adj. Ordaintzen ez dena. Ez pentsatu doakoa denik bakea. Doako aholkularitza-zerbitzua sustatuko dute udalerrietan.(Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
DOAKO (V ap. A; duako V ap. A y Etxba Eib; dubako V ap. A). Gratuito. “Ez eizu pentsau duakua danik bakia” Etxba Eib. Zenbat konbit dugako emon ete dau? JJMg BasEsc 276. Zergaitik eztozue osatu nai zeuen gatxetatik, eukirik Sakramentu onetan guztien osagarri ain merke ta doakoa? Ur Bisit 87 (ap. A). Eurak euren pekatuagaitik galdu zituezan doe doakoak. Itz Azald 32. Zenbat sudur-auste, zenbat dubako agiñ-aterate. Ag Kr 176. Ardau ez duakuaz. Kk Ab II 41. Gure gizonorrek laster ikusi eban, danak duako errekadistatzat artzen ebena. SM Zirik 110s. Galdu barik ultzok, duakuak (duan, ‘de balde, gratis’) ez-titxuk eta. SM EiTec1 156. Axe bai duako zirkua! Erkiag Arran 56. Ezeukien semeak serbitzari dubakorik ez daukelako. Erkiag BatB 132. Dirurik ez dan tokian, emakume dubakorik izan ezin leitekelako. Ib. 172. (Como apodo) Peru Dubakok uste eban ze etzala diru-bearrik, / makallau ona ekarriteko Bilboko Barrenkaletik. (V-m) A EY IV 44.
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
esda ad. (GN/Ipar.) sofocarse, jadear frda ad. suffoquer, haleter, s’essouffler enda ad. to pant, to get out of breath portda ad. (GN/Ipar.) sufocar-se, ofegar
adj. eta iz. MUS. Eskalako ondoz ondoko zortzi notak osatutako bitartea. Zortziduna osatzen duten bi soinuek izen bera dute eta altuenari dagokion uhinaren maiztasuna baxuaren bikoitza da.(Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)
Zortziduna eskala diatonikoaren ondoz ondoko zortzi notaren arteko bitartea da. Goiko notaren uhin-maiztasuna behekoaren bikoitza da. Zortziduna osatzen duten bi notek izen bera dute, eta zortzidun desberdineko izen bereko notak bereizteko zenbait sistema erabiltzen dira.
Bi frekuentzien arteko zortzidunen kopurua logaritmo bitarraren erabileraren bidez kalkula daiteke. Horrela, adibidez, giza belarriaren bidez entzun daitezkeen frekuentzien tartea 20 Hz-tik 20.000 Hz-ra bitartekoa bada, tarte horrek hartzen duen zortzidunen kopurua honako hau da:
Goiko zortzidun batzuen txorrotxioz eta beheko zortzidun sakon azkendari batez amaitu zen pieza. [Dublindarrak, James Joyce / Irene Aldasoro (Alberdania, 1999)]
adb. Zangoak eserlekuaren alde banatara jarriz eserita.
Orotariko Euskal Hiztegian
konkolotx. (BN-baig ap. A (s.v. konkili) ; T-L), konkotx (BN-mix ap. A ), kokolotx (AN-gip ap. A). “A horcajadas” A. “Califourchon (Ã )” T-L. v. ixtaklok, konkailo. Emaztek haur xehe bat edo biga soinhegira konkotx, mendixkari gora erne bazathorzkun. Prop 1900, 73. Haugi, igan hakiat bizkarrera, ixtaklok, konkolotx! Barb Sup 6. Bethi airean, konkolotx, emazte gaixoak ez zakien gehiago nun eta nola gorda bere burua! Ib. 8.
iz. Zikinkeria, lohikeria.Ikusten dugu gaiztakeriak, lapurretak, urdekeriak gainez egin duela munduan. Lasaikeria eta urdekeria itsusienak leku santuan egiten ziren. Haren ahotik ateratzen ziren urdekeriak.(Hiztegi Batua)
2. Eta hori, zakurkeriaz, bardin du den bezala erranik ere, urdekeriaz; soldadoen arropa nahiz desohoratu, eta bereziki soldado aitzindariei afruntu egin. HU Zez 134s. Aitortu bear da Agata ta Joxe Migeli egindakoa urdekeri bat besterik eztela. Etxde Egan 1958 (3-6), 288. 2. (H), urdankeria ( -ri S? ap. A). CharcuterÃa, productos derivados del cerdo. “Urdekeriarik etzaio lakhet, la cochonnaille ne lui plaît pas” H. “SalchicherÃa” A. Cf. GAlm 1958, 61: “Urdekeria edo zerrikeria frantsesez ez da ‘cochonnaille’ bainan bai ‘cochonnerie'”. Saldaren orde, “charcuterie”. Ez ginakien hatik hitz hori eskuaraz “urdekeriak” erraiten zela. Herr 19-12-1957 4. Ez gira guti harritu irakurtuz haste-hastetik janen zituztela “urdekeriak”! GAlm 1958, 61.
Reply