Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:05 pm on 2021/01/12 Permalink | Reply
    Tags:   

    tzarkeria 

    iz. Txartasuna, gaiztotasuna; tzarkeria. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    tzartasun. 1. “Qualité de l’inique et de l’impie” Dv. 2. “Qualité portée à un haut degré […] de mauvaise disposition d’humeur, de méchant caractère, de mauvaise nature, etc.” H. 3. “Qualité portée à un haut degré de ce qui est mauvais, de mauvais usage, de mauvais état, de mauvais langage” H.

    Sinonimoak: iz. g.e.

    [gaiztotasuna]: asmazio, azerikeria, azpijan, azpijoko, azpikeria, azpilan, gaiztakeria, gaiztotasun, jokaldi, maina, maltzurkeria, okertasun, satorkeria, sator-lan, txakurkeria, txarkeria, txartasun, tzarkeria, zuhurkeria, amarru Ipar., arte Ipar., finezia Ipar., jukutria Ipar., malmuzkeria Bizk., bihurri g.e., dongekeria g.e., lukikeria g.e., malezia g.e., txatarkeria g.e., aidurkeria zah., azkarkeria Heg. g.e., asmo Bizk. g.e., dongetasun Bizk. g.e., atzemankeria Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. maldad
    fr iz. méchanceté
    en iz. wickedness
    port iz. maldade

    Testuinguruan

    -Nola har dezakezu haren aldea egin zituen tzarkeria guzien ondotik? [Hautsi da katea, Toti Mtz. de Lecea / Elena Touyarou (Erein, 2004)]

     

  • Maite 10:52 pm on 2021/01/11 Permalink | Reply
    Tags:   

    puskakatu 

    ad. puskakatu, puskaka/puskakatu, puskakatzen || da/du ad. Ipar. g.er. Puskatu, zatikatu. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    puskakatu. (BN-mix, S, Sal, R ap. A ; Dv, H; ph- Urt I 419, H). “Réduire un objet solide en morceaux. Osorik irets eztitekena, phuskakatuz irets liteke” H. “Quebrarse, despedazarse los objetos” A. Biltzen dituelarik egundeino izan diren gizon guzien hezurrak eta herrautsak, eta erreberrituz gorphutz puskakatuak. Jaur 163. Zu kala, ezik nornaiden eskandalizaladien edo erorladien arri konen gañan, puskakatreunzu. Samper Mt 21, 44 (Ip phorrokatü, Ur puskatu, Echn xeatu, Hual zatikatu). Nahibada, hitza bazien bizia ütziko zerela, hanitx zathikatürik, phuskakratürik izan zütian. Mde Pr 49s. PUXKAKATU. “Mettre en petits morceaux” Dv.

    Sinonimoak: ad. Ipar. g.e.

    [zatikatu]: alferrik galdu, apurtu, arraskatu, birrin-birrin egin, desegin, desolatu, errautsi, hauts bihurtu, hauts egin, hondatu, porrokatu, suntsitu, trimin-trimin egin, triskatu, triskilatu, zatitu, zehatu, zirpildu, andeatu Ipar., arrabaskatu Ipar., aurritu Ipar., barreiatu Ipar., deboilatu Ipar., funditu Ipar., gaizkitu Ipar., mamikatu Ipar., partekatu Ipar., porroskatu Ipar., sakailatu Ipar., xehakatu Ipar., xehatu Ipar., zatikatu Ipar., zirtzikatu Ipar., banatu Bizk., birrindu Bizk., laskitu Bizk., lorrindu Bizk., trimindu Bizk., zuzitu Bizk., abarrikatu Naf., izorratu beh., galetsi jas., abarrakitu g.e., atarratu g.e., triska egin g.e., arrasatu zah., arrazatu zah., destruitu zah., narriatu zah., bilakatu Ipar. zah., partaiatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es du ad. (Ipar.) despedazar, desmenuzar
    fr mettre en pièces, mettre en morceaux, couper en morceaux
    en tear [sth] apart, tear [sth] to pieces, shred
    port cominuir, triturar

    Testuinguruan

    Osorik irets eztitekena, phuskakatuz irets liteke” H (Orotariko Euskal Hiztegian)

     

  • Maite 10:47 pm on 2021/01/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    zaldunde 

    iz. Aitoren seme feudalen erakunde militarra, erlijiozko izaera zuena. Ik. zalduntza; zaldungo.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    zaldunde. (SP→Dv, A, Lar, H). Caballería, conjunto de caballeros. “Assemblée des nobles” SP. “Equestre, zaldundekoa” Lar (ref. sin duda a la orden ecuestre de la antigua Roma). Barnekoak miserikordia eske daudela, baina zaldundeak eztiola Erregeri permetitu nai miserikordiaz usatzera. (c. 1597). FLV 1993, 453. Nola Errege bailegoke lasterkako lekhuan / zaldundeari begira iustetako orduan. EZ Man I 132. Hala nola iauregitik illkhitzean prinzea, / zaldundearen duela gibeletik oztea. EZ Man II 86. “Caballería, orden militar” Lar.

    Sinonimoak: iz.

    [zaldunde] : zalduneria, zalduntza, zaldungo

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Hist.) caballería
    fr iz. (Hist.) chevalerie
    en iz. (Hist.) order of chivalry
    port iz. (Hist.) cavalaria

    Testuinguruan

    Barnekoak miserikordia eske daudela, baina zaldundeak eztiola Erregeri permetitu nai miserikordiaz usatzera. (c. 1597). FLV 1993, 453. (Orotariko Euskal Hiztegian)]

     

  • Maite 10:38 pm on 2021/01/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    latrontxa 

    iz. (1) Nonbaitetik tantaka erortzen den ura izozten denean zintzilik gelditzen den izotz puska. (2) Izotzezko kristala. (Orotariko Euskal Hiztegian oinarritua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    latrontxa. (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ; Zt (comunicación personal).
    “Carámbano de hielo” A. “Latróntxa, latróntxia, (el) cristal de hielo. Latrontxa-kandelia, el carámbano” Iz ArOñ

    Sinonimoak: iz.

    [izotz(-)kandela] : (izotz-)burruntzi, izotz(-)kandela, kandalu, karronkadela

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (1) carámbano de hielo (2) cristal de hielo
    fr iz. glaçon, stalactite
    en iz. icicle
    port iz. pingente de gelo

    Testuinguruan

    “Lehenengo edurra in xuan/xonan eta oin latrontxia egiten xabik/xabin” [Jose Angel Urquia, @joxeanjel123456]

     

  • Maite 10:51 pm on 2021/01/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    hotzil 

    1 adj. Epela baino zerbait hotzagoa. Ik. hotzepel. Hotzila dago esnea. Hori beroa?; ezta hotzila ere. 2 adj. Epela, kartsua ez dena. Ene fede hotzila pizteko. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    hotzil. (G-goi-to, AN-gip-5vill; H). Ref.: A (otzil); BU Arano (otzilla); Gte Erd 153. Templado. (En G-azp, al menos, más frío que epel). “Ur hotz-hila, eau tiède” H (s.v. hila). “Templar la temperatura. Eguraldi otzilla, tiempo templado. Ur au otzilla dago, esta agua está templada” A. “Otzilla, entre frío y templado” Garate Cont RIEV 1934, 58. “Otzilla, algo templado. Sólo se usa en líquidos, no con el tiempo atmosférico” BU Arano. “Ur otz ilda ekarri (G-goi), otzilla ekarri (G-azp)” Gte Erd 153. (Fig.) Biztu egizu arren, Jauna, nire fede otz ill au. Añ EL1 233. (Uso pred.). “Hotz-hil edan, boire tiède” Lh.

    Sinonimoak: izond.

    [hotzepel]: hotzepel, epel, hotzautsi, zerbel, zerrepel g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es  (1) izond. templado, -a, tibio, -a (2) izond. (hed.) casi frío, tibio, -a
    fr tiède
    en warm, lukewarm, tepid
    port morno(a), moderado(a)

    Testuinguruan

    Hotzila dago esnea. (Elhuyar hiztegia)

     

  • Maite 11:10 pm on 2021/01/06 Permalink | Reply
    Tags:   

    oldarraldi 

    iz. Erasoaldia. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    oldarraldi.

    1. (SP, Dv→A). Impulso anímico. “Oldar aldi batez, par un élan” SP. “Mouvement d’attaque ou de résistance” Dv. Zure bihotzeko oldar aldi laburrez bainan irazekiez. SP Phil 126 (He 129 mobimendu edo jauzi).

    2. Revuelta. Jordanian oldarraldi bat egin dute… bainan kanpo ezarri nahi zuten erregeak garhaitu ditu jazarleak. Herr 18-4-1957 (ap. DRA ).

    Sinonimoak: iz. Ipar.

    [erasoaldia]: bihurrialdi, erasoaldi, errebolta, jaikialdi, jazarraldi, matxinada, oldarmendu Ipar., altxamendu Heg., bihurripen g.e., bihurritza g.e., erreboltamendu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. ataque; asalto
    fr iz. attaque, assaut
    en   iz. attack, assault
    port

    Testuinguruan

    Gutxienez pertsona bat zauritu dute tiroz manifestarien oldarraldian. Kongresua bilduta zegoen Joe Biden demokratak azaroko hauteskundeetan lortu zuen garaipena berresteko. [Trumpen aldeko manifestariak Washingtongo Kapitolioan sartu dira indarrez, EITB media (eitb.eus, 2020-01-06)]

     

  • Maite 9:21 pm on 2021/01/05 Permalink | Reply
    Tags:   

    elur(-)erauntsi 

    iz. Elur jasa bortitza. Ik. elurte. Teilatuko lau isurkiak biziki gora dituzte eta xut, neguko elur erauntsi lodiek ez ditzaten leher. Sekulako elur-erauntsia hasi du, eta hirian gelditu behar izan dut.  (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ELUR-ERAUNTSI (elh- L, BN, S ap. Lh y Lrq). “Tempête de neige” Lh y Lrq.
    Irin guzia ixuri zukan, bidia elur erauntsi baten ondoa iduri. Zub 75. Teilatuko lau ixurkiak biziki gora dituzte eta xut, neguko elhur-erauntsi lodiek ez ditzaten leher. JE Ber 17. Sei egunez elhur erauntsien azpian. Zerb Gerlan 58. Izan eguzki xuria / ala elur erauntsia. Xa Odol 97. Negue pixkeka pixkeka bazoaien bere elur, orma, aize, euri eta kazkarabar erauntsiekin.Izeta DirG 103.

    Sinonimoak: iz.

    [elur-erauntsia]: elurte, elurtza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan

    es iz. nevada
    fr iz. chute de neige
    en iz. snow; snowfall
    port iz. nevada

    Testuinguruan

    Instante horretan, elur erauntsia atertu eta haizea geratu egin zen, otsoak buelta erdia eman zuen eta basoan desagertzen ikusi nuen, zer nahi duzu nigandik, zer!, oihuka hasi nintzaion. [Riomundo, Jon Maia (Txalaparta, 2005)]

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel