herbalkeria. (Dv, A), herbailkeria. Debilidad. “Acte de faiblesse” Dv. Beraz garbitasunak altxatzen gaitu mundu huntako herbailkeriez gorago. Etcheb Zeruari 77 (ap. DRA). Baina gizagajoa oso makal dago, herbalkeriak joa. Arti MaldanB 213.
1 erkain. 1. (L(+ -kh-) ap. A ; -kh- O-SP 227, SP, Dv, H). Yema de dedo. “Le bout des doigts. Erkhainetan hori badaki, il sait cela au bout des doigts” O-SP 227. ” Erkhainetan darabillate maiteegiz ” SP. Lehenbizikoak gauza aiphatzen tik komunak / Erkhaiñetan bat bederak iakin behar tuenak. EZ Man I 5. Sudur zuloetan erkaña sartu zuen. Inzag Kabuxak 44. 2. “(BN-baig), articulación de dedos” A.
Handik urte gutxira, lehen Super Gluea iritsi zen merkatura, eta Eastman 910 deitu zioten. Hala ere, itsasgarriak ez zuen arrakasta handirik izan harik eta 70eko hamarkadaren amaieran zianoakrilatozko lurrunak askatzen zituela ikusi arte. Konturatu ziren lurruna larruazaleko koipeari itsasten zitzaiola eta ondoren gure erkainen markak agerian jartzen zituela. [Super Glue itsasgarriaren historia, zientziakaiera.eus]
kaier. (Chaho, T-L). Cuaderno. Botuen eta instrukzionen kaiera. Revol 91. Hire liburuak, hire kaierak, hire lumak eta hire izkiribiña. Arch Gram 57. Eskuetan zituzten probintzia guzietako kaierak, zoinetan baitziren heiek Versaillarat igorri zituztenen botuak. Elsb Fram 60. Anartean, Kristobal teatroari hurbildu da “kahiera” eta “crayon” handi bat eskuetan. Ox 34. Liburu, kaier eta graionez ari zen lana. Herr 14-11-1963, 3. Joan den astean, kaier bati fidaturik, ezarri ginuen 1842ko urtarrilean hil zela. Lf ELit 185. Baginuen […] apezgaiek “kaier” bat elgarri pasatzen ginuena, bakotxak bere artikulutxoa egin, eta aintzina kurri. Larre ArzatinE 190.
adb. Zelatan.Pasabidearen gibeletik barrandan zegoen. Baina hona gure gizona atetik barrandan; eta zer ikusten du? Ematen da zelatan edo barrandan ezponda baten gerizan. (Hiztegi Batua)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es (Ipar.) espiando, al acecho fr en port
Testuinguruan
“Baginuen haundienek bertze lan bat, ez pollita. Eskolarat orduko, erakasleak emaiten zaukigun “buchette†deitu erhiaren heineko abar pixka bat. Gure egitekoa, barrandan egoitea. Nork ere jalgitzen baitzuen hitz bat euskaraz, eta hari zura saka, ixil-ixila, nehor ohartu gabe. [Eskolan euskaraz mintzatzeagatik, mihi-haria moztu eta buruan zauria egin!, Pako Sudupe (zuzeu.eus, 2020-12-01)]
1 izord. zu izenordainaren era indartua. (Batez ere galdegaiaren lekuan eta nolabaiteko kontrakotasuna adierazi nahi denean erabiltzen da). Ik. zeu; zuhaur. Zuk esturan ipini nauzu, eta zerori ere jarri zara. Stepen, zerorrek deitu zenuen eta orain haserretu egiten zara? Hilen naiz, eta orduan guztiak zerorri geldituko zaizkizu. Puntu horretan ez duzu zerorren iritzia azaltzen, besterena baizik. 2 izord. (zu-ren eskuinean, hark hartzen duen kasu atzizki bera hartuz). Eta nire ondoan egongo zarete zu zerori, zure semeak eta horien umeak. Horrela den ala ez, zuk zerorrek ikusiko duzu. (Hiztegi Batua)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es izond. espantadizo, -a; huidizo, -a fr izond. fuyant, craintif(ive) en izond. easily frightened, easily scared; elusive, evasive port izond. espantadiço, -a; fugidio, -a
Testuinguruan
Aizaroak ilunpean murgiltzen gintuen, eta hitza baino ez zen azaleratzen handik, ausaz han edo hemen, eta berehala itzaltzen zen izar uxo bat bezala. [Ene herri txikia, Gaël Faye / Irati Bereau (Igela, 2019)]
2. (Dv; -illa L-ain, R ap. A), punpuilo (-illo L-sar ap. A), punpulu (H), punpula (L-ain ap. A), ponpoila (H (+ -illa)), ponpilla, ponpolo. Burbuja. Minagreak irakitzen badu edo botatzen baditu punpuilak, gisua badagokala ageri da. Dv Dial 51 (It maskullo, Ur puspulutxu, Ip küsküllü). Noizik bein an ikusiko dituzu barren barrendik ateratzen ondarretik, ponpolo txiki txiki batzuk uraren axaleraiño. Or QA 184s. Lurruñaren ondoren irakin ponpolloak azaltzen dira esnearen gañean. ZArg 1958, 174. Bits-ponpilla aize uts. EZBB I 72.
5. (-illa B ap. A), punpuilo (-illo G-to ap. A), punpuilu. Chichón. Punpullu bat aterako / balitzaigu kopetean. EA OlBe 102. Kolpeak ez zion beste kalterik egin, punpuillu bi aundi xamarrak atera besterik. Berron Kijote 188.
6. punpula. Bombilla. Zoin gogotik hauts eta xeha nitzazkeen elektrikaren punpula guziak! JE Bur 74.
Reply