Gaurko hitza

Updates from abendua, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:05 pm on 2017/12/24 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  donkitu 

  ad. Eskaini.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  donkitu (Lar, Lh).

  “Dedicar, consagrar” Lar. “Consacré” Lh. Nola lehenbizikorik Jainkoa hasi den begi onez behatzen Jentilei idekitzeko hetarik yendaia bat haren izenari donkitua. TB Act 15, 14.

  Dedicar. Goitiko Konseju Justiziakoaren Ministroari donkitua. EConst 3. Donkitua izan zan Bilboko Euskalerriako Alkartadeari 1881an. AB AmaE 15. Donkituba Españari (RArt, 1884). JFlor. Txarra bada ere ona nun duben, beorri donkitzen diotana. Alz STFer 111. Daduzkan orriak / Dizkate donkitutzen / Bere… egilliak. Moc Damu 3. Batzarreari donkitu zion itz atsegingarriekatik. RIEV 1907, 325. Naro donkitzen dio ur garbia / nai duenari. Arruti in Onaind MEOE 817. Donkitzen dio egilleak. Ill Testim 2.

  Sinonimoak: ad. zah.

      [eskaini]: dedikatu, eskaini, opa izan, opatu, opetsi Bizk., eskentu Zub., ohereskatu Zub., ohoreskatu Zub., opaldu neol., agindu zah., ofreitu Ipar. beh., ofrezitu Heg. beh., brindatu Heg. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es dedicar, consagrar
  fr dédier
  en to dedicate
  port dedicar, consagrar

  Gaurko lehenengo topa zuei donkitua!

  

  donkitu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:57 pm on 2017/12/23 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  basaki 

  adb. Basatiaren gisa. Basaki haziak. Basaki jokatu. Barre egin zuen basaki. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adond.

      [basatiaren gisa]: salbaiki Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) salvajemente, brutalmente
  fr  follement, brutalement
  en wildly, brutally
  port descontroladamente, brutalmente

  Barre egin zuen basaki. (Hiztegi Batua)

  

  basaki (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2017/12/23 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  laratro 

  iz. Bizk. Daratulua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  laratro. v. taratulu. Taladro.

  Sinonimoak: iz.
  [laratro] : daratulu*, barauts, broka(UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. taladro, barrena grande.
  fr iz. tarière, chignole, foret
  en iz. drill
  port iz. broca

  Ideia hura laratro baten gisan ari zitzaion barneratzen.

  

  laratro (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:54 pm on 2017/12/22 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zigorrada 

  iz. Zigor kolpea; zigorraldia. Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. Inor hiltzen duenak auzitegiaren zigorrada merezi du. || Irud. Heriotzaren zigorradak betiko hondatzen dituen arte. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  1. zigor, zigorraldi, zehaldi, gaztigu, zigor.
  2. zartada, makilada, kankarreko, kolpaldi

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. azote, zurra, golpe; castigo
  fr iz. coup (de fouet), raclée
  en iz. lashing, whipping; lash
  port iz. açoite, chicotada, surra, golpe; castigo

  Egunero ehun zigorrada bizkarrean hartuta. (Hiztegi Batua)

  

  zigorrada (Argazkia: jacksonfreepress.com)

   
• 

  Maite 11:55 pm on 2017/12/21 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  eutsi 

  dio ad. 1. Helduta, oratuta eduki. Zezenari adarretatik irmo eutsiz. 2. Dagokion edo nahi den egoeran, mugitu, erori, galdu edo suntsitu gabe, iraunarazi. Malkarretako lurrari arbolak eusten dio. Gal zorian zegoen hizkuntzari eutsi nahia. 3. Erasoari etsi gabe aurre egin. Bi orduz eutsi zieten zalduneriaren karga etengabeei. Eutsi mutilok! 4. (B) Bata bestearen ondoan, elkarri atxikita. Kaleko etxeak bata besteari deutsela daude. • EUTSI GOIARI. Animoa emateko erabiltzen diren hitzak. || NEGARRARI, BARREARI,… EUTSI. Negar, barre,… egiteko gogoa izanda, ez egiten ahalegindu. || NORK BERE HARIARI EUTSI. Nor bere aldera aritu.

  izond. Zekena. Behartsuentzat emankorra, etxekoentzat eutsia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad.
  [sostengatu] gorde, irozo, mantendu, sostengatu, atxiki Ipar., entretenitu Ipar., mantenatu Ipar., sustengatu Ipar.
  [jasan] eraman, igaro, iragan, iraun, irozo, jasan, pasatu, egon Ipar., garraiatu Ipar., pairatu Ipar., eroan Bizk./Zub., nozitu Gip., igaran Zub., egari jas., aguantatu Heg. beh., bati egin Ipar. zah., padezitu Heg. zah., igurtzi Zub. zah.
  eutsi izond.
  [zekena] diruzale, zeken, zikoitz, zimur, zingor, soskari Ipar., xuhur adkor., dirukoi g.e., esku-labur g.e., ondasunzale g.e., zurkaitz g.e., zinkor Ipar. g.e., abarizios Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

  es ad. (1) sujetar, agarrar (2) sujetar, sostener, mantener, aguantar (3) aguantar, soportar, hacer frente (4) contener, aguantar (5) aferrarse a, agarrarse a; [esandakoa] mantener (6) pegado, -a, uno junto a otro, uno sujetando al otro ; izond. tacaño, -a, rácano, -a, avaro, -a
  fr (1) saisir, prendre (2) soutenir, maintenir, supporter (3) supporter, faire face (4) contenir (5) s’accrocher, maintenir
  en (1) to seize, to grab, to take (2) to hold, to support (3) to withstand, to resist, to stand up to (4) to suppress, to hold back

  

  eutsi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:20 pm on 2017/12/20 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gogaldu 

  ad. Gogoeta egin. 

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [gogoan erabili]: buruan erabili, gogoan erabili, gogoeta egin, gogoetatu, gogoratu, hausnar egin, hausnartu, meditatu, oldoztu, pentsatu, mamurtu Bizk., gogartu zah., kontsideratu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. pensar, considerar, meditar
  fr penser, considérer, réfléchir, méditer
  en to think, to meditate, to reflect, to ponder
  port pensar, considerar, meditar

  Hartu arnasa sakon eta gogaldu.

  

  gogaldu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:58 pm on 2017/12/19 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  largo 

  adj. Ipar. Zabala, lasaia. Sorbaldaz arras largoa. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  largo (S ap. Lrq; Urt, Ht VocGr, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H).

  1. Amplio, ancho; extenso. “Large” Ht VocGr, Arch VocGr, VocBN, Gèze y Dv (podría tbn. significar ‘generoso’). “Amplius” Urt II 65. “Capacissimus, […] largoena, […] largoa”, “capacior, […] largoagoa, zabalágoa” Ib. IV 164. “Ample” Ht VocGr 326. “Large, étendu en largeur” H. Ezen bortha largoa eta bide zabala da perdizionetara irioiten duena. Lç Mt 7, 13 (He, TB, Ip largo; Ur (V y G), Dv, IBe zabal, Ker, IBk haundi). Mundu largoan bizitu diren gizon guztiak. EZ Man I 62. Lekhu handi zabal eta largo batetara. Tt Onsa (ed. RIEV 1909), 165. Ala zabala eta largoa bai da […] Ifernurat gidatzen duen bidea. Brtc 140. Bere erresuma largoan. Gy 67. Hirur alasetako abre largoaren soiñean. Ib. 124. Kasola largo bat. ECocin 33. Arropa largo ortan. Bordel 171. Sorbaldez arras largoa. Elsb Fram 124.

  (Con medidas). Atherbe hau hogoi eta hamar urrhats luze da, hamar urrhats largo eta bertze hainbertze gora. Laph 41. Kapera bat hogoi eta hamar metra luze eta zortzi largo dena. Prop 1876-77, 42. Etxe txipi bat, hameka metra lüze eta laur metra eta erdi largo. Ip Hil 137s. v. tbn. Elsb Fram 77.

  2. Laxo, relajado. Epel eta largo batzuk konfesatzeko. SP Imit IV 10, 4 (Ch laxo eta ansikabe, Mst laxü eta xede gabe, Ol epel ta zirrilda). Zeren hain agudo zaren gauza largoetara eta haragiaren plazeretara. Ib. 7, 2. Gure aztura largoak. SP Phil 226 (He 227 laxokeriek). Kofesor largoak, penitenzia arinik baizen emaiten ez dutenak. CatLav 301 (V 149). Ez sekulan ibil kofesor largo, errexki absolbitzen dutenen bilha. Dh 59. v. tbn. Brtc 57.

  Desvergonzado, demasiado suelto, osado. Ahoa largo eta mihia libro. SP Imit I 10, 2 (Ch haiñ gaizki mihia begiratzen, Mst ezaxolatüki). Ez xoilki deliberatuko dut ez largo izaitera haren ofensatzera. SP Phil 117 (He 120 goardian egotea hura ez ofensatzeko).

  Libre. Hura egiazko alagrantzian eta bihotzeko plazer larguan ezta izanen. “Neque in corde suo dilatabitur”. Mst III 9, 2 (SP bihotzeko libertate, Ch sosegu, Ol bere baitan zabaldu).

  Abierto, franco. Erraiten diozula bihotz ideki eta largo batez zer bekhatu egin dukezun. SP Phil 160 (He 162 largoki).

  3. (S ap. A; SP, Ht VocGr, T-L). Generoso. “Large, liberal” SP. “Liberal” Ht VocGr 379. “Generoso, fig., largo” A. “Large, généreux” T-L. Grazia bihotzbera da, trebe eta largo guziekin. SP Imit III 54, 4 (Ch liberal, Ol erkidezale). Zure largo eta hun izate müga gabiak. Mst III 8, 3 (Ch jenerostasun, Ol esku-zabal). Gordea zadukan bere xede gaixtoa; eta fede largo eta zabal bat erakutsten zuen kanporat. Lg II 129. Ikusliarren eretzeko ezinago largo zen. Const 28.

  4. (Urt I 64), largu (V-ger ap. A). Abundante. Konsolio largorik eneganik ükhen. Mst III 12, 5 (SP konsolazione geiagorik).

  Sinonimoak: izond. Ipar.

      [zabala]: hedatsu, zabal, tokitsu g.e., xabal Ipar. adkor., anple Ipar. beh., zabalkote Heg. beh.

      [lasaia]: bare, ezti, eztitsu, geldi, gozo, lasai, malats, naretsu, trankil, eme Ipar., jabal Ipar., laxo Ipar., ole Ipar., astitsu Bizk., nasai Bizk., basi Naf., anple Zub., goxo adkor., baretsu jas., nare jas., dultze zah.

      [eskuzabala]: emankor, esku-luze, eskuzabal, liberal zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (Ipar.) amplio, -a, ancho, -a (2) izond. (Ipar.) generoso, -a
  fr (1) ample, large (2) généreux
  en (1) wide, broad (2) generous

  Nola ekarri ordea hitzetara, gaindegian nik lizar hotsa atera ordu behorrek behetik egiten zuten irrintziak bihotzondoan eragiten zidan birbirrekoa! [Trapuan pupua, Patziku Perurena (Erein, 2001)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  largo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)