Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:52 pm on 2016/08/31 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  ez 

    1. Ezezko esaldiaren marka (aditz laguntzailearen edo trinkoaren aurre-aurrean ezartzen da, bien artean ote, omen eta kidekoak soilik tarteka daitezkeela). Ez da gaiztoa. Ez du erosi. 2. Galderaren erantzunean, ezezko esaldiaren ordain den partikula. -Bihar etorriko al da? -Ez. 3. Ezezkotasuna egiaztatzeko galdezkako partikula. –Etzi ez gara joango. -Ez? 4. Esaldiaren ezezkotasuna azpimarratzeko partikula. Ez, ez da etorriko. 5. iz. Ezezkoa. Eza eman zion. Lehendabiziko ezean ez dezagun amore eman. 6. iz. Gabezia (-ik kasu-atzizkia duen izen baten ondoren, ia beti mugatua). Gerra-garaian eza zer den ikasi genuen. Beldurrik ezak salbatu zuen. 7. Izen eta izenondoei erantsita, dagokionaren ezezkoa edo ukapena adierazten duten hitzak sortzen dituen euskal aurrizkia. Hitz zaharretan erro lexikalarekin bat eginik (ezuste, ezjakin, ezdeus) eta berrietan erro lexikalari marraz loturik (ez-metal, ez-organiko) idatzi ohi da. • EZ BAINA. Lapurretan, beharrak ez baina, gaiztakeria hutsak eraginda. || EZ BESTE. Izan ezik. Jon ez beste, gainontzeko guztiak etorri ziren. || EZ BEZALA. Nik nahi ez bezala gertatu dira gauzak. || EZ ETA. Ik. 1 ezta. || EZ…EZ… Segidako elementu batzuen ezeztapena indartzeko egitura (bigarren ezaren ondoren eta tartekatzen bada, esaldia erez amaitu ohi da). Ez naute gibelarazten ez haizeek, ez euriek. Ez bururik ez (eta) hankarik (ere). || EZ EZE. Ez ezik, ez ezen. Ebaki ez eze, guganik urrun bota behar da. || EZ EZEN. Ez eze, ez ezik. Oihenartenak ez ezen, oso gureak direla ere. || EZ EZIK… (ERE). Ez bakarrik. Bertsook, gainera, hilarrian ez ezik, egunen batean Oiartzungo herriak jasoko dion monumentuan ere ederki leudeke. || EZ HORIXE! Esan denarekiko ezadostasuna azpimarratzeko edota ezezko erantzuna indartzeko esamoldea. Ez naiz haraino joango, ez horixe! || EZ ZERA! Ezezko esaldiei erantzutean, esan dena ukatzeko erabiltzen den lokuzioa. –Gaur ez da etorri. -Ez zera!(Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [ezezkoa]: ezetz, ezezko, ukamen, ukapen, ukatze, ukazio, uko, errefus Ipar., ukaera g.e., arnegu Ipar. g.e., arnegamendu Ipar. zah.

      [gabezia]: gabetasun, gabezia, huts, hutsaldi, peitu, eskas Ipar., eskasia Ipar., eskastasun Ipar., eskaskeria Zub., ments Zub., falta beh., gabe jas., peitutasun Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. no (2) iz. negativa, rechazo; negación, no (3) iz. falta, carencia; penuria, pobreza; (aurreko sintagma partitiboan edo absolutuan duela) falta de; (aditzaren era burutuaren ondoren) (el) no haber
  fr (1) adb. non ; ne … pas (2) iz. négation, faute, manque (3) iz. (aurreko sintagma -ik atzizkiaz) pénurie, manque
  en (1) adb. no (2) iz. [ezezkoa] denial; refusal (3) iz. lack
  port (1) adb. não; negação (2) carência; penúria

  Rajoyri gaur emandako babesa: 170 BAI, 180 EZ.

  

  ez [argazkia: Berria.eus / testua: Gaurko hitza]

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:08 pm on 2016/08/30 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  asmakai 

  iz. Igarkizuna. Nire herriko gazteei ipini diezun asmakaia agertu nahi ez badidazu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1. Adivinanza, enigma. v. asmakari (2). Filistintarrak bazeritzaten, gai onetan zerbait bazirala, eta guzien aurrean erantzun zioten, gauza isill asmakai hura esan zezala. Lard 141. Nere erriko gazteai ipiñi diezun asmakaia agertu nai ez didazu. Ib. 141. Asmakai ark zer esan nai zuen. Ib. 141.

  2. Invención. Azterraldi bat emaiogun orain “Arrats Gorri” deritzion olerki argitara gabeari. Egunaren eta Gauaren asmakai berri bat asmatu digu. Or Y 1933, 414.

  Sinonimoak: iz. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [igarkizuna]: enigma, igarkizun, papaita Zub., asmakari g.e.

      [iragarpena]: igarkizun, igarmen, iragarkizun, iragarpen, pipitaki

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adivinanza, acertijo
  fr devinette
  en riddle, puzzle
  port adivinha, adivinhação

  Asmakai bat ipini genien herriko gazteei.

  

  asmakai (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:49 pm on 2016/08/29 Permalink | Reply
  Tags: H ( 215 )   

  hautaezin 

  izond. Ezin dena hautatu.

  Sinonimoak: iz.
  [hautaezina] : aukeraezin (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es inelegible
  fr inéligible
  en ineligible
  port inelegível

  Arnaldo Otegi “hautaezin” izendatu ostean, aldeek jarritako helegiteak aztertu ditu gaur goizean egin duen bileran. Auzitara joango da gaia gero, eta EH Bilduk aurreratu du helegitea jarriko dutela. Azken erabakia irailaren 5, 6 edo 7an jakingo da.  Hautagai izateko debekua mantendu dio Hauteskunde Batzordeak Otegiri (Berria.eus, 2016-08-29)
  

  

  hautaezin (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2016/08/28 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  molokot 

  iz. Porrota.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 molokot (V-ger ap. A), molot (V-m ap. A).

  “Meter todas las nueces en el boche” A. (Se trata, obviamente, de una expr. adv., no de un verbo).

  2 molokot. v. mokolot.

  mokolot, molokot (V-m ap. A), morkolot (V-arr ap. A). Quiebra, fracaso. “Quiebra, bancarrota en un negocio, atascarse en un trabajo, etc.” A. v. bankarrot.

  Sinonimoak: iz.
  [porrota] : porrot, kilimon

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) quiebra, bancarrota
  fr faillite, banqueroute ; krach
  en bankruptcy
  port falência, quebra

  Neguriko dirudunen enborreko ezpal galdua, molokot eginda bukatu zuen.  [Hemingway eta euskaldunak zerbitzu sekretuetan, Edorta Jimenez (Susa, 2003)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  molokot (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 10:36 pm on 2016/08/27 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  abao 

  iz. (B) Abaraska. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  abao (V-m-gip; Aq 161 (G), Mg PAbVoc, H (V)), abau (V; Dv (V)), abai (V-ger-arr-oroz, AN-gip; Añ (V), Dv (V)), abae (V-gip), abaa, aba (V-ger-ple), abe (V-ger). Ref.: A (aba, abai, abe, abao, abau); Iz ArOñ (abae, abaua); Etxba Eib (abaua); Elexp Berg.

  Etim. Parece natural pensar en la relación de esta voz occ. con lat. fauus ‘id’ (REW 3228), pero la variedad de forma no puede reducirse fácilmente a un prototipo común. Difícilmente puede ser éste rom. favare (it. fiare, fiale) que dice Schuchardt (Bask 31). Más bien se pensaría en una terminación -ano, -ane (> -ao, -ai).

  Panal de miel. “Rayon, gâteau des ruches” Dv. “Abáe, abáia, (el) panal (de miel), estiabaiak” Iz ArOñ. “Aiñ loratsua zan ingurua eze, erletxian abauak eztixa ganezka” Etxba Eib. “Eztiz betetako abaua […]. Argizai asko ta ezti gutxi zeukan abau arek” Elexp Berg. v. abaraska, EZTI-ORRAZE. Tr. Documentado sólo en textos vizcaínos. Hay abaa, con vocal geminada, en RS, abai en Añibarro y Larrakoetxea, abau en Uriarte (abaua det. en todos los ejs.) y Arrese Beitia, y abao en V. y J.J. Moguel y en Ibiñagabeitia.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [abaraska]: abaraska, ezti-orraze, beraska Ipar., orraze Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) panal (de miel)
  fr rayon de miel
  en honeycomb, comb
  port favo

  Abaora hurbildu eta erleen atzera-aurrerei begira-begira geratu nintzen.
  

  

  abao (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:48 pm on 2016/08/26 Permalink | Reply
  Tags: P ( 210 )   

  partekatu 

  du ad. (Ipar.) 1. Zatikatu. 2. Erdibanatu. 3. Ik. konpartitu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: ad. Ipar.

  [zatitu]: alferrik galdu, apurtu, arraskatu, birrin-birrin egin, desegin, desolatu, errautsi, hauts bihurtu, hauts egin, hondatu, porrokatu, suntsitu, trimin-trimin egin, triskatu, triskilatu, zatitu, zehatu, zirpildu, andeatu Ipar., arrabaskatu Ipar., aurritu Ipar., barreiatu Ipar., deboilatu Ipar., funditu Ipar., gaizkitu Ipar., mamikatu Ipar., porroskatu Ipar., sakailatu Ipar., xehakatu Ipar., xehatu Ipar., zatikatu Ipar., zirtzikatu Ipar., banatu Bizk., birrindu Bizk., laskitu Bizk., lorrindu Bizk., trimindu Bizk., zuzitu Bizk., abarrikatu Naf., izorratu beh., galetsi jas., abarrakitu g.e., atarratu g.e., triska egin g.e., arrasatu zah., arrazatu zah., destruitu zah., narriatu zah., puskakatu Ipar. g.e., bilakatu Ipar. zah., partaiatu Ipar. zah.
  [erdibanatu]: erdi bi egin, erdibanatu, erdibitu, zatibitu, erditik egin Ipar., erditu g.e., erdiratu zah., erdizkatu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (Ipar.) partir, despedazar (2) du ad. (Ipar.) dividir, repartir; compartir
  fr (1) du ad. (Ipar.) couper (2) du ad. (Ipar.) diviser, partager
  en (1) du ad. [zatitu] to break, to cut up (2) du ad. [banatu] to divide, to distribute; to share
  port (1) du ad. (Ipar.) (trocear) cortar, despedaçar (2) du ad. (Ipar.) repartir, dividir, distribuir; compartilhar, compartir,
  

  “Onartu” botoia sakatuz gero, berriz, bada beste irtenbide bat. Izan ere, erabiltzaileak 30 eguneko epea du ezarpenetara joan, han kontua aukeratu eta datuak partekatzeari uko egiteko. Zer egin zure datuak parteka ez ditzaten (Berria.eus, 2016-08-26)
  

  Ikusi, ikasi, disfrutatu eta partekatu! [Sexua noiznahi, Luis Elberdin (Gaiak, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  partekatu (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 9:58 pm on 2016/08/25 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  soro 

  iz. 1. Ereiteko asmoz lantzen den lur-saila. 2. Larrea; zelaia. 3. Arradaila. || soro 2. iz. BOT. 1. Iratzeetan eta onddoetan, esporangio-multzoa. 2. Algetan, fronde gaineko anteridio-multzoa.(Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [belardia]: Ipar.belai, belardi, belartza, larre, zopizar, alha Ipar., alhagune Ipar., alhapide Ipar., bazkaleku Ipar., larreki Ipar., pentze Ipar., soropil Ipar., belaze Gip., euntze Naf., bazkagia Zub., bazkategi g.e., bazkatoki g.e., belar-soro g.e.

      [alorra]: alor, arlo, landa, sail, elge Ipar., kanpaña Ipar., larrain Ipar., kanpo g.e.

      [baratzea]: Bizk.baratze, ortu Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. campo de cultivo, tierra sembrada (2) iz. (Ipar.) prado, hierbal (3) iz. (Ipar.) segunda cosecha (y siguientes) de hierba
  fr (1) iz. [lursaila] champ (2) iz. [larrea] (Ipar.) pré, prairie, pâturage
  en (1) iz. [lursaila] field (2) iz. [larrea] meadow, pasture, grassland, field

  Eta herritarrek era berean zaldunen soro eta mahasti eta zuhaitzak suntsitu zituzten. [Asisko Frantzizko, Asisko Klara, / Askoren artean (Arantzazu, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  soro (Gaurko hitza, CC)