Bizk. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) tajada, pedazo, pizca (2) izond. (Ipar.) querido, -a, amado, -a
  fr (1) iz. (Ipar.) (sarritan ondoan bat duela) un peu, petit morceau ; pincée (2) izond. (Ipar.) bien-aimé, -ée ; chéri, -e
  en iz. (sarritan ondoan bat duela) a bit, a little (bit)
  port (1) iz. (Ipar.) talhada, fatia, pitada, ponta (2) izond. (Ipar.) querido, -a, amado, -a

  Tom eta Jess pozik daude euskara poxi bat ikasi dutelako.

  

  poxi (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:49 pm on 2016/12/20 Permalink | Reply
  Tags: P   

  puzgo 

  iz. (B) Gorputzaren edozein aldetan ager daitekeen handitua. Ubeldura eta puzgo nabaria zituen kopetean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  puzgo. “(V-ger), hinchazón. Ausitutxuago daukazu gaur matraillea: atzo bildurtu zeikean bat, ain zeukan puzgo andia!” A.

  Sinonimoak: iz.
  [puzgo] : hantura, handitu, handitsu (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (B) hinchazón
  fr (blessure) bosse
  en swelling
  port inchaço, inchação

  Ubeldura eta puzgo nabaria zituen begian.

  

  puzgo (Argazkia: youtube.com)

   
• 

  Maite 8:28 pm on 2016/12/17 Permalink | Reply
  Tags: P   

  protokolo 

  1 iz. Zeremonietan begiratu behar diren arauen multzoa. Japoniako Inperioko protokolo zaharrak agindu bezala, enperadoreagana “durduzaz eta dardaraz” zuzendu behar zuten mendeko guztiek. 2 iz. Medikuntzan, zientzietan eta kidekoetan, saiakera bat gauzatzeko jarraibideak. Protokolo bat idatzi zuten denen artean, gaitza agertzen den lekuetan berehala indarrean jartzeko. 3 iz. Nazioarteko biltzar baten erabakien agiria edo agiri multzoa. Kyotoko Protokoloa 1997an izenpetu zen Kyoton, gas toxikoen igorpena murrizteko. 4 iz. Notarioak gordetzen dituen jatorrizko agiri eta eskrituren multzo ordenatua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)iz. [hainbat ekitaldi publikotan jarraitzen diren arau formalen multzoa] protocolo (2) iz. [jardute-plana] protocolo (3) iz. (Inform.) protocolo (4) iz. (Zuz.) [akta diplomatikoak] protocolo (5) iz. (Zuz.) [eskritura, dokumentu notariala] protocolo
  fr iz. protocole
  en iz. protocol
  port iz. protocolo

  Aurkeztu dute Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa. 185 neurri zehaztu dituzte eskubideak ziurta daitezen. Hizkuntzen arteko berdintasuna helburutzat jarrita, hura lehenesteko politikak eskatu dituzte.  [Hizkuntza gutxituen lehentasuna eskatu dute protokoloan, Garikoitz Goikoetxea (Berria.eus, 2016-12-17)]
  

  

  protokolo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:26 pm on 2016/12/16 Permalink | Reply
  Tags: P   

  pirpira 

  iz. 1. (L) Irrika; emozioa. 2. Ik. pilpira. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa) || iz. Marmarra, xuxurla. Ik. firfira. (Hiztegi Batua)
  

  Sinonimoak: iz. (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)
  

  [dardara] : dardara, ikara. 
  [zirrara]: hunkipen, zirrara, antsia

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar, Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es movimiento suave (Elhuyar Hiztegia) || emoción profunda, ansiedad (Labayru)
  fr mouvement en douceur || impression, sensation, émotion, secousse, commotion
  en smooth movement || emotion, excitement, sensation, impression

  Gizonek, aldendu ahala, atzean utzi zituzten lertxun dardartien pirpira eta haien baitako txori ilunen iskanbila. [Orbanak, Pello Lizarralde (Erein, 2012)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

  Zuhaitz-hostoen pirpira biguna.  (Elhuyar Hiztegia)

  

  pirpira (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:58 pm on 2016/12/13 Permalink | Reply
  Tags: P   

  parta 

  iz. 1 Ipar. g.er.Ur-bazterra, uholdeetan urak hartzen duen aldea. 2 iz. Ipar. g.er. Lohia, lokatza. Mundu honetako aberastasunak eta atseginak partaren berdin zeuzkaten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  parta (Ht VocGr, Arch VocGr, H; ph- Dv, H), barta (T-L; -th- Hb ap. Lh).

  Barro. “Boue” Ht VocGr, Arch VocGr y T-L. “Atsegin phartaren bardinak, plaisirs comparables (égales) à de la boue (Birjin)” H. Mundu huntako handitasunak et-atseginak phartaren bardin zaukatziten. Birjin 153. “(BN-lab), aguazal, pantano” A. (Fig.). “Phartaren erdian utzi zuen, il le laissa au milieu de l’embarras” Dv.

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [errepira]: errepira Ipar.

      [lohia]: basa, lohi, lokatz, baltsa Ipar., istil Ipar., lupetz Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) marjal, estero, terreno pantanoso (2) iz. (Ipar.) barro, lodo, fango
  fr boue
  en mud
  port barro
  

  Mundu honetako aberastasunak eta atseginak partaren berdin zeuzkaten. (Hiztegi Batua)

  

  parta (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2016/12/12 Permalink | Reply
  Tags: P   

  pik 

  adb. Ipar. Pilota-jokoan, pilotak paretaren eta lurraren arteko zokoan jotzen duela. Joan zitzaion pilota bat, ez pik, bai pik, hein hartakoa. Eskularrua kendurik, bi bote segidan sartzen ditu: bat pik-ondo, bigarrena pik. Ene lagun Martin baitzen pik ematen nagusi, hari esker genuen guk partida irabazi. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian:
  

  pik (AN, L, BN ap. A; H), pike (V-gip, G-goi). Ref.: A (pik); A Apend (pike).

  1. “Terme de jeu de paume: coup servi par un joueur et dans lequel la balle est envoyée rez-le-mur, de manière à ce qu’elle rebondisse peu ou point” H (que cita el ej. de Hb). “Onomat. de la acción de encajar una pelota justamente en el ángulo formado por la pared lateral en el suelo” A. “En el juego de la pelota a rebote, el golpe de pelota en el ángulo entre el suelo y la pared” SMuj. Cf. 2 pikondo. Holako guti zuten / pikera heltzeko (1850). Eskual 12-6-1908, 4. Pilotari on denak lehen bota pika, / hastetik yarrarazten bazterrak oihuka. Hb Esk 213. Botariari dohako ahalaz bota gaitz eta zorrotz aphalaren erreferariari sakhatzea, edo pik, edo pik-ondo edo leherraraztia. Zby RIEV 1908, 88. Pik arrasak ez badu / hiltzen errefera, / errebotaren joa / doha urrunera. Ib. 93. Erreferariari joan zakon pilota bat, ez pik, bai pik, hein hartakoa (1907). “Pelota Heskual-herriko josteta nausia” (ap. DRA). Lau pikarras egin ditu, bainan pilota bethi han, pikari hurbil hurbila behar baita Sallaberry bezalako bat pilota heien atheratzeko eta urrun igortzeko. Herr 11-7-1957, 2. Eskularrua kendurik, bi bota segidan sartzen ditu: bat pikondo, bigarrena pik. Horra bi arraia. Herr 18-1-1968, 4.

  2. “(Vc), onomat. de la acción de picotear los pájaros” A. Usotxoak makurtu ebezan euren burutxoak eta asi zirean, pik, pik, ta beste guztiak be pik, pik. EEs 1928, 172.

  (Ref. a las personas que comen picando). Pik or, pik emen; edan or, edan emen; geroago ta zalapartaritsuagoa jartzen ari da gazte basatia. Eston Iz 109.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) en pelota, encajando la pelota justo en el ángulo de la pared lateral en el suelo
  fr
  en
  port

  Eskularrua kendurik, bi bote segidan sartzen ditu: bat pik-ondo, bigarrena pik.  (Hiztegi Batua)

  

  pik (Argazkia: YouTube)

   
• 

  Maite 1:45 pm on 2016/12/05 Permalink | Reply
  Tags: P   

  purtzil 

    izond. Txikia, balio gutxikoa; mesprezagarria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  purtzil (G, AN-5vill, B; Hb ap. Lh, Dv; ph- L, BN-baig ap. A). Ref.: A; Izeta BHizt2.

  1. Despreciable. “Qui est de basse condition, méprisable. Gizon purtzila, homme de rien” Dv. “Diminuto, despreciable. Ume purtzillak, chicuelos. Gizon purtzillak (AN), hombrecillos” A. “Fastidieux, dégoûtant, méprisable” Lh. v. ziztrin. Hunen irakurtzetik atherako ditu gazeta edo berriketari phurtzil frantsesezko batzuetarik athera ez lezazken abantail frango. Elsb Fram VII. Irakurri oi zuan, igandietan, kertenkeriz ornituriko paper purtzill bat. Ag G 219. Oe purtzil bat. Ib. 327. Neronek berealaxe ekarriko det lerro purtzil ori. A EEs 1916, 306. Auxe du baserri purtzilak izena. A Ardi 98. Holako zaldia gero / ez da abre purtzila. Etcham 68. Ume purtzil batzuek […] itzez iraindu ondoren. TAg Uzt 97. Batzuk Uitzi alako erri itsa zala; beste batzuk, Orixe olako erri purtzilla zala. Or QA 41. Itsua izanez gaiñera, gaizto anker purtzil baiño ez ete zan? Erkiag Arran 152. Argi purtzil bat. Anab Aprika 17. Soiñeko purtzil eta jantzi baldarrak. Erkiag BatB 79. Purtzil ustela hi. Larz Iru 32. Biriketako gaitz purtzill batek / eraman du azkenean. Olea 228.

  purxil (BN-baig). “Frágil, sencillo” Satr VocP.

  2. “(Hb), fat, orgueilleux” Lh.

  3. (ph- H). “Il se dit d’une personne, principalement femme ou fille, qui se vête salement, avec vêtements malpropres et en désordre” H. Neskatxa purtzil nabarmena! Bere buruari ezer opa ez, ta eskalientzat dana bear. Ag G 135 (Interpr?).

  4. “Il s’entend, par extension, d’une personne de mauvaise vie” H. Emakume ori […] gizon orren emazte-orde emegaldua zala-ta, gure begiok ikusi duena ezin ukatu. Malentxoren ondoren zebillek aspaldi ontan emakume purtzil orren semea. TAg Uzt 141.

  Sinonimoak: izond.

      [txaldana]: txaldan, txepel  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. diminuto, -a, despreciable, insignificante
  fr izond. minuscule, insignifiant, -e
  en izond. tiny, puny, scrawny; despicable, contemptible
  port izond. diminuto, -a, desprezível, insignificante

  Noski, gu gazteenak izaki, paper purtzil bat jokatzen genuen, zeren gizon helduek, unibertsitate-ikasleek eta “gizon eginek” ere giroa menderatzen baitzuten. [Batxilerren eguna, Franz Werfel / Juan Luis Agirre (Igela, 2008)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  purtzil (Gaurko hitza, domeinu publikoa)