du ad. Erietxe batera eraman.
Sinonimoak: iz.
[erietxeratu] : ospitaleratu, ospitalizatu
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es du ad. hospitalizar
fr du ad. hospitaliser
en du ad. to hospitalize, to admit sb to hospital
port du ad. hospitalizar
Testuinguruan
Beste 45 gaixo erietxeratu dituzte gaitzagatik Hego Euskal Herrian (Berria.eus, 2020-09-03)
adb. Zaldian edo jarleku batean, hankak alde banatara jarriz, eseri edo jartzeko modua.
Orotariko Euskal Hiztegian
apurrin. “(V-arr), a horcajadas” A.
Sinonimoak: iz.
[apurrin]: zangalatrau, hankalatraba, hankalepo, kunkailo
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es adb. a horcajadas
fr adb. Ã califourchon
en adb. astride
port loc adv. a cavalo
Testuinguruan
Aulkitxoaren gainean jarri zen, apurrin. #gaurkohitza
adj. Ipar. g.er. Biziotsua, lizuna. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
debox.
1. (-xa T-L), debaux (SP). Licencioso, libertino, disoluto. Deboxei hasi zinaizten / haurdanik apartatzen / eta letra saindutara / zeure gogoa etxatzen. EZ Noel 151. Prestuak parabisuan harzen ditutzuna eta debauxak Ifernuan karzelatzen. Harb 210. Gazteak segurez hark [etxeko etsenpluak] egiten ditu / zuhur edo zoro, debox edo prestu. Gy 271. Korreitzen da gizon debox; edo lizenziosa (Orreaga, s. XIX). ETZ 290. Gizon deboxaren haurrak / maiz gose edo egarri. Canc. pop.
2. (Urt). Libertinaje, vicio, desenfreno. “Assuetus graecari, debox egiten kostumatua ” Urt II 490. Cf. desbotxu. Igandeak eta Bestak atsegin harzen eta deboxean daramatzitenak. CatLav 118. (V 65; Arb Igand 163) Ihautirian deboxak egiten dituzten jendez. Ib. 381 (V 184). Deboxez eta atsegin profanoez. Ib. 453 (V 211).
Sinonimoak: izond. Ipar. g.e.
[biziotsua]: biziozko, haragikoi, haragikor, lizun, lizunkoi, lohi, urde, zikin, biziotsu Ipar., likits Ipar., teiu Zub., indezente beh., satsu jas., limuri g.e., ahats zah., bizioso zah., desonest zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es izond. (Ipar.) vicioso, -a; lujurioso, -a
fr izond. vicieux, -euse
en izond. vicious; having bad habits; depraved, dissolute
port izond. (Ipar.) vicioso, -a; luxurioso, -a, luxuriante
Testuinguruan
Gizon deboxaren haurrak / maiz gose edo egarri. Canc. pop. (Orotariko Euskal Hiztegia)
Orotariko Euskal Hiztegian
urguri. (BN ap. A ). Discreto. “Delicado, discreto” A. Izneurtizlari bikaña ta olerkari ximen eta urguria zan orobat [Lizardi]. Zait EG 1950 (1), 9. Gizon urguri arri bostekoa gogor estutuaz, agur egin genion. PMuj Noni 72. Guk, beraz, nola ez dugu ikasiko urguri izaten? Zait Sof II 35. Laster oartu ginen zein zintzoa zen [mutikoa], ta zuzena, garbia, urguria, herabe aire batekin. Herr 2-2-1961, 4. Bere amodio gose-egarriak saminki oihukatuz, lotsarik gabe, halere urguri, bigun eta samurbera zegolarik. Lf ELit 69.
Sinonimoak (Adorez Sinonimoen Hiztegia)
[adeitsu]: adeitsu, delikatu, fin, atsegin. Ant. trakets, zakar.
[zuhur]: zuhur, sotil, urgoi, diskretu, zogi. Ant. indiskretu
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (1) izond. atento, -a, galante, deferente, cortés (2) izond. discreto, -a, prudente, comedido, -a, cauto, -a
fr (1) izond. attentif, attentive, prévenant, galant, déférent, courtois (2) izond. discret, prudent, retenu
en (1) izond. attentive, gallant, deferential, courteous, solicitous, thoughtful, gracious (2) izond. discreet, prudent, restrained, cautious
port (1) izond. solÃcito, -a, atencioso, -a, galante, deferente, cortês (2) izond. discreto,-a, prudente, contido, cauteloso
Testuinguruan
Ni isiltasun urguri batean babestu nintzen, badaezpada ere. [Biodiskografiak, Iban Zaldua (Erein, 2011)]
Marta benetan zen oso neska urguria eta zentzuzkoa; hori ez zegoen ukatzerik, erabaki zuen Rekexok. [Euliak ez dira argazkietan azaltzen, Joxemari Iturralde, (Erein, 2000)]
iz. Larruazala. Larmintz leun, mehe, guriak dituzten mutil eta neskak. Gure berezitasuna ez da europar izatearen hezur-mamiei usain eta kolore berezi antzekoa ematen dien larmintz mehea baizik. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
larmintz. (Izt, H (G), T-L), larrumintz (G-to, R-uzt ap. A ; H), narrumintz (V-arr-oroz-m ap. A), larpintza (det. H s.v. pintza), larrupintza (L-ain, BN-baig ap. A; det. H s.v. pintza ). Cutis. “Épiderme” T-L. Berenez dirala gorputz liraiñ, galant, larmintz me zuri-gorri ederrakiko osasuntsuak. Izt C 213. Len bezain larminz eder-leunekoa [olio irakiñetatik irten] . Lard 534. Bere larmintzaren gañean korapilloz betetako soka bat zerabillen, bere gorputza tormentatzeko. Arr Bearg 385 (ap. DRA). Arpegiko larmintz soilla zimel. Mok 4. Bere larmintz eta kolore ederrak galdu. Arr GB (ed. 1960), 25. Gure bereztasuna ez da europartasunaren hezur-mamiei usain eta kolore berexi antzekoa ematen dien larmintz mehea baizik. MIH 88. Serestarrek ostoen larru-mintza nola orrazten duten. Ibiñ Virgil 85. ” Badagok larruphintza ederrik, es quisquilloso (Lander)” DRA.
Sinonimoak: iz.
[larruazala]: azal, larruazal, azalmintz g.e., azalprintz g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Anat.) piel; cutis
fr iz. peau
en iz. skin; complexion
port iz. pele
Testuinguruan
Hanna ez da inola ere emakume zaharra, baina nik, noski, haren larmintz zimeldua nekusan, haren betazpi puztuak ere bai, eta haren baldoki zimurtuak; niri axolarik ez, baina ikusi, banekuskien. [Homo Faber, Max Frisch / Joxe Austin Arrieta (Elkar, 2001)]
iz. Hondamendia. Ikusi zuen azken beltzera zihoazela. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
AZKENBELTZ. Ruina. Bizkitartean ikusi zuenean azkenbeltzera zoazila, samurturik erran zion: […]. HU Zez 59. Nehoiz ez gitaizke gu egizko frantsesak, / euskaltasuna berriz joa azkenbeltzak; / bilakatu beharrak gaitu gu amentsak / arimarik gabeko izaite deus ezak. Xa Odol 225.
Sinonimoak: iz.
[hondamendia]: ausiabartza, galmen, hondamen, hondamendi, desmasia Ipar., galtzapen Ipar., itxes Zub., hondaketa g.e., hondapen g.e., galpen zah., deskalabru Heg. beh.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. destrucción, ruina, desastre
fr iz. destruction, ruine, désastre
en iz. destruction, ruin, disaster
port iz. destruição, ruÃna, desastre
Testuinguruan
Ikusi zuen azken beltzera zihoazela. (Hiztegi Batua)
iz. Joko jakin bat arautzen duen legea. Ez ditu errespetatu jarri diren jokalegeak. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
jokalege. (V, G ap. A ), jokolege (L, BN-baig ap. A ), jokulege (Sc ap. A). Regla(s) del juego (sentidos prop. y fig.). “Ley del juego” A. Italiaren ekonomi jokalegeari buruz. Eguna 18-5-1937 (ap. KazHiz 207 ). Joko-legeak bagenekizkien aldez aurretik. Adimena zorrozteko sortua zen jostaketa hori, ez bihotza ukitzeko. MEIG I 129. Ez ditu batere errespetatzen Swadeshek berak […] jarri zituen jokalegeak. MEIG VI 122. JOKALEGE-OHOL. “(V), cierta tabla en el juego de bolos” A.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. ley/regla del juego
fr iz. règle de jeu
en iz. game rules
port iz. regras do jogo
Testuinguruan
Ez ditu errespetatu jarri diren jokalegeak. (Hiztegi Batua)
Reply