BIOL. Normalean begiz ezin ikus daitekeen pasagune edo irekigune txikia, larruazalekoak esaterako. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. g.e.
[poroa] poro (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es poro
fr pore
en pore
Zoriontasuna zeridan gorputzaren xularme guztietatik. (Xabier Mendiguren Elizegi)
(1) iz. (Ipar.) 1. Lilura, norbait edo zerbait erakargarri egiten duen nolakotasuna. 2. Sorginkeria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: iz. Ipar.
[erakartzen, atsegina sortzen duen zeraren nolakotasuna] enkantu, xarmantasun (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) encanto, atractivo, carisma (2) hechizo, maleficio, encanto
fr (1) charme, séduction, attrait, fascination
en (1) charm; attraction (2) spell
Xarma sotileko neska baten ondoan eseri da. [Konpainia noblean, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)
iz. 1. (pl.) Ahozko euskal literaturaren tradiziozko herri–antzerki mota, Zuberoan egiten dena. 2. Zarata, zaratotsa. Salbatore eguerdian, euri eta haize-zirimola izugarri batek inarrosi gaitu. Deabruen xaribaria izan dugu instant batez.
Xaribaria Europa osoan zehar zabalduriko tradizio zahar batean oinarritua dago eta hainbat izen hartzen ditu herrialdearen arabera; esate baterako, “tarivari” da Proventzan eta “esquellotada” Katalunian.
Pertzak eta zartaginak atabal hartuta, halako habarrots alaia egin ohi zen ezkongaien arteko desberdintasuna aitzakia hartuta, adina zela, edo bietakoren bat alarguna, edo dirua… Azken finean, trufazko azalez, xaribaria ez da herriaren bizimodu arruntetik edo ohituretatik urruntzen direnek ordaindu beharreko zerga baino. Haiei buruzko kritika festa-girokoa zen, ironiaz beteriko txantxa. Oso pieza gutxi gorde dira, Elizak eta agintariek, herriak gehiegikeriak egiten zituela iritzirik, debekatu egin baitzituzten. Balio literario handirik ez badute ere, interes berezikoak dira ohitura zaharrak, herri-hizkera, esaerak eta garaiko herri-morala ezagutzeko. Hiru eratakoak ezagutzen dira: xaribari serenatak ilunabarrean egiten dira eta “galarrots” eta “zintzarrots” izenez ere ezagunak dira; xaribari paradak egunez antzezten dira eta “asto-lasterrak”, “tobera-mustrak” ere esaten zaie; azkenik, xaribari farzak ditugu. Hauek ohiturazko komediatxoak dira eta lehenengo zatian gertakariei ematen zaie garrantzia eta bigarrenean errudunen zigorra antzezten da. George Hérelle-k aztertu zituen lehenik xaribariak, eta Patri Urkizuk ezagutarazi ditu, hainbat testu argitaratuz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: [zalaparta, zarata] ahakar, anabasa, birrinbili-barranbala, errieta, errietaldi, etiketa, iskanbila, istilu, lipizta, liskar, liskarraldi, liskarreria, mokoka, mokokaldi, zalaparta, zaparrasta, aharra Ipar., eskatima Ipar., kalapita Ipar., karmañola Ipar., kasaila Ipar., tarrapata Ipar., astrapala Bizk., baraila Bizk., droga Bizk., lazka Bizk., ardaila Gip., matxetin Gip., bilaxka Zub., armonia beh., desditxa beh., matrikula beh., demanda Heg. beh., sesio G-N beh., matraka Bizk. beh., okasio Gip. beh., atarrapuzka g.e., ausiabartza g.e., kimera g.e., zirriparra g.e., debadio Ipar. g.e., haparka Ipar. g.e., atralaka Bizk. g.e., despita Gip. g.e., ahaka zah., ateleka zah., biahore Ipar. zah., disputa Ipar. zah., bilaka Zub. zah.
(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es (1) nombre dado a una forma de teatro popular perteneciente a la tradición oral de la literatura del PaÃs Vasco (2) bullicio, alboroto
fr (2) tapage, vacarme, désordre, tumulte, éclat
en (2) din, hubbub; fuss; [hirikoa] bustle; [pozez] merriment; [metalarena] clash; [talka egitean] clatter, crash
Halako batean, ordea, kanpaiak entzun ditu, gazte xaribari zaleen zalapartaren gainetik. [Konpainia noblean, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)
du ad. 1. Ahots isilez hitz egin. 2. (hed.) Xuxurla, hots arina, sortu. Haizeak pago-adarretan xuxurlatzen zuen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: (1) txutxu-mutxu egin, txutxu-mutxuka egin, murmurikatu, bar-bar, erran-merranetan aritu, esamesaka aritu (2) marmaratu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es susurrar
fr murmurer, chuchoter
en (1) to whisper; to mutter (marmarrean ibili) (2) to gossip (esamesaka ari izan) (3) to murmur (haizeak)
Gizonak sorbaldatik oratu zion, horrela oratzen zuen lehen aldia zen, emakumeak burua goratu zuen, begiek, lanpararen beheko argiak ukiturik, dir-dir berezia egiten zuten, hauxe xuxurlatu zuen, Ez ezazu ezer esan, hitz bakar bat ere ez, ez ezazu esan zure gustukoa naizela, ezta maite nauzula ere, musu bat emaidazu. [Lisboako Setioaren Historia, José Saramago / Jon Alonso (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)
I’ve been browsing online more than three hours today, yet I never found any interesting article like yours X Gaurko hitza. It is pretty worth enough for me. In my opinion, if all website owners and bloggers made good content as you did, the internet will be a lot more useful than ever before.
iz. eta izond. Islamismoaren adarretako bateko kidea; delako adarrari dagokiona. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):
es chiÃta
fr chiite
en shiite
Hemen nozitu ditudan arriskurik handienak eguraldia eta trafikoa izan dira, eta xiita fanatikoen ordez buru oso irekiko jendea aurkitu dut. [Ekialdeko mamuak, Jon Arretxe (Elkar, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)
iz. (Ipar.) Segada, lakioa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: segada, lakio, sare, arte (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
es trampa, lazo
fr lacet, collet de chasse
en lasso, snare, trap
Xedera hilgarrian kateztatu lehoiaren maneran nenbilen. [%100 basque, Itxaro Borda (Susa, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)
izond. (Ipar.) Garbia, txukuna. Gizon ximena edozeinen aurrean ager daiteke. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)
Sinonimoak: garbi, txukun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
Hazketako xola-xolan da sortetxea. Aitak eta amak ezagutu, maitatu, zituzten ahalekin beti artatu duten etxe bera hura; ongi xuritua eta beti garbi-garbia beiratua bakarrik, hots, langile ximen eta bipil batzuek aspalditik beren maitasun ohantze ekarri dutena. [Jean Hiriart urruty zena, 1927-1990, Halako lurretik holako landarea, Emile Larre (pdf )] (Euskaltzaindia)
Reply