Gaurko hitza

Updates from Maite Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:18 pm on 2020/11/10 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  artesi 

  1 iz. Gip. eta Naf. Pitzatua, arrakala. Paretan egindako artesi zabal xamar batek bide ematen zuen dena ikusi eta dena aditzeko. 2 iz. Buruko ileak orraztean egiten den marra. Ileko artesia xuxen-xuxen egina zuen (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 artesi.

  1. (G-to, AN-larr-gip), artasi (G-bet, AN), artazi (G, AN-gip), artezi. Ref.: A (artasi, artazi, artesi, buruzpide); Asp Leiz; Iz To (artesiya). Hendidura, grieta. “Grietas de las manos” A. “Etxe batean armiarma-sareak eta autsa ta itzasiak edo artesiak agiri diranean, etxe artan ezta buruzpide onik (G-to)” Ib. s.v. buruzpide. “La grieta (de la madera)” Iz To. “Grietas en la tierra, producidas por sequía persistente” Asp Leiz. v. 1 arteka. Beroakin zabaldu ta otzakin estutu: arritzar aiek artezituta gelditzen ditun. Artezi aietan goroztizko ziriak sartzen dizkiñat gero. Eston Iz 43. Arkaitz-artesi ta arbol-zuloetan egiñ oi zituzten beren erresumak erle zuur maratzek. Berron Kijote 124. Nere begiok itxi bear ote, aurrez-aurre / kezka-gaia dudalarik, nai ta ez ikusteko gero / arimaren zaurien artesietatik? Ib. 157. Adarrak moztu, laban batekin artesi bat egin ta artesiortan bi garagar-ale jarri. Ostolaiz 105. (G-to, AN-gip). “(G-to), un taladro en la oreja del ganado lanar” A. “Corte o señal en la oreja del ganado lanar” BU Arano. 2. (G-goi ap. A ), artasi (G-azp) Raya del pelo. “Artesi okerra daukezu buruun” (G-goi). “Artasia atera” (G-azp).

  2 artesi. (V-gip, G-goi). Ref.: Urkia EEs 1930, 30; Iz ArOñ . Cercado para guardar y ordeñar las ovejas. “Ardiak euki ta jeizteko txabol-ate ondoan egiten dan esia” Urkia EEs 1930, 30. “Pesebre de ovejas” Iz ArOñ. Sarratu ein daunarren / laño itsubak… / [ardi] danak artesirantza / bere txistubak. Zidorra Euzk 1929, 208. Gero badaude arrizko artesiik eta oiri deitzen zaie eskortak. (G-goi).

  Sinonimoak: iz. G-N

  [arteka]: arteka, pitzadura, arraildura Ipar., arrakala Bizk., pitzatu Gip., artesitu G-N, erdiro Zub., bretxa zah., arrail Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (G/GN) hendidura, grieta (2) iz. raya del pelo (3) iz. cercado para guardar y ordeñar las ovejas
  fr (1) iz. fente, fissure (2) iz. raie
  en (1)  iz. [arrakala] crack (2) iz. [burukoa] parting
  port (1) iz. (G/GN) brecha (2) iz. (do cabelo) risca

  Testuinguruan

  Ileko artesia xuxen-xuxen egina zuen. (Hiztegi Batua)

  

  https://twitter.com/protoeuskaldun/status/1326127073367298050

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:05 pm on 2020/11/09 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mardera 

  iz. Lasaiera (soineko batena, adibidez).

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mardera.

  1. (V-ger-ple-arrig-oroz-och-m, G-azp-nav, AN-ulz; A Morf 113), mardora (V-ger), mardura (V-ger-gip, G-azp). Ref.: A (mardera); EI 66; Iz ArOñ (mardura). “Ruedo de la saya” A. “Vuelo de vestido” A Morf 113. “Vuelo de una cosa” Iz ArOñ.

  2. mardura (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. “Mardura, marduria ifiñi, el relleno que ponen las mujeres en el pecho y en el vestido para aparentar” Iz ArOñ.

  3. mardura (V-gip). “Se dice de una ropa muy delgada y con pliegues” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz.

  [mardera] : zabaltasun, lasaiera || Ad. es un vestido con mucho vuelo: lasaiera handiko soinekoa da.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. vuelo (de vestido)
  fr iz. pli, fronce
  en iz. fullness
  port iz. amplitude, rodado;

  Testuinguruan

  Gonak goi aldean joskura batzuk ditu, eta horiek emango diote mardera seguruenik. [Leire Narbaiza, @txargain (Twitter, 2020-11-08)]

  

  https://twitter.com/txargain/status/1325384165362176001

   
• 

  Maite 10:31 pm on 2020/11/08 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  galtzaile 

  1 iz./adj. Norbait galtzen edo zerbait hondatzen duena. Ik. galgarri. Jende galduak eta galtzaileak. Deabruaren asmo galtzaile bat. Apaiz arima-galtzaileak. Mihi gaiztoa da adiskidetasunaren eta bake onaren galtzailea. Bere eta besteen galtzaileak. 2 iz./adj. Galtzen duena, bereziki jokoan edo lehiaketa batean. Irabazleak eta galtzaileak. Gerra batean galtzaile gertatzen direnak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: izond.

  [galgarria]: galgarri, hondagarri, hondatzaile, kaltegarri, suntsigarri, suntsitzaile, kaltekor Ipar., damugarri Zub., errausle g.e., kaltarkitsu g.e., kaltegarrizko g.e., kaltetsu g.e., kaltiar zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz./izond. perdedor, -a; vencido, -a (2) iz./izond. arruinador, -a; corruptor, -a, que causa la perdición
  fr (1) iz./izond. perdant, -e ; vaincu, -e (2) iz./izond. corrupteur, -trice ; pervertisseur, -euse
  en (1) iz. loser (2) iz. corrupter (3) izond. losing (4)
  port iz. caderno

  Testuinguruan

  Galtzaileen zapore malkarra zeukan. [Berria, 2004-05-22, [Kultura]]. Egungo Testuen Corpusa.

  

   
• 

  Maite 10:14 pm on 2020/11/07 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  beirakara 

  adj. Beiraz egina; beira itxura duena. Berniz beirakarak.  (Hiztegi Batua)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. vítreo, -a
  fr izond. en verre, de verre
  en izond. glassy, glass-like, vitreous
  port izond. vítreo(a)

  Testuinguruan

  Ur lo berde ilun beirakara bat.

  

   
• 

  Maite 11:33 pm on 2020/11/06 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  loeri 

  iz. 1 iz. Logaleak eragiten duen astuntasuna; logalea, logura. Loeri batek bezala, emeki-emeki hartu du gaitzak. 2 iz. Loa eragiten duen eritasuna. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [logura]: logale, logura, lohasma Ipar., lokuma Ipar., Maria bekaineko haur., Martin itsu haur. , zaldi zuri (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) enfermedad del sueño (2) iz. (Ipar.) sueño, somnolencia
  fr  iz. somnolence
  en iz. somnolence, drowsiness, sleepiness
  port iz. sonolência

  Testuinguruan

  Betazalak apaltzen zaizkizu: loeriak eroaten zaitu. [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)]

  

   
• 

  Maite 11:27 pm on 2020/11/05 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  bizkitartean 

  1 adb. Zah. Bitartean, bien bitartean. 2 lok. Hala ere. Ik. alabaina. Santutasun gorenera goizik igo bada, bazituela bizkitartean denek badituzten jaidurak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  adlag. zah. [bien bitartean]: artean, bien bitartean, bitartean, anartean Ipar., arteetan Bizk.

  lok. Ipar. [alabaina]: alabaina, alta bada, betiere, dena dela, dena den, edonola ere, edozeinetara ere, guztiarekin ere, haatik, hain zuzen ere, hala ere, hala eta guztiz ere, halere, hargatik, hartakotz, horratik, horregatik, inolaz ere, nolanahi ere, nolanahi ere den, zer gerta ere, zernahi gisaz, halarik ere Ipar., hortakotz Ipar., nolanahi den Ipar., nolanahi dela Heg., nolanahi dela ere Heg., edozelan ere Bizk., edozertara ere Bizk., alta Ipar./Naf., berdin Ipar./Naf., alabadere Zub., berain Zub., guztiaz ere zah., badarik Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. (zah.) (batez ere Ipar.) [denborazkoa] mientras tanto, entre tanto (2) lok. sin embargo
  fr (1) adb. pendant…, en attendant (2) lok. cependant, néanmoins
  en  lok. meanwhile
  port  lok. enquanto isso

  Testuinguruan

  Bizkitartean kultur ekoizleen estimua ez dabereziki igo. [Kultur beharra, Angel Erro (berria.eus, 2020-11-01)]

  

  @euskaljakintza, #gaurkohitza proposamena @angelerro ren eskutik,
  "#Bizkitartean kultur ekoizleen estimua ez da bereziki igo" | @berria https://t.co/XPZcaUW46T

  — Marijo Deogracias (@desplazatua) November 1, 2020

   
• 

  Maite 11:36 pm on 2020/11/04 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koiu 

  du ad. Bizk. koiu, koiu, koiuten. || Hartu, harrapatu. Deskuidaturik zaudenean koiuko zaitu heriotzak.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  koiu. koiu , koixu , koixidu . v. kojitu .

  kojitu.

  1. (-idu V-m), koiu (V-ple-arr), koxitu ( -du V-ple-arr-oroz; Dv (V)), koidxidu (V-m), koixidu (V-ple-arrig), koxiu, ko(i)xu (V-ple), kuieta- (sust. vbal.), koxi ( VocCB .(V)), kosi (V-arrig). Ref.: A (koiu, koidxidu, koixidu, koixu, koxidu); Garate 1 . a Cont RIEV 1930, 155; Holmer ApuntV (koxu); EAEL 58. Coger, atrapar. “Coger, alcanzar […], atrapau, koxi ” VocCB . ” Koxi, koxitute, koxitu (V), attraper” Dv. “En V-m se concreta su variante kojidu a significar el acto de recoger los aparatos de pesca” A. Akzidenteren batek kojidu balegi. VJ 15. Kojituko zaitu eriotzak. (Muruzabal, s. XVIII). ETZ 70. Erraz ezta oneek [azeariak] kojietea. Añ LoraS 122. Frantzesa kojitu atzetik. Echag 22. Legietan dagozan kastigu eta elexako penen ganera, zeintzuek bete betian koxiuten daudezan. Ur BulaAl 20 (BulaG 528 arrapatzen). Uts baten koiu ezin izan nendunean. A BGuzur 125. Atunek koixuteko. Ib. 131. Zure eskutxuak botakotsezan / anpurrak koixu-gurean. Zam EEs 1917, 197. Sasiyetako oialak eta / ollo kojitzen atsuak. Tx B II 66. Saguek kuietako. (V-arr) AEF1930, 17. Asua ta Erandio, Sondika ta Loiu, alegiñak eginarren, arto gitxi koiu. (V-ple) A EY III 140. Ai gixajoak, itxaron bearko dozue, niri koixu gura badeustazue. Anaitasuna n.º 86, 3. Soldata lortuteko / azeri koxita. Ayesta 112. Guk emendik geienok eulixek koxiten urtengo dogu. Gerrika 99. Conquistar. Areriyoak iñoz koiyu ezin izan euen Torrian. Ur BulaAl 31 (BulaG 530 arrapatu). ” Koxi (S), cobrar, recoger” A.

  2. koitu. Conseguir, lograr. Deseo eragabeak asetzea iñoiz edo berriz koitutzen badezu. Arr May 40. Deseo eragabe batzuek koitzearren. Ib. 89.

  Sinonimoak: ad. Bizk.

  [hartu]: atzeman, harrapatu, hartu, azarkatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. (B) coger, alcanzar, atrapar, pillar
  fr du ad. (B)
  en du ad. (B)
  port du ad. (B)

  Testuinguruan

  Deskuidaturik zaudenean koiuko zaitu heriotzak. (Hiztegi Batua)

  

  https://twitter.com/gabiriakopa/status/1324071640276340738